تجلیل از روز جهانی صحت در ولسوالی پنجاب

ضمن تشکر وقدر دانی از تشریف آوری همه شما بزرگوران، روز جهانی صحت را برای شما و همه مردم افغانستان تبریک عرض می نمایم. خوش حالم از اینکه در جمع از مسئولین ولسوالی پنجاب، اهل علم و معرفت، و کارمندان صحی دلسوز و پر تلاش قرار دارم. و بسیار خوشحالم از اینکه برای اولین بار در تاریخ، در تجلیل از روز جهانی صحت، در منزوی ترین، محروم ترین و مظلوم ترین ولسوالی کشور و در جمع از شخصیت ها، برادران و خواهرانی که این محرومیت ها را بخوبی درک می نماید، قرار دارم.

من به این باورم که تجلیل ازچنین روز ها، بدون در نظر داشت شعار های آن، که اکثرا به شکل بسیار سمبولیک در نظر گرفته می شود، فرصت بسیار مناسب است برای اینکه گوشه از مشکلات، محرومیت و مظلومیت های که سال ها در این کشور حاکم بوده است گشوده شود و راه های حل مبتنی بر توان خود ما و مناسب با وضعیت خود ما جستجو گردد (مشکل محلی و راه حل محلی).مهم نیست که در ابتدا این تحلیل و تجزیه ها و راه حل های پیشنهادی چقدر درست و چقدر نادرست است ولی اگر این پروسه ادامه داشته باشد، مطمئنا پیشرفت های رو نما خواهند گردید. دوستان متعهد ما، در این اواخر گرد همایی های زیاد را در ولسوالی پنجاب هماهنگی بخشیده بودند که ما متاسفانه، به دلاییلی نتوانستیم شرکت فعال در آن داشته باشیم که متاسفیم.

جلسه مختصر که امروز داییر گردیده است به این منظور است که توانسته باشیم حد اقل، اگر نتوانستیم از روز جهانی صحت تجلیل بعمل آوریم، این روز را به تجلیل و بزرگداشت نامگذاری کرده باشیم. تا توانسته باشیم آینده را با دید مثبت دیده و امید وار باشیم که یک جامعه صحتمند افغان خواهیم داشت، و یکبار دیگر تعهدی را که اگر در برابر خویش و مردم خویش داریم تجدید کرده باشیم. زیرا داشتن یک جامعه صحتمند، هدفیست بسیار بالا و رسیدن به آن، تعهد بسیار بالا و راستین و قربانی بیشتر از هر زمان دیگر را مستلزم است و ضرورت دارد.

با یک نظر بسیار کلی در کشور ، در سال های اخیر، می بینیم که رخداد های مثبت در سکتور صحت در مقایسه با سال های قبل از 2000 رو نما گردیده است. مثلا: قبل از سال 2000 فقط یک مرکز صحی در هر دو ولسوالی پنجاب و ورس داشتیم و امروز بیشتر از 16 مرکز صحی داریم که هر کدام مجهز با وساییل مورد ضرورت، پرسونل، و ادویه لازمه می باشد. این به این معنی است که مراقبت های صحی در این دو ولسوالی، در مقایسه با سال های قبل از 2000 ، 92% انکشاف داشته است. اگر اینگونه ببینیم نتیجه گیری اولیه هرکس این خواهد بود که مراقبت های صحی در این دو ولسوالی 100 در صد سیر سعودی داشته و بسیار رضایت بخش می باشد. که در این راستا تلاش های شبانه روزی مقامات سکتور صحت و پرسونل صحی که در خدمت مردم بوده است با همه نا هنجاری های جغرافیایی، نبود تسهیلات بودو باش، کمبود امکانات رفاهی وکاری و غیره... بسیار قابل قدر است. خصوصا اینکه پرسونل صحی ما در شراییط بس ناگوار مثل پنجاب و ورس، با تلاش های شبانه روزی شان، از نظر وزارت صحت کشور، مقام دوم را کسب نموده است.

ولی زمانیکه در مورد صحت صحبت می نماییم، هدف اینست که یک جامعه صحتمند داشته باشیم. بناء، باید ببینیم که در سطح کشور، مسولین امور، پالیسی سازان، پلان گزاران، و سازمان های تطبیق کننده و ما و شما تا چه حد به این هدف نزدیک شده ایم و یا حد اقل بسوی این هدف در حرکتیم. برای اینکه مطلب را واضح ساخته باشیم، سه اصطلاح ذیل را تعریف می نماییم تا بتوانیم نتیجه گیری درست کرده باشیم و از شما بزرگواران خواهشمندم که در تفاوت مفهوم این اصطلاحات دقت گردد.

1- صحت(Health) 2- سیستم صحی (Health System) 3- مراقبت های صحی(Health Care System)

1- صحت عبارت است از: انکشاف تکمیل استعداد های انسانی و بشری یک انسان. و صحت حق اساسی یک انسان است و انسان ها حق دارند که از وضعیت مریضی آزاد باشد و جلوگیری از مرگ های قبل المیعاد یک پیش شرط اساسی ترقی و انکشاف است (Development).مردم این حقوق را مطالبه نمایند و دولت ها موظف به تامین آنند. این تعریف صحت است و اهمیت صحت چیزی نیست که برای کسی پوشیده باشد. و از نظر انکشاف و ترقی دانشمندان به این باورند که صحت و ترقی دو عنصر بهم پیچیده است که تجزیه آن نا ممکن است و صحت حالیت ترقی و نیز زاییده ترقی می باشد.
2- سیستم صحی یک تنظیم بنیادی و نهادی است که شامل اجزای ذیل می باشد: باور های فرهنگی و نحوه اعمال آنها، شراییط محیطی، تغذی، سیستم آب رسانی و نحوه استفاده از آن، تعلیم و تربیه، خانه و مسکن، وضعیت عمومی خانم ها، ساختار اجتماعی، و سیستم سیاسی و اقتصادی و
3- مراقبت های صحی، بطور بسیار مختصر، به مجموعه مراکز گفته میشود که خدمات درمانی و وقایوی را توسط بهم پیوستن اجزای کلیدی، مانند پرسونل، ادویه، وساییل لازم و ساختمان و غیره برای درمان مریضان و مراجعین مرکز، عرضه میدارند. بعبارت دیگر، "سیستم مراقبت های صحی" یک جزء "سیستم صحی" می باشد. این تعریف ها در راپور سال 2008 سازمان صحی جهان بطور فوق آمده است.

در سال های اخیر، وزارت صحت عامه جمهوری اسلامی افغانستان، با حمایت های مالی جامعه بین المللی مراکز صحی زیاد را در کشور فعال ساخته است که گام بسیار بلند ولی بسیار ناچیز بسوی صحتمند شدن است و با در نظر داشت حقایق ناگوار که در کشور گذشته است بسیار قابل قدر است ولی هیچگاه به آن هدف که آرزو داریم و درک ما از صحت همان هدف می باشد (جامعه صحتمند افغان) رسیده نمی توانیم زیرا همه پروگرام های فعلی فقط یک جزء سییستم صحی را تشکیل می دهد. در حالیکه چرخه های اصلی آن لنگ، مریض و آلوده با فساد است و یا اصلا در حرکت نیست. زیرا در کشور یک تنظیم بنیادی که ما آن را سیستم صحی نامگذاری نماییم تا هنوز بوجود نیامده است. بوجود آوردن یک سیستم صحی در کشور، تعهد، توانایی های مسلکی پالیسی سازی و پلان گذاری سالم خود افغان ها را ایجاب می نماید. اگر اجزای اصلی سیستم صحی نا گوار و دارای نا هنجاری های بسیار زیاد است، اگر فرهنگ اجازه بیرون رفتن خانم ها و فعالیت آنها را برای خود خانم ها نمی دهد، اگر محیط زندگی عامه نا سالم است، اگر مردم از امکانات تغذی درست برخوردار نیست، و یا اگر عادت تغذی نادرست است و زراعت در سطح زراعت جوامع کشاورزی قبل از تاریخ قرار دارد، اگر سیستم آب رسانی صحی و نحوه درست استفاده آن موجود نیست، اگر سطح آگاهی مردم و تعلیم و تربیه آنها در سطح درست قرار ندارد، اگر وضعیت خانه ها و مسکن صحی نیست و یا اکثرا خانه ندارد، اگر ساختار اجتماعی بسیار ناهنجار است و اکثرا از نا راختی های روانی رنج می برد، و اگر سیستم درست اقتصادی و سیاسی در کشور موجود نیست، سوق دادن جامعه بسوی صحتمند شدن نا ممکن است و افغان ها هیچ گاهی به آن هدف نمی رسد.

براورد که در سال 1997 توسط CIAR انجام د اده شد، تاثیرات دیترمنان(Determinant) های صحی را بالای صحت مردم قرار ذیل تشریح می نماید: تاثیر مراقبت های صحی، در صورت که 100% موفق باشد، 25% صحت مردم را بهبودی بخشیده می تواند. در حالیکه مراقبت های صحی فعلی افغانستان 100%موفق نیست و دچار چالش های وسیع می باشد که هر کدام مانع بزرگی در راستای مفیدیت و موثریت پروگرام ها است. مانند: بسیاری از افغان ها در مناطق دور دست، هنوز به مراقبت های صحی دسترسی ندارند (که ما و شما در این ساحه نیز شاهد آن هستیم)، کمبودات پرسونل مسلکی در حد بسیار بالا قرار دارد، موجودیت کارمندان صحی خانم نسبت به کارمندان مرد فقط 6% است که نیز موثریت پروگرام ها را زیر سئوال می برد، کمبود وساییل، ساختمان و ساییر مواد طبی در حد بسیار وسیع قرار دارد. بی کیفیت ترین مواد طبی از کشور های همسایه فقط در کشور ما وارد میگردد و افغانستان بد ترین و بی کیفیت ترین مارکت مواد طبی را دارا می می باشد که تاثیر بسیار ناگوار بالای صحت مردم دارد و این تاثیرات منفی را حتی نسل های بعدی افغان جبران کرده نخواهد توانست. دوامدار شدن خدمات صحی موجوده، در حال که خود کشور منابع مورد ضرورت را تولید کرده نمی تواند، مسئله مهم دیگریست که هر افغان وطن دوست را به تفکر وا میدارد و نگران میسازد. تاثیرات موهبت های بیولوژیکی 15%، تاثیرات محیط فزیکی 10% و تاثیرات محیط اقتصادی-اجتماعی 50% تعیین گردیده است.

نقش فعلی سیستم مراقبت های صحی (که ما "بسته مجموعه خدمات صحی اساسی" نام گذاری می کنیم) در افغانستان فقط جلو گیری از بوجود آمدن اپیدیمی امراض و جلو گیری از بوجود آمدن تراژیدی های انسانی توسط امراض می باشد در حالیکه بوجود آوردن جامعه صحتمند ایجاب یک "سیستم صحی" را می کند. در صورت که پروگرام مراقبت های صحی فعلی در کشور تمام ساحات کشور را به شکل صد در صدی احتوا نماید و تمام شهروند های افغان دسترسی کامل به مراقبت های صحی داشته باشد و تمام اجزای مراقبت های صحی بطور فعال کار نماید، فقط می تواند 25% وضعیت صحی مردم را بهبود بخشد.

پس نتیجه گیری می نماییم که: 1) ما در افغانستان "جامعه صحتمند" نداریم و راه بسیار طولانی در پیش رو داریم تا به این هدف برسیم. 2) سیستم مراقبت های صحی به تنهای صحت را برای جامعه بوجود آورده نمی تواند. 3) تمام سکتور های دولتی مسئول صحت اجتماع می باشد. 4) و ساختار اجتماعی- فرهنگی، و سیستم اقتصادی-سیاسی تاثیرات بسیار زیاد را بالای صحت مردم میگزارد.

به امید آنروزی که کشور عزیز ما دارای یک سیستم صحی باشد و جامعه ما بسوی صحتمند شدن سوق داده شود و به امید آنروزی که یک جامعه صحتمند داشته باشیم.

وسلام علیکم و رحمت الله و برکاته