مرور کوتاهی به زندگی سیاسی دوکتور محمد صادق برنا آصفی و انگیزه ایجاد نهضت سری جوانان شمال افغانستان

1 2 3 4 5

یک خاطره ماندگار : در یکی از روز های هفته محمد قاسم پسر حاجی عبدالحکیم بای که ازجمله هم صنفان دوکتور برنا بود ، بنابر معذرت خانوادگی و مشکلات ناشی از ترانسپورت شهری چند دقیقه ناوقت تر از زمان معمول وارد صنف گردیده و از محترم غلام نبی خان لغمانی معلم مضمون پشتو با تقاضای عفو و استغفار خواستار اجازه داخل شدن در صنف را نمود . مگر دلایل ارایه شده و معذرت خواهی نامبرده مورد قناعت و بخشایش معلم مذکور واقع نگردید استاد غلام نبی خان علاوه بر لت و کوب بی رحمانه ، با نثار کلمات زشت و استعمال جملات رکیک و حتی توهین به قوم و زبان او با صدای بلند و دلخراش خویش فضای صلح آمیز صنف را بکلی متشنج و دگرگون نمود . یکی از هم کلاس های شاگرد مذکور به اسم محمد الله که بیشتر از دیگران عمر داشت و به پهلوان صنف نیز معروف بود ، با شنیدن الفاظ رکیک کنترول و اراده خود را از دست داده و بر غلام نبی خان معلم حمله ور و مانع ضرب و شتم بیشتر و توهین به قوم و زبان او گردید . سردار محمد عزیز خان حاکم اعلای میمنه که از جریان وقوع حادثه آگاهی فوری حاصل نموده بود ، امر تحقیق و بررسی جدی قضیه را صادر کرد . دریغا در فرجام سه تن از استادان سابقه دار و همکاران صمیمی و نزدیک مرحوم نظر محمد نوا سر معلم زحمت کش و پر تلاش ، هر یک محترم مصطفی قل خان ، محترم پیغمبرقل خان و محترم استانه قل خان که اصلاً در آن قضیه هیچ گونه ارتباطی نداشتند ، به حیث محرکین اصلی قضیه تشخیص و قلمداد شده و برای همیش از وظیفه معلمی سبک دوش گردیدند . اشاعه این خبر تلخ و قضاوت عجولانه و غیرعادلانه حاکم اعلی میمنه ، کوه و برزن شهر را به لرزه در آورده ، آشتی ناپذیری و ضدیت مردم با دولت را دو چندان ساخت . این حادثه غم انگیز که پیش چشمان دوکتور برنا و سایر شاگردان نو جوان به وقوع پیوسته بود ، تاثیرات منفی و سوالات بیشمار و تلخی را در ذهن ایشان خلق و القا نموده و به سیاست متعارف تبعیضی طراز فاشیستی دولت بیشتر از پیش مهر تائید گذاشت . مردم با فرهنگ و دلیر میمنه که از ظلم و بی عدالتی های دوامدار اکثر کارمندان استفاده جو ، رشوه خوار و تن پرور و ادامه سیاست های ضد وحدت ملی دولت خسته شده و به ستوه آمده بودند ، با وقوع چنین حوادث بیشتر در جهت ایجاد گروه های سیاسی تشویق و تحریک شده و به فعالیت های مخفی ضد دولت بسیج میگردیدند . مرحوم نظر محمد نوا که یکی از پیش کسوتان این تحرکات به شمار می آمد ، زیرکانه زیر چتر موقعیت مهم اداری و تربیتی مکتب به فعالیت های ضد دولتی آغاز نموده بود . او در قدم نخست پرورش و تربیت سالم فرزندان آن ولایت را در محراق توجه خویش قرار داده با ایجاد تیم های ورزشی فوت بال ، والی بال ، حاکی ، باسکیت بال ، تیم ترانه و غیره شورو شعف عجیبی را در شهر خلق نموده بود . تیم های ورزشی مکتب حینیکه با لباس های مرغوب و یونیفورم های مرغوب و رنگین ساخت محل داخل میدان های ورزش میشدند ، باعث جلب توجه و علاقه بیشتر مردم به معارف گردیده و زمینه تماس ها ، دید و بازدید های مخفی و علنی تعداد بیشمار شهروندان پیش گام و روشنفکران متعهد و مخالف سیاست جاری دولت را با مصونیت و سادگی برای سر معلم باتجربه مکتب مساعد و مهیا مینمود . سمینارها کنفرانس ها و محافل شعر خوانی و مناظره های علمی که حد اقل ماه یکی دو بار از سوی اداره مکتب با اشتراک روشنفکران شهر و کارمندان دولت دایر میگردید زمینه شکوفایی بیشتر استعداد های فرهنگی و هنری جوانان را تا حد زیادی مساعد می ساخت . در هر محفل تیم ترانه با خواندن ترانه های جذاب و دلنشین و تیم باجه خانه عسکری با نواختن آهنگ ها و نغمه های محلی از مدعوین با گرمی استقبال مینمودند . شاگردان مکتب در همه این محافل نقش کلیدی داشته و با خوانش اشعار ناب و مقاله های انتقادی و آموزشی و ارسال نامه ها و پیام ها به شهروندان بخصوص اولیای اطفال ، باعث تشویق بیشتر نو جوانان و تماس والدین اطفال با ارگان های تعلیمی میگردیدند . محترم محمد ناصر غرغشت ( اهل چندول شهر کابل ) مدیر اطلاعات و فرهنگ ولایت فاریاب که در کشور ترکیه تحصیلات عالی خود را به پایه کمال رسانیده و قبلاً به جرم فعالیت های روشنفکری مدتی را در زندان دهمزنگ کابل نیز سپری نموده بود ، در دایر نمودن این محافل سهم عمده و نقش فعالی داشت . شایسته یاد آوری است که نامبرده از جمله آن عده روشنفکران ممتاز ، متعهد ، صدیق و وطن پرست میهن است که ، خدمات قابل قدری را جهت رشد استعداد های فرهنگی فرزندان آن دیار انجام داده است . دوکتور برنا آصفی یکی از آن چهره ها است که همیش از نصایح سودمند و راهنمایی های عالمانه او مستفید گردیده و با سرودن اشعار زیبا ، تهیه و جمع آوری معلومات دلچسب و سودمند ، انشاء مضامین و مطالب علمی و همچنان تهیه جدول کلمات متقاطع ، معما های منظوم و چیستان های ناب تشویق شده و به یک همکار دایمی و همیشگی هفته نامه ستوری آن یگانه نشریه ولایت فاریاب مبدل گردیده بود . در زمستان سال 1948 عیسوی مطابق 1327 هجری شمسی متاسفانه یک جهان گرد آمریکایی بین ولایات بلخ ، جوزجان و فاریاب مفقود و لادرک گردید . طبق هدایت وزارت امور داخله کشور، حکام و والی های این ولایات تعداد بیشماری از مردمان بی گناه ، بخصوص ثروتمندان و متنفذان اقوام مختلف را بی رحمانه مورد پیگرد ظالمانه خویش قرار داده و جبراً هزاران افغانی پول نقد و جنس را به این بهانه از آن ها اخذ نمودند . مگر خوشبختانه آن دوره گرد آمریکایی بعد از گذشت چندین ماه زنده و سالم از کشور ایران پیدا و این غائله خاموش و ده ها تن جوان بی دفاع و بی گناه از زیر ضرب و شتم پلیس و سلول های زندان ها رها گردیدند . دوکتور برنا که تازه به نوشتن مقالات سیاسی و اجتماعی آغاز نموده بود ، جریان موضوع را در یکی از شماره های هفته نامه ستوری تحت عنوان خاطرات سفر به نشر رسانیده و پرده از روی واقعیت های تلخ کشور و عملکرد های ظالمانه حکام استفاده جو و والی های سفاک و رشوه خور برداشت ، که سخت مورد توجه و استقبال نیک مردمان آن ولایات قرار گرفت . دوکتور برنا که در سال 1948 عیسوی مطابق 1327 هجری شمسی تحصیلات خویش را در ولایت فاریاب به پایه کمال رسانیده بود بی صبورانه تلاش می ورزد تا غرض ادامه تحصیلات عالی روانه کابل گردد . زیرا اکثر مردم با فرهنگ و علم پرور میمنه همیش در جستجوی آن بودند تا زمینه فراگیری تحصیلات بیشتر برای فرزندان خویش را در ولایات مجاور و یا شهر کابل ممکن و میسر سازند . دوکتور برنا که در کودکی از نعمت پر مهر پدر محروم و از نظر مالی در موقعیت خوبی قرار نداشت ، نمیتوانست به مصرف شخصی به این همه آرزوی دیر پای خود نایل آید . مگر از شانس نیک او در آن زمان یکی از شخصیت های بارز، قدرتمند و مردم دوست اوزبیک های میمنه به اسم شاد روان نذیر قل خان میمنگی با پدرش روزیقل خان کاروان باشی به اتهام حمایت و پشتیبانی از نهضت امانی و تدارک قوای جنگی به غلام نبی خان چرخی ، مانند سایر شخصیت های با نفوذ ملی و سیاسی شمال کشور شامل لیست سیاه دولت گردیده و در شهر کابل تحت مراقبت و نظارت دایمی دولت قرار داشت . موجودیت چنین یک شخصیت با احساس ملی و قوم دوست در شهر کابل زمینه مساعدی را جهت فراگیری تحصیلات عالی برای او مهیا نموده و صفحه جدیدی را در حیات شخصی و اجتماعی او گشود . فضای ترور و اختناق سیاسی و استبداد بی حد خاندان نادری کشور را به یک زندان تمام عیار مبدل نموده و صدای حق طلبی و برابر زیستن را در گلو ها خفه نموده بود . سرداران عیاش ، تن پرور ، کم سواد و استفاده جو که به صفت حکام و والی ها در اکثر ولایات کشور اجرای وظیفه مینمودند ، جهت تحکیم پایه های حاکمیت چرکین قدرت دولت مرکزی از امتیازات و صلاحیت های خاص و بیشماری برخوردار بودند . سرکوب روشنفکران و مخالفین دولت ، بی حرمتی به داشته های فرهنگی ، کلتور و زبان اقلیت ها ، تخریب قلعه ها و بنا های تاریخی و تغییر نام های پر افتخار محلات به زبان پشتو به کار روتین و روزانه َشان مبدل گردیده بود . ترور شخصیت های ملی و ترویج اندیشه های تفوق طلبی قومی و برتری جویی های زبانی ، باج گیری ، اخذ رشوه و فساد اداری ، از سطح مقدم تا موخر به روال عادی دولت مبدل شده و یکی از مشخصات بارز آن زمان به شمار می آمد . اجرای هیچ امر مهمی بدون واسط و یا بدون پرداخت پول و دادن تحفه و رشوه ممکن و میسر نبود . مرحوم نذیر قل خان میمنگی بنابر احساس پاک قوم دوستی و تعهد قبلی مبنی بر شمول او در لیسه عالی حبیبیه دست به کار شده و با اعطای چندین جلد پوست قره قل اعلا و یک تخته قالیچه نفیس و زیبا ابریشمی به یکی از روسای پر قدرت و با نفوذ وزارت معارف ذریعه معاون لیسه عالی حبیبیه ، توانست زمینه شامل شدن او را درآن لیسه مساعد سازد . زیرا شمول شاگردان ولایات و آنهم از صفحات شمال کشور در آن مدرسه عالی یک امر نا ممکن پنداشته میشد ، چه اکثر شاگردان آن لیسه را فرزندان اشراف ، اعیان و نخبگان شهر کابل و بعضی ولایات خاص تشکیل مینمودند . شمول شاگردان مانند او در چنین ارگان عالی تعلیمی ، پدیده عجیب و غیر معمول بود . خوشبختانه مصارف تحصیلی او شامل مسکن ، غذا و غیره نیز از سوی شاد روان نذیرقل خان میمنگی تامین و هزینه میگردید . مگر در ازای آن ، او مکلف بود تا در اوقات فراغت همه اطفال ذکور و انا ث این خانواده را در تقویت و فراگیری بهتر دروس مدرسه های شان کمک و یاری برساند . یکی از ویژه گی های لیسه عالی حبیبیه در آن بود که ، طبق توافقات حاصله بین دولت شاهی افغانستان و ایالات متحده آمریکا آن لیسه ، مانند مکتب تخنیک عالی ، لیسه عالی زراعت ، فاکولته های انجنیری و زراعت کابل تحت قیمومیت تربیتی ایالات متحده آمریکا قرارگرفته و همه مصارف آن از سوی اداره انکشاف بین المللی آمریکا هزینه و کمک میگردید . مستر بوشنر جنرال متقاعد اردوی آمریکا مسئولیت مستقیم اداره لیسه عالی حبیبیه را برعهده داشت . همه دروس مکتب بدون مضامین علوم دینی ، زبان و ادبیات فارسی و پشتو ، بعد از صنف چهارم به زبان انگلیسی تدریس میگردید . فارغان ممتاز آن لیسه از اول نمره الی ششم نمره همه ساله غرض ادامه تحصیلات عالی به ایالات متحده آمریکا و یا به دانشگاه آمریکایی در بیروت اعزام میگردیدند دوکتور برنا با زحمات فراوان ، سعی و تلاش بی پایان قادر گردید تا در کوتاه مدت زمان سویه معرفت و دانش به زبان انگلیسی خود را با سایر هم کلاسهای یک سان نموده و در صنوف دهم و یازدهم اول نمره صنف خود گردد . او در همه سمینارها کنفرانس های ماهانه و سالانه مکتب نقش فعال داشت و گزارشات مکمل مکتب و صنف خویش را بدون خوف و هراس بیان مینمود . دریغا حین ارایه گزارش ماهانه صنف یازدهم مکتب او از شیوه ناقص تدریس مستر آلی استاد مضمون کیمیا به شدت انتقاد نموده و توجه جدی وزارت معارف و مستر بوشنر مدیر مکتب را در زمینه خواستار شد ، زیرا استاد مذکور بنابر بر عدم علاقه و مشغولیت های شخصی در خلال مدت سه ماه خلاف نورم و پلان درسی صرف هشت صفحه تدریس نموده بود که این رقم ناچیز هرگز طرف قناعت شاگردان تشنه به علم و دانش قرار نه می گرفت . همه هم صنف های دوکتور برنا با یک صدا ناخشنودی خویش را از سهل انگاری و بی تفاوتی مستر آلی ابراز داشته و در داخل مکتب دست به مظاهره زدند . دوکتور عبدالمجید خان وزیر معارف که دفتر کارش ( در بوستان سرای ) در چند قدمی آن لیسه قرار داشت از جریان موضوع مظاهر ه و ناخشنودی شاگردان آگاهی فوری حاصل و چند تن از شاگردان را به حضور پذیرفت ، بعد از جر و بحث کوتاه وعده سپرد تا مشکل موجود را به زودی حل نماید . شاگردان خشمگین و معترض مکتب ضمناً از وزیر معارف تقاضا به عمل آوردند ، تا محترم پرفسور دوکتور غلام احمد جاوید استاد مضمون زبان و ادبیات فارسی را که به امر شخص سردار محمد داود خان به جرم تدریس خود سرانه زبان فارسی به اعضای سفارت آمریکا از آن لیسه اخراج گردیده بود دوباره به وظیفه اش بر گرداند . دوکتور عبدالمجید خان که خود دوکتور کیمیا و آموزگار آزموده ای بود طبق تعهد قبلی در یکی از روز های هفته وارد لیسه عالی حبیبیه گردیده و با قرار گرفتن در صف آخر صنف از مستر آلی معلم مضمون کیمیا تقاضا نمود تا به تدریس نورمال خویش ادامه بدهد ، در فرجام ، وزیر معارف به ادعای شاگردان صحه گذاشته و اطمینان حاصل نمود که معلم مذکور قدرت تدریس و قابلیت انجام وظیفه استادی را ندارد و در صدد تعویض او گردید . مگر با وصف آنهم مستر آلی تا اخیر همان سال به وظیفه خود ادامه داد . شایان تذکر است که : اداره لیسه عالی حبیبیه در کنار سایر فعالیت های موثر آموزشی و پرورشی خویش ، جهت رشد استعداد های فرهنگی و ایجاد رقابت های سازنده و سالم علمی بین شاگردان لیسه ، نشر جراید دیواری را نیز در محراق توجه خود قرارداده و بعد از مطالعه دقیق و ارزیابی همه جانبه مدیر مسئول جراید ممتاز را مورد تقدیر و نوازش قرار می دادند .

1 2 3 4 5