روز جهانی آزادی مطبوعات و آمار بلند خشونت بر خبرنگاران در افغانستان

امروز 3 می روز جهانی آزادی مطبوعات است. خبرنگاران و فعالین رسانه ها در افغانستان در حالی به استقبال از این روز می روند که با گذشت هر روز آمار خشونت ها بر خبرنگاران در کشور می یابد.

بر طبق آمارهای منتشره از سوی نهادهای حامی خبرنگاران در افغانستان، خشونت بر خبرنگاران در سال 2011 میلادی رشد 38 درصدی داشته است و در سال جاری میلادی نیز این آمار روز به روز شاهد افزایش است.

در سال گذشته میلادی در سطح کشور 80 مورد خشونت بر خبرنگاران ثبت شده که از این میان 49 مورد خشونت توسط مقامات و نهادهای دولت بر خبرنگاران اعمال شده، 9 مورد توسط طالبان، 4 مورد توسط نیروهای خارجی و 18 مورد خشونت بر خبرنگاران از سوی اشخاص ناشناس صورت گرفته است.

این در حالی است که در جریان سال 2010 میلادی پنجاه و هشت مورد خشونت بر خبرنگاران به ثبت رسیده بود.
همچنان در جریان سال 2011 میلادی، سه تن از خبرنگاران کشته، شش تن زخمی، دو تن بازداشت، سی و سه تن لت و کوب، پانزده تن توهین و بیست و یک تن دیگر تهدید شده‌اند.

امید خپلواک، خبرنگار بی‌بی‌سی در ولایت ارزگان، فرهاد تقدسی، فلمبردار تلویزیون انگلیسی زبان ایران، «پرس‌تی‌وی» در کابل و جعفر وفا، خبرنگار رادیو «کله‌گوش» در ولایت لغمان، از جمله خبرنگارانی هستند که در جریان سال 2011 میلادی به قتل رسیده‌اند. براساس گزارش دیده‌بان رسانه‌ها، امید خپلواک توسط نیروهای ناتو، فرهاد تقدسی به اثر حمله راکتی طالبان و جعفر وفا به اثر انفجار ماین کنار جاده، کشته شده‌ است.

افزایش 38 درصدی آمار خشونت بر خبرنگاران در سال 2011 نگرانی های جدی خبرنگاران و نهادهای مدافع خبرنگاران در افغانستان را به همراه داشته و این نهادها در آغازین روزهای سال جاری میلادی از دولت افغانستان و نهادهای امنیتی خواستار توجه جدی به وضعیت خبرنگاران در کشور گردیدند.

حال که 5 ماه و 3 روز از آغاز سال 2012 میلادی می گذرد، آنگونه که دیده شده و آمارها نشان می دهد، امسال نیز سال پرخطر و دشواری برای خبرنگاران در افغانستان خواهد بود.

اولین قربانی از جمع خبرنگاران افغانستان در سال 2012 میلادی، سادیم خان بهادر زی مسوول رادیوی محلی در ولسوالی اورگون ولایت پکتیکا بود. سادیم خان در 22 فبروری سال جاری میلادی توسط افراد ناشناس سربریده شد.
بر اساس گزارشات، افراد ناشناسی از طریق تلفن با سادیم خان بهادر زی در تماس شده و خواهان گفتگو باوی شده بودند. سادیم خان پس از این گفتگوی تلفنی از خانه اش بیرون می شود. گفته می شود افراد مسلح که در بیرون منزل بهادر زوی منتظرش بوده، او را به منطقه نامعلومی انتقال داده و آنجا سربریده اند.

پس از آن چندین مورد خشونت و تهدید بر خبرنگاران در سراسر کشور صورت گرفت. لت و کوب خبرنگاران توسط پولیس، لت و کوب خبرنگاران در جریان تظاهرات خشونت بار علیه سوختاندن قران کریم در کابل و توهین به خبرنگاران از سوی یک عضو مجلس سنا، از جمله خشونت های مهمی بود که بر خبرنگاران در 5 ماه نخست سال جاری میلادی صورت گرفته است. البته ناگفته نباید گذاشت که ده ها مورد از اینگونه خشونت ها، لت و کوب، تهدید و حتی تهدیدهای جانی دیگر نیز در سراسر کشور صورت گرفته که یا به ثبت نرسیده و یا هم توسط خود خبرنگاران به دلایل امنیت جانی شان، مخفی نگهداشته شده و اعلان نشده است.

به عنوان یک خبرنگار در افغانستان، موارد زیادی از تهدیدها بر خبرنگاران را از سوی خود خبرنگاران شنیدم که به دلیل امنیت خود و خانواده شان خواستار مخفی ماندن این تهدیدها برخود، گردیدند. تهدیدکنندگان و کسانی که دشمنان آزادی بیان هستند و یا بهتر بگویم کسانی که از افشا شدن چهره اصلی خویش بر مردم هراس دارند همواره خبرنگاران را تهدید به مرگ می نمایند و بیشتر این موارد تهدیدها نیز سرپوشیده و مخفی باقی می مانند.

همانگونه که بیان شد کسانی این گونه خبرنگاران را تهدید و یا حتی مورد خشونت قرار می دهند که دشمنان آزادی بیان هستند و یا از افشا شدن چهره اصلی خویش بر مردم افغانستان هراس دارند. گروه طالبان دشمن بزرگ آزادی و آزادی بیان و رسانه در بیشتر این تهدیدها و خشونت ها دست داشته و خبرنگاران در ولایات و حتی در کابل با عنواین مختلف از سوی این گروه مورد تهدید و آزار قرار می گیرند.

اما نمی توان نقش دولت و مسوولین دولتی را در تهدیدات خبرنگاران نادیده گرفت. اکثر کسانی از مسوولین دولتی مخالف فعالیت ازاد رسانه ها و خبرنگاران هستند که از افشا شدن چهره سیاه و مخفی خویش برای مردم هراس دارند. فساد پیشه گان حکومت کرزی از ارگ ریاست جمهوری گرفته تا کوچکترین نهاد دولت در بیشتر موارد با تهدید خبرنگاران خواسته اند از افشا شدن چهره مفسد خویش جلوگیری کنند.

اگر نمونه یی از موارد زیاد تهدید خبرنگاران چه توسط شورشیان طالب و چه هم توسط مسوولین دولتی را که پوشیده گذاشته شده اند بیان نمایم، زیاد به دور نمی روم. دو روز قبل با یکی از دوستان خبرنگارم در یکی از ولایات کشور صحبتی داشتم. "به دلیل امنیت اش نامی از او نمی برم" وی از تهدید شدنش سخن گفت. تهدید وی برای یکبار صورت نگرفته بود و تا حال چندین بار از طریقه های مختلف تهدید به مرگ شده بود. به گفته این دوست خبرنگارم از سوی والی آن ولایت نیز جاسوس "آی اس آی" خطاب شده و تهدید به مجازات گردیده بود. وی سراسیمه و هراسان بود و در عین حال به دلیل امنیت خود و خانواده اش نمی خواست به موضوع زیاد دامن زده شود. این خبرنگار می گفت:" اگر به نهادهای مدافع خبرنگاران خبر بدهم، وضعیتم از این که هست بدتر می شود." و راست هم می گفت.

این نمونه یی از موارد بیشمار تهدید خبرنگاران است که اکثراً پوشیده و مخفی می ماند. خبرنگاران در افغانستان از هیچ گونه امنیت شغلی و جانی برخوردار نیست اما با آنهم به کار پر خطر خبرنگاری ادامه داده و وظیفه خبرنگاری و اطلاع رسانی به مردم خویش را به وجه احسن به انجام می رسانند.

با انکه قانون اساسی کشور آزادی بیان و رسانه ها را پذیرفته اما حکومت حامد کرزی که قانون شکنی برایش یک اصل شده در بسا مورد خود با زیرپا نهادن قانون، مانع فعالیت آزاد رسانه ها و خبرنگاران گردیده است. از صدور اعلامیه های مختلف علیه فعالیت آزاد رسانه ها و خبرنگاران گرفته تا بازداشت ها و تهدیدات خبرنگاران از جمله فعالیت های دولت افغانستان علیه آزادی رسانه ها و فعالیت خبرنگاران در کشور است.

آنچه که در سالهای اخیر که لیست بلند بالای خشونت ها بر خبرنگاران نشان داده، این است که همگام با گروه های مخالف مسلح به خصوص طالبان، دولت افغانستان نیز کمر بر جلوگیری از فعالیت آزاد رسانه ها و خبرنگاران بسته است.

تاکنون یکتن از قاتلان خبرنگاران بازداشت و مجازات نگردیده و عدم مجازات عاملان خشونت های بزرگ و کوچک بر خبرنگاران، روز به روز آمار این خشونت را افزایش می دهد و هر روز مسوولین دولتی و افراد غیر دولتی بی باک تر از گذشته به اعمال خشونت بر خبرنگاران و جلوگیری از فعالیت شان می پردازند.