نامزدان مجلس نمایندگان چه کسانی هستند؟

در دنیای امروزی و نظام های معاصر دولت ها از سه قوه تشکیل شده اند که هریک با داشتن صلاحیت های ویژه, متمایز و مشخص و از قبل تعریف شده با در نظرداشت قدرت بازدارنده و کنترل کننده یکدیگر عیار شده اند.

دولت کنونى جمهورى افغانستان؛ از قواى سه گانه (اجرائيه، مقننه و قضائيه) تشکيل شده که رييس جمهور ، در رآس ان قرار دارد. قوه مقننه متشکل از دو مجلس یعنی مجلس نمایندگان و مجلس بزرگان بوده و قوه قضائیه افغانستان متشکل از دادگاه عالیَ, داد گاه های استیناف و دادگاه های ابتدائیه و قوه مجریه یعنی حکومت میباشد. قوه اجرائیه متشکل از رئیس جمهور و کابینه بوده و در عین حال رئیس جمهور رئیس قواه سه گانه و رئیس کشور نیز میباشد.

قوه اجرائيه
قوه اجرائيه (حکومت) ارگان اجرائيوى هست که وظيفۀ مقررات و تطبيق قوانين را به عهده دارد. به اساس ماده ٧١قانون اساسى افغانستان، حکومت متشکل است از وزرا که تحت رياست رئيس جمهور اجرايى وظيفه مى نمايند. تعداد وزرا و وظايف شان، توسط قانون تنظيم مى گردد. وزرا از سوى رييس جمهور انتخاب و براى تاييد به ولسى جرگه معرفى ميشوند.

قوه قضائیه
قوه قضائیه، منحيث نهاد مستقل دولت فعاليت مى کند. این قوه متشکل از ستره محکمه، محکمه های استیناف و همچنین محکمه های ابتدائیه می باشد که سازمان و صلاحیتش، توسط قانون تنظیم گردیده است. ستره محکمه منحيث عالی ترین نهاد قضایی است، که ریاست قوه قضائیه دولت افغانستان را بر عهده دارد .ستره محکمه از نه (٩) عضو انتصابی رئیس جمهور با تاييد ولسى جرگه و با رعایت مفاد بند ٣ ماده ٥٠ و همچنین ماده ١١٨ قانون اساسی تشکیل می شود. رئیس جمهور، یکی از اعضا را به عنوان رئیس ستره محکمه انتخاب مى نمايد

قوه مقننه
به قوه مقننۀ افغانستان، شوراى ملى نيز گفته ميشود که شوراى ملى از دو مجلس, ولسى جرگه یا مجلس نمایندگان و مشرانوجرگه یا مجلس بزرگان تشکيل شده است. به اساس ماده ٨١ قانون اساسى، شوراى ملى دولت ، به حيث عالى ترين ارگان تقنينى، مظهر ارادۀ مردم آن است و از قاطبۀ ملت نمايندگى مى کند.
اعضاء مجلس نمایندگان افغانستان یا ولسی جرگه نمایندگان مردم افغانستان در شورای ملی می‌باشند. مجلس نمایندگان افغانستان مجموعه‌ای از نمایندگان تمامی ولایت‌های افغانستان می‌باشد که به صورت مستقیم از طریق انتخابات برای یک دوره پنج ساله توسط مردم انتخاب می‌شوند. مجلس نمایندگان افغانستان داری ۲۴۹ کرسی می‌باشد که ۱۰ کرسی به کوچیها و ۶۸ کرسی به اندازه دو برابر تعداد ولایات افغانستان سهمیه زنان می‌باشد.

سابقه مجلس نمایندگان به دوره نادرخان و به سال ۱۳۱۰ می‌رسد. از آن زمان تا کودتای داوود خان، نمایندگان مجلس از طرف شاه تعیین می‌شد. پس از کودتای داوود خان تا سقوط طالبان در یک دوره کوتاه در زمان نجیب الله مجلس نمایندگان تشکیل شد. پس از سقوط طالبان در سال ۱۳۸۴ پس از سال‌ها پانزدهمین دوره مجلس نمایندگان تشکیل شد و تا اکنون دور شانزدهم مجلس نمایندگان در حال فعالیت هست.
در فصل پنجم قانون اساسی در خصوص وظایف مجلس نمایندگان موارد زیر آورده شده است:
تشکیل کمیسیون برای موضوعات مورد بحث
تعیین کمیته خاص برای بررسی و مطالعه اعمال حکومت
تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین تقنینی.
تصویب برنامه‌ای انکشافی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی.
تصویب بودجه دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه.
ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن.
تصدیق معاهدات و میثاقهای بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا.
اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های انکشافی و بودجه دولتی.
تأیید یا رد مقرریها مطابق به احکام این قانون اساسی.
نامزدان دور شانزدهم کی ها هستند؟!
نامزدان که در دور شانزدهم مجلس خویشتن را نامزد کرده اند با در نظرداشت ګروه های اجتماعی و سیاسی مربوطه به بخش های ذیل تقسیم مییشوند:

نمایندگان دور/دور های قبلی مجلس و یا پارلمان
بخش از نامزدان مجلس نمایندگان افغانستان را نمایندگان برحال و دوره های قبلی مجلس نمایندگان, مجلس بزرگان و یا شورا های ولایتی تشکیل میدهد. ایشان کسانی هستند که حد اقل یک دور نمایندگی را تجربه کرده و دلبستگی زیادی به دوباره عضویت در مجلس نمایندگان را دارند. با در نظر داشت روابط وسیع,شناخت,تجربه جذب آراء, دسترسی به منابع مالی نسبتا گزاف و شبکه های قوی خرید رای از شانس بیشتری نسبت به جمع دیگری از نامزدان برخوردارند.

بازرگانان و کار آفریینان
طوریکه دیده میشود در مقایسه با دور های قبلی جمع کثیری از بازرگانان و کارآفرینان بزرگ و متوسط خود و یا نزدیکان درجه اول خود را نامزد راهیابی به مجلس نمایندگان دور هفدهم کرده اند. شاید علل و انگیزه های مختلف باعث این موضوع شده ولی سیاسی شدن اقتصاد افغانستان, سهیم شدن در قدرت در جهت محافظت از ثروت و سرمایه خویش, کنترول بیشتر به منابع و بازار,افزایش سهم بازار و در نهایت حد اکثر سازی منافع و کسب مصئونیت قضائی و سیاسی از جمله دلائیل مهم ایشان به شمار آید.
رهبران جهادی و حزبی
رهبران جهادی و حزبی/گروهی که سال ها با اتکاه به قدرت نطامی, مذهبی, اجتماعیی و حزبی در جامعه حضور فعال داشتند, در سال های پسین حضور خویش را در قدرت و اجتماع کمرنگ یافته و تعدادی در تلاشند تا از طریق و مجرای قانونی و حقوقی دوباره به مراجع قدرت دست یافته و حضور خویش را در جامعه تثبیت و تحکیم نمایند.

فرزندان رهبران جهادی و قومی
در تعدادی از ولایات به شمول کابل فرزندان رهبران قومی و جهادی با استفاده از منابع در دسترس و امکانات فراهم شده توسط پدران و نزدیکان درجه اول, خویش را نامزد نموده اند. در مواقعی فرزندان این رهبران و بزرگان خود را به دلیل کهولت سن و یا باختن وزن سیاسی و اجتماعی پدران و بزرگان خویش نامزده نموده و در موارد پدران و فرزندان هردو یا از یک ولایت و یا از ولایت های مختلف خویش را نامزد نموده اند. در بعض موارد فرزندان به عنوان نامزد احتیاطی نامزد شده اند تا در صورت حذف احتمالی پدران شان به نمایندگی از خانواده به مجلس رفته و از منافع حزبی, قومی و گروهی این افراد حراست و پاسبانی نمایند.

فرزندان نمایندگان برحال مجلس
جمع از نمایندگان برحال مجلس بدلیل اینکه خود یا شانس برنده شدن را ندارند,احتمال حذف ایشان در مرحله ابتدائی موجود بوده و یا با حضور دوامدار و کهولت سن فرزندان خویش را به عنوان نامزد به میدان وارد ساخته و تلاش دارند تا جایگاه و پایگاه اجتماعی موجود را حفظ نماییند.

جوانان تحصیل کرده و روشن فکر
جمع و یا گروهی از نامزدان را جوانان روشنفکر, با اندیشه و تحصیل کرده نیز تشکیل میدهد. کتله بزرگی این جوانان با هدف خدمتگذاری به میدان آمده و اکثرا بدون تجربه مبارزات انتخاباتی, نداشتن منابع مالی کافی و پشتیوانه سیاسی هستند. رسیدن این جوانان به مجلس باعث تحولات بنیادی در این مجلس شده و در عین حال باور های سن گرایانه به مجالس بزرگ را به چالش میکشد.

رهبران قومی و تباری
در جمع نامزدان مجلس دور شانزدهم تعدادی زیادی رهبران قومی و تباری به چشم میخورند. رهبران تندرو قومی گروه های مختلف قومی به میدان آمده و با تحریک مسائل قومی و تباری در تلاش کسب و جلب آرای, رای دهندگان گروه های قومی منصوب به خویش هستند.

مافیا و مالکان پول های سیاه
تعداد از نامزدان را رهبران گروه های اقتصاد مافیائی و مالکان پول ها و سرمایه های باد آورده تشکیل میدهد که با استفاده از منابع هنگفت قابل دسترس در تلاش کسب را ی شهروندان به گونه های مافیائی و غیر قانونی هستند. هدف عمده این گروه از نامزدان مجلس توسعه قدرت مافیایی, گسترش کسب و کار مافیائی , کنترل منابع و شبکه های بیشتر و پولشوی با استفاده قدرت و در ضمن کسب مصئونیت قضائی میباشد.

مهاجرین ساکن کشور های دیگر
جمع از شهروندان کشور که سال ها در غربت سپری نموده و محرومیت های اجتماعی ,سیاسی و اقتصادی را سپری نموده و یا هم روی انگیزه های دیگر به شمول خدمتگذاری به کشور آبائی خویش به کشور بازگشت و خود را نامزد مجلس نموده اند. اکثریت نامزدان این جمع دارای شهروندی کشور های محل سکونت خویش بوده و در مواردی حامل بیشتر از دو تابعیت میباشند.

چهره های مشهور هنری
در دور هفدهم مجلس چهره های مشهور هنری شامل ورزشکاران, آواز خوانان, سینماگران وغیره حضور ملموسی دارند. اکثرچهره های مشهور هنری با تکیه بر شهرت و محبوبیت خویش دل به دریا زده و خود را نامزد مجلس نموده اند.

نامزدان خانوادگی
در مواردی بیشتر از یک عضو خانواده خود را نامزد مجلس نموده اند. نمونه های اینکه پدر و فرزند ,دو برادر, دو خواهر و یا چند برادر و خواهر خود را نامزد مجلس نموده اند زیاد دیده میشود. این نامزدان خانوادگی یا خود را از یک حوزه انتخاباتی نامزد نموده و یا در چندین حوزه شانس خویش را به آزمایش گذاشته اند.

مامورین اسبق حکومت
بخش دیگر از نامزدان را مامورین اسبق حکومتی تشکیل میدهند که در دوره حکومت وحدت ملی برکنار, مستعفی و یا به تقاعد سوق داده شده اند. برای گروهی ازین افراد حکومت دوسیه سازی نیز نموده که حالا ایشان تنها راه نجات خویش را عضویت در مجلس , کسب مصئونیت قضائی و انتقام گیری از مقامات حکومتی مشخص تشکیل میدهد.

تقسیم بندی نامزدان از لحاظ مرجع حمایت

نامزدان دورهفدهم مجلس از لحاظ مرجع حمایت متنوع بوده و اکثرا از طرف مراجع ذیل حمایت و پشتیبانی میشوند:

نامزدان حکومتی
جمع از نامزدان این دور مجلس را افراد و اشخاص همسو با سیاست های حکومت وحدت ملی و افراد مورد حمایت مقامات حکومتی تشکیل میدهند. حکومت با استفاده از منابع کلان عامه دست به حمایت نامزدان این کتگوری زده و علاقه مند پیروزی این نامزدان در مجلس آینده مییباشد.

نامزدان حزبی
از لحاظ مرجع حمایت تعدادی از نامزدان را ن احزاب سیاسی فعال در کشور حمایت مالی, سیاسی و اجتماعی می نمایند. چنین نامزدان یا خود را به نمایندگی از حزب مربوط به خود نامزد نموده و یا هم در ظاهر به عنوان نامزدان مستقل پا به عرصه مبارزه گذاشته اند.

نامزدان قومی
جمع از نامزدان تنها با اتکاه به پشتوانه قوم مشخص خود را نامزد نموده و بیشتر با شعار های قوم گرایانه, تبعیض آمیز و نفاق انگیز پا به عرصه مبارزات انتخاباتی گذاشته اند.
این نامزدان به مظلوم نمائی قوم مربوطه, تحریک احساسات قومی و زبانی و نفرت پراگنی در تلاش جلب توجه رای دهندگان مورد نظر و کسب آرای مورد نیاز هستند.

نامزدان مذهبی
جمع از نامزدان با انگیزه های مذهبی ویا با استفاده از مسائل مذهبی در جهت بسیج سازی مردم و کسب آرای مردم وارد میدان های مبارزاتی شده اند. مراجع حمایت چنین نامزدان داخلی بوده و در موارد حمایت های بیرونی را نیز با خود دارند.

نامزدان متکی به حمایت خارج
جمع از نامزدان را افراد مورد حمایت کشور های خارجی تشکیل میدهد. این افراد با حمایت مالی , سیاسی و یا تخنیکی کشور های حامی در تلاش راه یابی به مجلس بوده و در صورت پیروزی در جهت منافع کشور های حامی و یا حد اقل معرفی چهره آیدیال و عام پسند از کشور های حمایت کننده گام برخواهند داشت.

نامزدان مستقل
گروهی از نامزدان را افراد غیر وابسته و مستقل تشکیل داده که با توجه با انگیزه و عوامل مشخص و با استفاده از منابع محدود خویش و یا نزدیکان و دوستان خویش در تلاش راه یافتن به مجلس نمایندگان هستند.

طبقه بندی نامزدان از لحاظ هدف
از لحاظ هدف نامزدان را میتوان به گروه مختلف تقسیم بندی نمود. اما در بطور نمونه و موجز به موارد ذیل میتوان اشاره نمود.

نامزدان سودجو
هدف این دسته ای از نامزدان کسب منافع و سود بیشتر بوده و درتلاش افزایش انباشته ها و داشته های مادی خویش هستند.

نامزدان شهرت طلب
این دسته از نامزدان که اکثرا باور به برنده شدن خویش ندارند هدف عمده ایشان را کسب شهرت تشکیل داده و میخواهند افراد مشهور و شناخته شده در جامعه باشند.

نامزدان قدرت طلب
این نامزدان که اکثرا از میان طبقه مرفه و ثروتمند جامعه به پا خواسته اند هدف عمده اشان را کسب و یا توسعه قدرت به منظور های مختلف تشکییل مدهد.

نامزدان بی هدف
جمع از نامزدان اصلا هدف مشخصی را از نامزادی خویش دنبال نکرده و بخاطر سیالی وشریکی, بیکاری و یا بی برنامگی خود را نامزد کرده اند.

نامزدان هدفمند
جمع از نامزدان را افراد و اشخاص هدفمند و وطندوست تشکیل داده که به هدف خدمت به کشور و مردم پا به عرصه مبارزات انتخاباتی گذاشته اند. این گروه کمترین بخش از نامزدان این دور مجلس را تشکیل میدهد.

طبقه بندی نامزدان از لحاظ گروه های سنی:
نامزدان جوان
جوانان بخش عمده از نامزدان این دور مجلس را تشکیل داده و در مقایسه با دور های قبلی تعدادی بیشتر جوانان خود را به کرسی ها مجلس نمایندگان نامزد کرده اند. این دسته از نامزدان اکثرا افراد تحصیل کرده, آشنا با علوم معاصر, با انرژی بوده ودارای اهداف عالی هستند.

نامزدان میان سال
این دسته اولین گروه سنی از لحاظ تعداد را در جمع نامزدان این دور تشکیل میدهند. در مقایسه با دور قبلی تعداد و فیصدی این گروه سنی کاهش یافته و یا سهم خویش را به گروه سنی جوانان واگذار کرده اند.

نامزدان کهنسال
نامزدان کهنسال در مقایسه با دور قبل کاهش یافته و جای خویش را با افراد نیمه سال و جوانان خالی کرده اند.

طبقه بندی نامزدان با در نظرداشت میزان تحصیلات

نامزدان دارای تحصیلات عالی مرتبط

بخش اندک از نامزدان این دور دارای تحصیلات عالی مرتبط به قانون گذاری و نیازمندی های نمایندگی مجلس مییبباشد. اما در مقایسه با دور قبل این تعداد افزایش را نشان مدهد که امید وار کننده است.

نامزدان دارای تحصیلات عالی نا مرتبط

تعدادی زیادی از نامزدان دارای تحصیلات عالی بوده اما تحصیلات ایشان اکثرا نا مرتبط میباشد.

نامزدان بدون مدارک تحصیلی معتبر
جمع از نامزدان را کسانی تشکیل مییدهد که مدارک تحصیل معتبر نداشته و یا هنوز از داشتن سواد خواندن و نوشتن رنج می برند.

نامزدان با تحصیلات غیر رسمی
جمع از نامزدان این دور را نامزدان با تحصیلات عالی غیر رسمی تشکیل میدهد. این افراد اکثرا از مدارس دینی داخل و یا خارج کشور مدرک تحصیلی دریافت نموده و سپس توسط وزارت های مربوطه تثبیت سویه شده اند.

ترکیب احتمالی مجلس بعدی
طوریکه از وضعیت موجود پیداست مجلس نمایندگان بعدی ترکیب نا متجانس تر از مجلس قبلی خواهد داشت. سرمایه داران, بازرگان, مافیای اقتصادی, فرزندان رهبران سیاسی و حزبی و نمایندگی قبلی بخش عمده از مجلس را اشغال خواهند کرد. از لحاظ سنی جوانان و از لحاظ فکری روشنفکران در مقایسه با دور قبلی سهم بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد. این مجلس از ترکیب قومی در مقایسه به دور قبلی کلا تغیر نموده و از لحاظ حزبی جریان های سیاسی نمایندگان بیشتری را به مجلس خواهند فرستاد.

موثریت مجلس بعدی
مجلس بعدی در صورت موثر خواهد بود که افراد شایسته, تحصیل کرده, وطن دوست, صادق و درستکار به مجلس راه یابند. با در نظرداشت ترکیب فعلی نامزدان و در صورت راه یابی اکثریت نامزدان حکومتی و نامزدان مافیائی و مالکان پول های سیاه , مجلس غیر موثر, مافیائی ,باجگیر و فاسد تر از قبل خواهیم داشت. به عبارت ساده تر موثریت مجلس بعدی منوط و مربوط به گزینش رای دهندگان و دقت آنها, تامین شفافیت در انتخابات و عدم مداخله حکومت و زورمندا محلی و ملی میباشد.

به کدام اشخاص رای بدهیم؟!
اگرچه استفاده از رای حق منحصر به فرد هر شهروند بوده و میتواند با میل و خواست خود با نامزد مورد نظررای دهد. رای دهندگان با انگیزه های مختلف تصمییم به استفاده رای خویش اتخاذ نموده و با در نظرداشت و یا بدون در نظرداشت شایستگی و بایستگی نامزد به وی رای خواهد داد.

در وضعیت آیدیال و به منظور تسهیل و زمینه سازی ایجاد یک مجلس کارا و موثر , باید با در نظرداشت شاخص ها و ویژگی های مشخص هر نامزد از جمله ویژگی های ذیل تصمییم به استفاده رای خویش بگیریم:

متخصص
مجلس نمایندگان جای قانونگذاری و نظارت از عملکرد حکومت و مسائیل این چنینی است. قانونگذاری و نظارت موثر از عملکرد جکومت ناشی از تحصیل و تخصص مرتبط میباشد. نامزدان مجلس نمایندگان و نمایندگان مردم در دور بعدی مجلس باید افراد متخصص در رشته های مختلف و علی الخصوص حقوق, علوم سیاسی, اقتصاد, امور مالی, انکشافی, اجتماعی وغیره رای داده و حد اقل از داشتن سواد کافی و بینش لازم سیاسی موصوف اطمینان حاصل نمایند.

متعهد
قبل از رای دادن بایید اطمینان حاصل کرد که نامزد مورد نظر به وطن, کشور, ارزش های جامعه و موکلین متعهد بوده و خیانت را مرتکب نمی شود.

صادق
باید به نامزدان رای داد که در گفتار و رفتار خویش صادق بوده و بعد از رسیدن به مجلس به آنچه که در دوران مبارزات انتخاباتی و موکلین خویش وعده داده اند صادق باشند.

وطندوست
رای ما باید به نفع نامزدان استعمال شود که به وطن وفادار بوده و در قبال مادر وطن خیانت را مرتکب نشوند.این افراد باید منافع قردی و شخصی را بر منافع ملی ترجیح نداده و در عین حال در برابر کشور های دیگر منافع کشور را در اولویت کاری خویش قرار دهند.

قابل دسترس
نامزدان را باید حمایت کرد و رای داد که بعد از انتخاب شدن به مردم قابل دسترس بوده و به مشکلات کلان کشوری و مردمی رسیدگی نمایند.

پاسدار فرهنگ و ارزش ها
باید به کسانی رای داد و من حیث نماینده خویش به مجلس فرستاد که از ارزش ها و فرهنگ کشور پاسداری نموده و در جهت غنامندی فرهنگ و حفظ ارزش های والا تلاش نمایند.

دارای انرژی و توانائی کار
کسانی را که به مجلس به عنوان نماینده خوش می فرستیم باید انرژی کافی برای کار و توان انجام مسئولیت های یک نماینده مجلس را داشته باشد.

تحمل و همدیگر پذیری
کسانیکه تحمل نقد و انتقاد, نظریات مخالف داشته و در ضمن از قدرت پذیرش دیگری نیز برخوردار باشند باید به عنوان نمایندگان برگزیده شوند.

عدم آلودگی به فساد
کسانیکه به نمایندگی از مردم مجلس میروند باید به فساد آغشته نبوده و نمونه پاکی و صداقت و درستکاری باشد.

شهرت و نام نیک
کسانیکه به نمایندگی از مردم به مجلس بعدی میروند باید از شهرت و نام نیک در میان مردم برخوردار بوده و الگوی خوب جامعه مورد نظر باشند.

دست نداشتن در قتل و کشتار مردم
کسانیکه به عنوان نماینده مردم به مجلس میروند باید در کشتار مردم بی گناه دست نداشته و ازقتل و کشتار و خون ریزی بیزار باشند.

نداشتن گروه های مسلح غیر مسئول فعال
افرادیکه باید به عنوان نمایندگان مردم به مجلس میروند دارای گروه های مسلح غیر مسئول نبوده و ازین طریق ایجاد رعب وحشت در میان رای دهندگان در سدد جلب آرای مردم نبوده و در ضمن با استفاده ازین گروه ها در آینده در جهت سرکوب و تهدید مردم استفاده ننمایند.

عدم تعصب و تنگ نظری
و توصیه آخر اینکه افرادی را که ما به عنوان نمایندگان خویش به مجلس می فرستیم نباید افراد دارای نظریه های تنگ قومی,منطقوی و تعصب آلود باشند.