صفحه نخست > حقوق بشر > مجازات ناقضان حقوق کودکان

مجازات ناقضان حقوق کودکان

متن کامل نشست خبری بو اسپلند معاون نماينده خاص سرمنشی ملل متحد برای افغانستان و کاترين بنگوی رييس دفتر يونيسيف در افغانستان
کابل پرس
دوشنبه 15 دسامبر 2008

زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )

همرسانی

يوناما:
صبح همگی بخير و به کنفرانس مطبوعاتی امروز خوش آمديد. نام من نيلاب مبارز است از دفتر سخنگوی
يوناما. در جلسه امروزیِ ما جناب معاون نماينده خاص سرمنشی برای افغانستان آقای بُو اسپلند و نماينده
صندوق ملل متحد برای کودکان خانم کاترين بنگوی به شما در رابطه با وضعيت کودکان در جريان درگيری
های مسلحانه در افغانستان توضيحاتی را ارائه خواهند نمود.

اما نخست از همه من يک يادداشت مختصری از کميساری عالی ملل متحد برای مهاجرين دارم.

گزارش نمايه سازی بيجا شدگان داخلی به نشر رسيد

نخستين گزارش در مورد نمايه بيجا شدگان داخلی توسط وزير مهاجرين و عودت کنندگان و کميساری عالی
ملل متحد برای پناهندگان به نشر رسيد که از چالش های پيچيده فراراه بيجا شدگان داخلی در افغانستان پرده
بر می دارد.

از مجموع 1.2 ميليون شخص که در نتيجه منازعات، تنش های محلي، و حوادث طبيعی طی دهه اخير در
داخل افغانستان بيجا گرديده اند، به اساس اولين برآورد در سطح کشور در حدود 235000 بيجا شده داخلی
تا کنون نيز وجود دارد. اين گزارش همچنين راهکار هايی را برای رسيدگی به وضعيت دوامدار (IDPs)
بيجاشدگان داخلی ارائه می کند و همچنين از اطراف مسئول می خواهد تا بيجا شده گی هايی بالقوه بيشتری را
پيش بينی نمايند.

اين گزارش سروی های متعددی را که توسط دفاتر مهاجرين ملل متحد، رياست های ولايتی وزارت مهاجرين
و عودت کنندگان و يوناما در مناطق مختلف اين کشور انجام شده است گردآوری نموده است.

اين گزارش پيشبينی می کند که در شرايط موجود روند بيجا شدن اگر افزايش نيابد، ادامه خواهد يافت. اين
گزارش از گروه کاری رسيدگی به امور بيجا شدگان داخلی و ديگر هماهنگ کنندگان می خواهد تا روند
بيجاشدگان جديد و بالقوه را تحت مراقبت داشته و پلان های مناسب را روی دست بگيرند.

سازمان خوراکه و زراعت جهانی: کنترول ملخ های صحرايی در جنوب غرب
وزارت زراعت و آبياری و مالداری که با سازمان خوراکه و زراعت جهانی ملل متحد (فاو) کار می کند،
(SWAC) ميزبان بيست و ششمين نشست کميسيون جلوگيری از ملخ های صحرايی در جنوب غرب آسيا
خواهد بود که امروز در کابل آغاز به کار می کند.

کميسيون مذکور در ١۵ دسامبر سال ١٩۶۴ تاسيس گرديده و متشکل از چهار کشور عضو می باشد که
عبارتند از افغانستان، هند، ايران و پاکستان.

بو آسپلند، معاون نماينده خاص سرمنشی عمومی

ظهر همه شما بخير. جای خوشيست که امروز با تعداد زيادی از شما هستم. موضوعی را که امروز با شما در
ميان ميگذارم اين است که برای اولين بار يک گزارش در مورد بدرفتاری های جدی عليه کودکان در زمان
درگيری های مسلحانه در افغانستان توسط نماينده خاص سرمنشی ملل متحد برای اطفال در جريان درگيری
های مسلحانه به شورای امنيت سپرده شده است که امروز می خواهم تا بعضی از يافته های کليدی آن را با
شما در ميان بگذارم.

گزارش های ساير کشور های درگير در جنگ نيز وجود دارد که در آن کشور ها مشکلات بسيار بيشتر
ميباشد. فکر ميکنم که در آنجا ها مشکلات اطفال که به صفت عسکر استفاده ميشوند بسيار زياد است که در
ينجا نيست . اما در اينجا نيزبعضی مسايل جدی وجود دارد که در گزارش به آن پرداخته شده است.
يافته های عمده اين گزارش به قضيه های استخدام اطفال توسط عناصر ضد دولتی مثلا استخدام آنان به صفت
انتحار کنندگان، کشتار و معيوب نمودن کودکان، خشونت جنسی، حمله عليه مکاتب و شفاخانه ها جائی که
اطفال در آنجا ها مصدوم ميشوند و بلاخره جلوگيری يا مشکلات در راستا دسترسی امداد رسانان به آنان
اشاره می کند.

يک مثال بسيار جديد اگر به ياد داشته باشيد همانا گزارش روز جمعه در مورد استفاده يک کودک 13 ساله
برای يک حمله انتحاری عليه نيرو های نظامی در ولايت هلمند بود که سبب کشته شدن سه سرباز خارجی
گرديد. اين يکی از اشکال سو استفاده غير قابل قبول از اطفال در جريان منازعه ميباشد. مسئله کليدی در آن
است که اين کار بی احترامی و عدم رعايت کامل حقوق اساسی اطفال را از سوی طالبان را نشان می دهد.
وادار کردن کودکان به اين گونه اعمال با هيچ معياری پذيرفتنی نبوده و اين گونه استفاده بی پروا از کودکان
را نمی توان تحت هيچ گونه شرايطی توجيه نمود.

اين گزارش قضايائی ازين دست را مستند ميسازد. و برای قادر شدن به گزارش دهی در باره آنچه بالای
اطفال ميگذرد و آنچه نتايج چنين کار های غير قابل قبول است ، چنانچه معمول است ما به ساختن يک نيروی
کاری دست يازيديم.

اين نيروی کاری مرکب از يوناما، يونيسف، سازمان جهانی صحت، کمشنری امور مهاجرين ملل متحد، دفتر
مبارزه با مواد مخدر و جرايم ملل متحد، کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان و موسسات حفاظتی غير دولتی
بين المللی می باشد. ميخواهم علاوه نمايم که اينکه ما يک نيروی کاری را ساخته ايم به اين معنی نيست که
صرف يک گروه مناظره را داشته باشيم. بلکه اين نيرو وضعيت را بازرسی نموده و راپور ميدهد تا باشد که
افکار عامه بر ضد آن بسيج شده و قوس چنين وقايع در افغانستان نزول کند.

من ميخواهم که اين نيروی کاری، که همراه با کاترين رياست مشترک آن را به عهده داريم، بالای دو نکته
مطمين و متمرکز شود که از طريق اگاهی دهی تمام گروپ ها خصوصا بزرگان در سطح قريه جات بسيچ
شوند تا اين کار های بد در حق اطفال تکرار نگردد.

وقتی از کار های بد صجبت ميکنيم هدف ما بازرسی از کار های بد در اثر درگيری های مسلحانه ميباشد
زيرا که برای مسايل عمومی راجع به اطفال وسايل بازرسی موجود است.

قبل از اينکه رشته سخن را به کاترين بدهم ميخواهم دو نکته را عرض نمايم. بايد گفت که از ماه جولای
2007 تا جولای 2008 به تعداد 230 رويداد در مورد آسيب به نهاد های تعليمی از سوی وزارت معارف و
يونيسف ثبت شده است. اين رويداد ها شامل سوزاندن ساختمانها و ، تهديد معلمين، شاگردان يا خانواده های
آنهاو غيره می باشد.

اين گزارش در ضمن توجه همه را به مسئله تلفات ملکی ، بخصوص تلفات کودکان فرا می خواند که يک
نگرانی عمده برای يوناما و موسسات ملل متحد می باشد. ما خصوصا در شيندند ديديم که به تعداد شصت طفل
تلف شدند. به همين شکل در تمام واقعات تلفات ملکی اطفال در معرض خطر قرار دارند.

ملل متحد بايد تمامی موسسات غير دولتی، تمام جامعه مدافعان حقوق بشر با نيرو های نظامی ملی و بين
المللی و طبعا عناصر ضد دولتی را متعهد به حفاظت اطفال بسازد تا باشد که خطرات بالای کودکان را به حد
اقل تقليل دهيم.

تمامی طرف ها بايد از قوانين بين المللی بشری و معيار های حقوق بشر که توسط ارگان های ملل متحد ساخته
شده پيروی نمايند. اين يک واقعا يک مسئله کليدی بوده که ميتواند وضعيت را بهتر بسازد.
تشکر از شما، حالا رشته سخن را به دست کاترين از دفتر يونيسف که از چزئيات اگاهی بيشتری دارد می
دهم.

کاترين بنگوی، نماينده يونيسف

صبح همه بخير. تشکراز بو.

امروز می خواهم تا همانند آقای بو اسپلند، از همه اجتماعات سراسر افغانستان دعوت نمايم تا بخاطر حفاظت
حقوق کودکان هرچه در توان دارند انجام دهند. بايد اين کار را همه با هم انجام دهيم. شما که زنان و مردان
دست اندر کا رسانه ها هستيد نقش مهمی را ميتوانيد بازس نمائيد.

ميخواهم در رابطه به سفارشات کليدی اين گزارش کمی روشنی بياندازم. پيشنهادات کليدی برجسته شده اين
گزارش در مورد اين که بخاطر مشخص نمودن خشونت عليه کودکان چگونه بايد عمل نمائيم، به شرح ذيل
می باشند:

دولت افغانستان ترغيب می شود تا پروگرام ها و اقدمات حقوقی مناسبی را بخاطر رشد حفاظت کودکان،
بخصوص تلاش هايش برای پيگيری افراد مجرم به سوء استفاده از حقوق اساسی کودکان را طراحی نمايد.
راپور از طرف های درگير ميخواهد که بايد با نيروی کاری در ارتباط باشند تا از خشونت عليه کودکان
جلوگيری شود. نيروی کاری با اين هدف، راه هايی رابايد بخاطرايجاد ارتباط ميان تمام طرف ها جستجو کند.

تمام طرف های درگير بايد سو استفاده و استخدام کودکان را متوقف نمايند. از دولت افغانستان خواسته می
شود تا دستور عمل موثر ارزيابی را ايجاد نموده و بايد قانونی را بخاطر جرم شمردن استخدام کودکان معرفی
نمايد.

مکاتب و شفاخانه ها بايد به عنوان " زون های صلح" شناخته شوند. اين مکان ها هرگز نبايد مورد استفاده
قرار گيرند و يا توسط طرف های درگير مورد هدف قرار گيرند.

نيروی کار، در همکاری با جامعه مدنی و سازمانهای محفاظت از کودکان بايد خانواده ها و اجتماعات را در
جهت کمک به قربانيان خشونت بسيج نمايند. صدای قربانيان بايد اولتر از همه شنيده شود.
رهبران مذهبی و اجتماعی در کمک به محافظت از کارکنان و پروگرام های بشردوستانه مهم و حياتی می
باشند.

نوجوانانی که به علت همکاری احتمالی شان با گروه های مسلح در حبس اند، بايد پروسه قانونی به آنها تعهد
شود. در اين ارتباط از نيرو های ملی و بين المللی خواسته شده تا به سازمانهای ناظر حقوق بشر اجازه
دسترسی محسوس و عاجل به محابس و بازداشت گاه ها داده شود.

از دولت افغانستان نيز خواسته می شود تا قوانين و پروگرام هايی را بخاطر جلوگيری و مشخص نمودن
خشونت جنسی عليه کودکان طراحی نمايد.

بلاخره تمامی طرف ها بايد به رعايت حقوق کودکان تعهد نمايند. در ضمن بايد گام های عاجلی را برای عملی
نمودن پيشنهادات گزارش شورای امنيت در مورد کودکان و درگيری های نظامی بردارند. کودکان افغان
مستحق کمبود نيستند.

تشکر از شما. حالا با کمال ميل آماده دريافت سوالات شما هستيم.

بخش سوالات و جوابات:

خبرنگار آزاد: شما گفتيد که شفاخانه ها و مکاتب بايد به عنوان مناطق يا زون صلح اعلام شوند. يونيسف تلاش
های زيادی نمود تا عبور مصئون کمک های بشری، بخصوص در روز جهانی صلح را تضمين کند. من
ميخواهم بدانم که عبور مصئون کمک های بشری تا چه حد مشکل است و ستراتيژی شما برای رشد اين
مصئونيت چيست؟

يونيسف: طبعأ ما مشکلات زيادی در دسترسی به مناطق داريم و در بعضی موارد نمی توانيم به بعضی از
مناطق در کشور دسترسی پيدا کنيم، ولی طوريکه ميدانيد تمام نمايندگی های ملل متحد به مثابه يک شبکه
گسترده با سازمانها و حقوق دانان، خبرنگاران و حاميان حقوق بشر کار می کنند. ما نيز با رهبران اجتماعی
و خانواده های که ميدانند که در اجتماع شان چی ميگذرد، همکاری داريم. ستراتيژی ما، افزايش مشارکت
فعالين بيشتر است تا بدينوسيله بتوانيم با آهستگی امکان دسترسی به کودکان را بالا ببريم. در ضمن گروپ
کاری خود يک امتياز است که می تواند با روش بهتر با تمام کسانی که می توانند نقشی را ايفا کند، همکاری
نمايد.

يوناما: من نيز می خواهم درين ارتباط يک يا دو چيز را علاوه کنم و با اينکه دسترسی کودکان به مکاتب و
شفاخانه ها وظيفه خاص يونيسف است، اما شما کل مسئله دسترسی کمک های بشری را مطرح نموديد و من
می خواهم در اين ارتباط چند کلمه بگويم.

اين مسئله در صدر اجندای من به مثابه يک هماهنگ کننده کمک های بشری برای افغانستان و نمايندگی های
ملل متحد و موسسات غير دولتی قرار دارد. طوری که کاترين گفت، ما بخاطر رسيدن به جاهای که به دلايل
امنيتی دسترسی نداريم کار می کنيم، ما سعی می کنيم تا از طريق سازمانهای محلی بدون در معرض خطر
گذاشتن آنها، کار کنيم. اين خود يکی از روش ها برای دسترسی به مردم و بخصوص افراد فقير می باشد.
فکر می کنم می توانم بگويم که سازمانهای ملل متحد و موسسات غير دولتی اساسأ اين ميکانيزم ها را بخاطر
ادامه کمک های بشری به سراسر کشور به يک طريق يا طريق ديگر ايجاد نموده اند. طبعأ در جائيکه جنگ
جريان دارد و جائيکه دولت خود حضور کمتر دارد، ما سازمانهای بشردوستانه کل مسئله دسترسی بشری را
مورد مطالعه قرار می دهيم تا بتوانيم آن رابهتر بسازيم.

بی بی سی: آيا می توانيد شمار کودکان قربانی خشونت های جنسی و کودکانی که بحيث انتحارکننده مورد
استفاده قرار گرفته اند بگوئيد؟

يونيسف: متأسفانه تا هنوز اطلاعات کامل در اين مورد نداريم. آنچه را که شما گفتيد يک واقعيت است و اگر
گزارش سرمنشی عمومی را بخوانيد می توانيد همان مواردی را که گفتيد در آن بيابيد. اين ميکانيزم را که
حالا داريم به ما کمک خواهد کرد تا بدرستی بتوانيم واقعيت ها و اطلاعات بيشتری داشته باشيم و هدف از
داشتن يک ميکانيزم نظارتی هم همين است. بعضی از مواردی که در گزارش ثبت شده از شبکه محافظت
کودکان می باشد که در تمام کشور حضور ندارند، ولی در اکثر ولايات می باشد. بنابرين بعضی از دوسيه
های که از طريق شبکه ثبت شده در اين گزارش ذکر شده اند.

راديو آزادی: شما در مورد گروه کاری صحبت کرديد که از امور نظارت کرده و در اخير گزارش تهيه و
تقديم می کند. آيا فکر نمی کنيد که اين يک عمل به شکل عکس العملی باشد باشد و آيا ملل متحد نمی توانست
فعالانه تر در اين قسمت کار کند؟ طور مثال شما گفتيد که طالبان اطفال را استخدام می کنند. آيا شما در اين
مورد با طالبان نيز ارتباط گرفته ايد؟

يوناما: تشکر از اينکه به اين نکته اشاره کرديد. هدف از اين کار در حقيقت عمل غير فعال نه، بلکه فعاليت
بهتر می باشد. به هيمن منظور، طوريکه گفتم، يک گروه کاری ايجاد شده. در ظاهر اين بيشتر به يک کار
بيوروکراتيک می ماند، اما در اصل ما اميدوار هستيم که اين شکل بيوروکراتيک را به خود نگيرد. منظور از
اين کار اين است که با تمام گروه ها که به نحوی از انحاء در ايجاد خشونت های که منجر به خشونت عليه
اطفال می شود دخيل هستند، گفتگو صورت بگيرد. ما اميدوار هستيم که ميکانيزم های را انکشاف بدهيم که
بصورت واضح با تمام جناح ها در ارتباط باشيم. اين البته کاری نيست که فعلاً خيلی عملی و آسان به نظر برسد، اما ما اين کار را فعلاً در حد تبليغ و حمايت با رهبران محلی انجام ميدهيم تا مطمين شويم که اين پيام
به جناح های که در خشونت ها دخيل هستند، ميرسد و البته آنها فعالين غير دولتی هستند. هدف از ايجاد اين
گروه کاری اين است تا تاثير مستقيم بالای خشونت های داشته باشد که اطفال به آن مواجه هستند. در حقيقت
يونيسف و سازمان بين المللی صحت موفقيت های در قسمت کمپاين واکسين داشته اند. من مطمين هستم که
کترين در اين مورد چيزی برای گفتن دارد.

يونيسف: نمايندگی های ملل متحد در رابطه به مسايل مختلف با مجتمعات مردم در ارتباط بوده اند. از طريق
رهبران با نفوذ محل، ما موضوع دسترسی به مردم در کمپاين محو پوليو که بايد هر دو ماه يک بار صورت
بگيرد را طوريکه آقای بو ذکر کرد مورد بحث و بررسی قرار داديم. ما موفقيت های در اين ارتباط داشتيم.
هدف از مفکوره گروه کاری، مثلاً در رابطه به حمله بر مکاتب، اين است که از اين تجارب استفاده کرده تا
بتوانيم ميکانيزم ها و استراتيژی های که پايداری بيشتر داشته باشند را ايجاد کرده و دقيقاً همان هدف را بدست
بياوريم که شما گفتيد يعنی از خشونت جلوگيری کرده و هر زمان مسئله ای اگر مطرح می شود، اقدام صورت
بگيرد.

افغانستان تايمز: ممکن است به ما بگوئيد که تا کنون تعداد کودکانی که قربانی خشونت شده اند، چه تعداد بوده
است؟

يونيسف: من قبلا گفتم که ما ارقام نداريم. وقتی مکتبی مورد حمله قرار می گيرد و يک يا دو کودک آسيب می
بينند مانند حمله ای که سال گذشته در ولايت لوگر صورت گرفت و کودکان به همراه معلمشان کشته شدند.
تمام کودکان متعلم به صورت روانی آسيب ديدند اگرچه از لحاظ فيزيکی ضربه نديدند. در مورد تيزآب پاشی
بر روی دختران متعلم در کندهار، تمام متعلمين از لحاظ روحی و روانی آسيب ديدند. داشتن آمار و ارقام مهم
است ولی تاثير چنين حملاتی بر تمام کودکان خواهد بود.

اگرچه ما می توانيم تعداد قربانيان را شمارش کنيم اما مهمتر اين است که ما دارای مکانيزم هايی باشيم تا
بتوانيم از وقوع چنين حملاتی جلوگيری نمائيم، آگاهی را افزايش دهيم و تحت هر شرايطی، چه جنگ و چه
صلح، ما بايد از آسيب رساندن به کودکان جلوگيری کنيم چون تاثير روحی و روانی بر روی آنها بسيار بيشتر
از تاثير فيزيکی می باشد.

رويترز: گزارش از استخدام کودکان توسط نيروهای پوليس و گروههای مسلح غير قانونی و استفاده از کودکان برای
حملات انتحاری ياد می کند. شما می گوئيد که آمار و ارقامی نداريد، آيا ارقامی در مورد استفاده از کودکان توسط
پوليس و گروههای مسلح غيرقانونی برای مقايسه وجود دارد؟

يونيسف: ما در حال حاظر معلومات جمع آوری شده را نداريم. هدف اصلی مکانيزم نظارتی، ارائه يک تصوير
واضح تر است. وقتی شما در افغانستان سفر می کنيد، شما با کودکان در پوسته های امنيتی پوليس روبرو خواهيد شد.
اين کودکان بايد در مکاتب و در کنار فاميلشان باشند و نه در پوسته. با بحث در مورد اين موضوع با شبکه حمايت از کودکان و تعدادی از وزارت خانه ها به شمول وزارت عدليه، ما می خواهيم تا شاهد تاسيس واحدی در وزارت داخله
باشيم تا بتوانيم موضوع استخدام کودکان در پوليس را به صورت منظم تری دنبال گردد.

يوناما: گزارش بيان ميدارد واين مسله مربوط به سوال قبلی درباره تلفات اطفال ملکی ميگردد، که شواهد نا
موثق در مورد استخدام اطفال منحيث سربازان مسلح و نيز در پوليس وجود دارد. ما سعی داريم تا اطلاعات
دقيق آنرا بدست آوريم، اما ما بعضی شواهد تا اندازه ای موثق در اين زمينه در اختيار داريم. در باره سوال
قبلی که در مورد تلفات افراد ملکی ميباشد، ما ارقام که در باره آن کاملاً متيقن هستيم در ختيار داريم که از
جولای 2007 الی جولای 2008 به 1722 تن ميرسد. چيز را که ما در اختيار نداريم عبارت از تناسب اطفال
زيرسن 18 ميباشد. ما ميدانيم که در ولسوالی شيندند از جمله 90 نفر کشته شده 60 تن آن اطفال بودند. در
بعضی قضايا ما معلومات موثق داريم و در بعضی ديگر نداريم. يکی از اهداف گروپ کاری عبارت از بدست
آوردن اطلاعات موثق ميباشد.

اسوشيتيد پرس: از گفته های شما اينطور فهميدم که شواهد ضعيف را در اين قسمت در اختيار داريد. اما اگر
درک عمومی را در اين مورد به کار بگيريد، آيا خواهيد ديد که طی سال های اخير خشونت عليه اطفال در
افغانستان به صورت کلی و يا در ساحات مشخص مثل حملات انتحاری يا حمله بر مکاتب افزايش داشته
است؟

يونيسف: متاسفانه اين جريان در حال افزايش است و ما ارقام را که طور مثال در قسمت حمله بر مکاتب در
سال 2007 را در اختيار ميگذاريم، شما در آن شاهد افزايش خشونت هستيد. حتی در قسمت تلفات افراد ملکی،
حين تهيه گزارش در ماه جولای مثلاً ما با همکاران خود در دفتر يوناما در مورد بيشتر از 1700 نفر تلفات
ملکی صحبت ميکرديم، ولی طوريکه فعلاً ما در ماه دسمبر شاهد آن هستيم، اين رقم به بيشتر از 2000
افزايش يافته است. بناءً ما به شکل تناسبی گفته می توانيم که در قسمت خشونت ما شاهد يک فزايش بوده ايم.
اسوشيتيد پرس: بصورت مشخص اين خشونت ها عليه اطفال چگونه بوده است؟

يونيسف: ما ارقام جدا و خاص در مورد خشونت عليه اطفال در اختيار نداريم. اما می توان حدس زد که مثلاً
در حمله بالای مکاتب تاثير بيشتر اين گونه حملات بالای اطفال مکاتب می باشد.

و مثلاً در قسمت حمله کننده های انتحاری، کسانيکه در سال 2005 در اينجا بودند چيزی در اين مورد نشنيده
بودند و اين يک پديده جديد است. اين پديده است که از سال 2007 بدينسو ما شاهد آن هستيم. بهرحال، بايد
گفت که متاسفانه وضعيت برای اطفال خوب نيست.

تشکر از شما و تشکر از مهمانان سخنگوی مان.

واژه های کلیدی

حقوق کودکان و زنان
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره

مجموعه شعر بی نظیر از 125 شاعر شناخته شده ی بین المللی برای مردم هزاره

این کتاب را بخرید
Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

تازه ترین ها

اعتراض

ملیت ها | هزاره | تاجیک | اوزبیک | تورکمن | هندو و سیک | قرقیز | نورستانی | بلوچ | پشتون/افغان | عرب/سادات

جستجو در کابل پرس