No Censorship!

زبان و کلمات ما در جهان جديد

کانيشکا پيوند

زبان ها هر کدام به فراخور توانايی يا ناتوانی در ميدان زبانی جهان جديد زندگی می کنند. زبان يا قدرت انسانی خاص که سهم اساسی را در توسعه ی زندگی بر عهده دارد، هم گويای بالندگی و هم گويای ضعف جامعه ی گويندگان آن در زمينه های گوناگون است. افغانستان ما و شما حداقل يکصد سال خشونت و سرکوب را شاهد بوده است و زبان های بومی مان نيز تحت تاثير اين فضا دچار فرسايش شده اند. بنابراين ما تنها شکست اقتصادی و سياسی در اين يکصد سال اخير نخورده ايم، بلکه در دايره ی محدودی از کلمات نيز گرفتار آمده ايم.

مثالی می زنم که اين موضوع بهتر لمس شود:

 اگر بطور کلی تعداد کلمات مورد استفاده ی يک فرد را در نيمروز، فراه، هرات، کندهار، تيری، دايکندی يا هرجای ديگر اين خاک حساب کنيم؛ بيشتر افراد با کلماتی محدود سروکار دارند که نشان دهنده ی زندگی محدود آن هاست. درصدی از اين کلمات، کلماتی هستند که نشان دهنده ی وضعيت کار و اقتصاد افراد می باشد و اين کلمات در کار بدست آوردن پول استعمال می شوند. در اين قسمت بيشتر با کلماتی سرو کار داريم که نشان دهنده ی اقتصاد سنتی افغانستان است. فرزند يک کشاورز هنوز از روشی استفاده می کند که حداقل پدرش و پدر پدرش همان شيوه را داشتند. حتا شيوه ی عرضه ی محصولات کشاورزی نيز تغيير چندانی نکرده است، داد و ستد سنتی و همان کلمات پدر و پدر پدر حداقل برای کسانی که در کابل يا هرات زندگی نمی کنند. در شهرها هنوز شيوه های سنتی اقتصاد وجود دارد و مثلا ما هنوز از صرافی به بانکداری به شکل کامل آن دست نيافته ايم .

بخشی ديگر از اين کلمات کلماتی هستند که نشان دهنده عاطفه و احساسات فرد می باشد. بايد قبول کنيم که طی سال ها خشونت در کشور، کلمات خشن نيز جايگاهی خاص در دايره کلماتی افراد بدست آورده اند. تفنگ، لت و کوب، انفجار، راکت، مرمی، فير و تعداد زيادی از کلمات ديگر که نشان دهنده ی خشونت در زندگی در افغانستان است. اين کلمات براحتی تاثيرات روانی می گذارند و بافت کلی زبان را تسخير می کنند. اکنون رابطه ی افراد را با هم در دايره ی تکرار می توان به آسانی لمس کرد. گاهی جهان چنان محدود می شود که گويا قرار نيست بيشتر از پنج صد تا يک هزار کلمه را يک فرد در زندگی تکرار کند.  

البته واضح است که می توان زبان را از جنبه های  گوناگونی بررسی کرد و اين بحث را ادامه داد. با توجه به مثال های بالا متوجه می شويد که در هر زمينه ای که بخواهيم وارد  شويم، کلمات ما نيز با ما زندگی می کنند .

 اکنون توجه شما را به خبری جلب می کنم که در يکی  سايت های خبری منتشر شده  است:

به دستور جرج بوش رئیس جمهور آمریکا از این پس زبان فارسی در مقاطع مختلف تحصیلی از کودکستان تا دانشگاه تدریس خواهد شد.  بوش رسما "طرح زبان برای امنیت ملی" را که طی آن زبانهای حیاتی  نظیر فارسی، روسی، چینی و عربی بطور وسیعتر و جامعتری در موسسات آموزشی آمریکا تدریس می شوند به مورد اجرا گذارد.