شاهراه بدخشان چین، اهمیت اقتصادی و چالش ها

بدخشان یکی از ولایات و یا آستان های مهم و عمده افغانستان میباشد که در شمال شرقی این کشور موقعیت دارد.این آستان در سال 1896 میلادی میان دو امپراتوری بزرگ یعنی روسیه تزاری و بریتانیا به دو بخش تقسیم گردید که یک بخش آن به نام ولایت بدخشان با مرکزیت فیض آباد به امارت افغانستان وقت ,و بخش دیگری آن به نام منطقه خود گردان کوهستانی بدخشان به روسیه تعلق گرفت. روسیه و انگلیس دریای آمو را به عنوان مرز مشترک میان دو کشور مشخص و نشانه گذاری کردند. مساحت بدخشان افغانستان 44059 کیلومتر مربع بوده و جمعیت آن به اساس آمار های تازه و نسبتا دقیق که توسط وزرات احیا و انکشاف دهات افغانستان ثبت گردیده است به بیشتر از یک ملیون و شش صد هزار نفر در سال 2011 میلادی میرسد که اکثریت باشنده گان آن را تاجیکان تشکیل داده و در عین حال ازبک ها و اقوام پامیری نیز بخش عمده اقوام ساکن درین ولایت را تشکیل میدهند.

این ولایت با کشور های چین, تاجیکستان و پاکستان سرحد مشترک داشته و دارای قدامت تاریخی میباشد.
این آستان با وضعیت جغرافیائی که دارد از اهیمت ویژه اقتصادی , سیاسی و نظامی بر خوردار بوده و ظرفیت های بالقوره برای رشد اقتصادی افغانستان و به ویژه خود این ولایت را دارد.بدخشان از دید گاه تاریخی مشترکات فرهنگی و زبانی به سه کشور همسایه افغانستان داشته و سالیان دراز در ترویج زبان و ادبیات فارسی درین حوزه نقش فعال داشته است. بدخشان با وجود اینکه از جاذبه ویژه ئی برای جذب جهان گردان داشته و تسریع رشد اقتصادی آن از ناحیه توجه به ا ین صنعت ضریب بالائی دارد,علاوتا دارای منابع طبیعی فروان چون نفت و گاز ,منابع آبی فراوان با ظرفیت فوق العاده انرژی , سنگ های قمیتی و فلزات نادر و کمیاب به ارزش ملیارد ها دالر میباشد. اما درین مبحث کوتاه تنها نظر مختصر بر پیامد ها ی اقتصادی انکشاف شاهراه فیض آباد چین و تسهیل و توسعه تجارت با کشور چین که گفته میشود با نفوس نزدیک به یکنیم ملیاردی خویش بیشتر از 22 فیصد تمام نفوس جهان امروز را در خود جای داده است میاندازیم.

Vis større kart
چین در شرق افغانستان قرار داشته و با افغانستان تقریبا 65 کیلومتر سرحد مشترک دارد که ولایت بدخشان را با ولایت سینکیانگ چین و شهر های کاشغر, فارامای, شیخ هنزه, خاش و ارومچی وصل می کند.
طول سرک فیض آباد الی سرحد چین که به ولسوالی تاشقرغان چین وصل میگردد تقریبا 495 کیلومتر بوده و از بلندی های مرزی به ارتفاع 5000 متر از سطح بحر عبور میکند.

وضعیت فعلی شاهراه فیض آباد چین: شاهراه چین فیض آباد که همانا تجدید و نوسازی راه ابریشم تاریخی میباشد که برای چندین قرن تجارت بین چین , سائیر کشور های آسیائی و اروپارا تسهیل نموده وشرق و غرب جهان را به هم پیوند میدادد. این شاهرا اکنون دارای وضعیت ذیل میباشد:

بخش اول : فیض آباد - بهارک: سرک فیض آباد بهارک که تقریبا 47 کیلومتر طول دارد از سال 2012 به این طرف کار برای قیر ریزی آن جریان داشته و به احتمال زیاد الی اواخر سال 2013 میلادی و اواسط سال 2014 میلادی کاملا آماده و به بهره برداری سپرده میشود.

بخش دوم : سرک بهارک – اشکاشم: این سرک که نزدیک به 110 کلیومتر طول دارد فعلا به شکل خامه قابل استفاده بوده و سروی های متعددی جهت برنامه ریزی و جلب کمک های خارجی برای اسفالت کردن آن صورت گرفته است.

بخش سوم: اشکاشم الی قریه های پتخ, چهل کند و سرحد که طول آن 235 کلیومتر بوده فعلا دارای سرک خامه و موتر رو میبادشد.

بخش چهارم: سرک, "سرحد" و "چهل کنده" الی سرحد چین در نزدیکی جهیل چقمقتین میباشد که از قریه های لنگر, کشت آب و باز گنبد عبور نموده و در تقریبا 38 کلیومتری جهیل چقمقتین به کشور چین با عبور از گردنه به ارتفاع 5150 متر با کشور چین وصل میشود.

مزایای شاهراه فیض آباد –چین

الف: دسترسی به بزرگترین بازار جهانی.: بدخشان به صورت خاص و افغانستان در کل با ایجاد این شاهراه به بزرگترین و ارزانترین بازار جهان , چین به آسانی و از فاصله بسیار کوتاه وصل میگردد. این شاهراه افغانستان را قادر می سازد تا داد و ستد تجاری خود را با چین افزایش داده و زمینه صادرات محصولات افغانستان افغانستان را که مورد نیاز چین میباشد مساعد سازد.چین با نفوس و مصرف کننده قابل ملاحظه دارد, میتواند به خریدار اصلی میوه جات, مواد خام صنعتی و سائیر فراورده های زراعتی افغانی شود که خود سبب رشد سریع اقتصادی در کشور شده و زمینه انکشاف اقتصادی دوامدار را میسر سازد.

ب: ایجاد اشتغال: با ایجاد این شاهرا هزاران شغل جدید به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد گردیده زمینه کار و افزایش در آمد های اقتصادی به سرعت مهیا میگردد. این شاهراه به مردم مناطق دور دست و سرحدی بدخشان این امکان را میدهد تا از دسترسی به کار, سرک, برق, کلینیک و سائیر سهولت های اساسی زنده گی نفع برده و به یک زنده گی معیاری دسترسی داشته باشند. هزاران بیکار که یا دنبال کار به کشور های همسایه, پذیرش وظائیف مخاطره آمیز در ولایات نا امن کشور , و یا در خطر جذب شدن گروه های مسلح و شورشی هستند به کار دسترسی پیدا نموده و و برای آبادانی کشور و بدخشان تلاش خواهند کرد.

ج: انکشاف جهان گردی: پامیر, وخان و سائیر مناطق نزدیک به این شاهراه که از سالیان متمادی مورد علاقه جهان گردان قرار داشته و شهرت جهانی دارد , با ایجاد این شاهراه یکبار دیگر جایگاهی قدیمی خویش در قسمت جذب گردش گران داخلی و خارجی را به دست آورده و زمینه افزایش در آمد ها را به سطح ملی و محلی به شدت افزایش میدهد. با فراهم شدن سرک اسفالت شده, برق, زیر بنا های اساسی برای صنعت جهان گردی , و دسترسی آسان به منطاق مورد نظر در دهلیز پامیر و واخان بدخشان میزبانی رقم ملیونی باز دید کننده گان داخلی و خارجی را نموده و سالانه ملیارد ها دالر به صورت مستقیم و غیر مستقیم به اقتصاد نو پای کشور تزریق خواهد شد. با ایجاد مهمان خانه های مجهز و عصری, ایجاد سیستم ترانسپورت زمینی و هوائی موثر و تسهیل روند ورود گردشگران به کشور و به ویژه بدخشان گام های اساسی برای انکشاف این صنعت در افغانستان و به ویژه در بدخشان خواهد بود. با با میان آمدن شرائیط این چنینی برای هزاران هموطن ما به صورت مستقیم و غیر مستقیم تنها در مسیر رشد و انکشاف این صنعت زمینه کار مناسب , دوامدار و با ثبات فراهم خواهد شد.

د:تسریع انکشاف اقتصادی: با وصل شدن به تقریبا ربع نفوس جهان و تامین ارتباط با یکی از بزرگترین اقتصاد های جهان رشد اقتصادی در کشور به صورت عام و در سمت شمال به ویژه بدخشان به صورت خاص به صورت جدی سیر صعودی خواهد داشت.حجم مبادلات کالا میان افغانستان و چین و در عین حال میان ایران و تعداد از کشور های آسیای میانه چون ازبکستان و ترکمنستان از طریق افغانستان به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت.خوشبختانه بعد از امضاء قرار داد سه جانبه میان ایران, ازبکستان و افغانستان مبتنی بر ایجاد و اسفالت شاهراه حیرتان چاه بهار که که از شهر مزار شریف گذشته و از طریق ولایات شمالی کشور و ولایت هرات به بندر چاه بهار و بندر عباس ایران وصل خواهد شد که شاهراه مزار فیض اباد این دو مسیر استراتیژیک و اقتصادی را به هم وصل میکند که خود سبب افزایش حجم معاملات و تعاملات بیشتر تجارتی و اقتصادی در منطقه خواهد شد.این وضعیت چین را وادار می سازد تا بیشتر از قبل در زمینه های مختلف اقتصادی در افغانستان سرمایه گذاری نموده و حتی بخش وسیع محصولات مورد نیاز و مصرفی مردم را را در داخل کشور با نرخ مناسب تولید و عرضه نماید.

ه: افزایش حجم صادرات: در پهلوی سائیر پیامد های مثبت ایجاد شاهراه بزرگ تجارتی افغانستان و چین , محصولات مختلف صادراتی افغانستان به بازار های چین راه یافته و این خود سبب میشود تا افغانستان از یک کشور کاملا مصرفی به طرف تولیدی شدن حرکت نماید. میوه های خشک و تر, حبوبات مختلف ,گوشت و لبنیات و سائیر فراورده های زراغتی و حیوانی , آهن ,مس و سائیر مواد خام صنعتی بخش عمده صادرات کشور به چین را تشکیل خواهد داد. این کار سبب خواهد شد تا فعالیت های کشاورزی افزایش یافته و دامداری نیز رشد چشم گیری در کشور نماید. ازینکه بخش عمده در آمد های داخلی کشور را محصولات زراعتی و مالداری و همچنان بخش عمده نفوس کشور را دهاقین و مالداران تشکیل میدهد , این کار سبب خواهد شد تا در آمد این قشر زحمتکش و اکثریت کلی مردم افغانستان بخاطر افزایش فعالیت های اقتصادی تشویق گردیده و روند رشد اقتصاد روستائی را تسریع نماید.

و: کاهش در قیمت تمام شد اجناس: اجناس ,اموال و کالا های تجارتی که اکنون عمدتا از طریق کشور های مشکل آفرین و همسایه وارد کشور میشوند به چالش های عمده مواجه بوده و تعرفه های گونان و سائیر مصارفات قانونی و غیر قانونی علاوه بر بلند بودن کرایه وارده, قمت تمام شاد این کالا ها را بسیار بلند میسازد.تعرفه های گوناگون گاهی اوقات از طرف چندین کشور بالای کالا های وارداتی وضع گردیده و هزینه زنده گی مصرف کننده گان را بالا برده که گاهی اوقات از توان اکثر باشنده گان کشور بالا می باشد.علاوه بر این این , این شاهراه مشکل توقف طولانی اموال تجار را نیز حل میکند که اکثر اوقات سبب فاسد شدن مواد خوراکی وارداتی و راکب ماندن پول تجار میشود که این خود سبب کندی در رشد اقتصاد کشور میباشد.

ز: امنیت: کالاهای تجارتی افعانستان اکنون عمدتا از مسیر های تدارکاتی وارد میشود که از امنیت کافی مالی و جانی برای تجار برخوردار نمی باشد. شاهراه متذکره در صورت ایجاد از امنیت خوبی برخوردار بوده و در ضمن امنیت آن به دلائیل مختلف از جمله مستقیم بودن, در دسترس بودن و کوتا ه بودن قابل کنترول جدی میباشد.

ح: دور زدن همسایه های مغرض: با ایجاد این شاهرا ه افغانستان قادر خواهد شد تا همسایه های معرض, زور گو و حسود خویش را دور بزند.

و: پروسس مواد خام در تاسیسات زیر بنائی کشور چین: ایجاد این شاهراه افغانستان را قادر می سازد تا زمانیکه زیر بنا ها و تاسیسات اقتصادی خویش را خود می سازد , از زیر بنا های صنعتی کشور همسایه , چین با هزینه کمتر اموال خام و سائیر فراورده های معدنی و غیر معدنی کشور را ارزش افزائی نموده و دوباره برای استفاده به کشور باز گرداند.

چالش های موجود سر راه این طرح بزرگ و ملی

چالش ها و مشکلات مختلف درونی و بیرونی بر سر راه تطبیق این پروژه بزرگ وجود دارد که هر یک در ذیل بالنوبه به صورت مختصر تشریح میشود:

اول چالش های داخلی: چالش های مختلف داخلی هم اکنون فرا راه این برنامه تاثیر گذار ملی می باشد که خلاصه این چالش ها را میتوان چنین خلاصه کرد:

الف: نام امنی: نا امنی های مصنوعی, ساختگی و هدفدار کنونی در تعداد از ولسوالی های بدخشان به ویژه ولسوالی وردوج این ولایت که فیض آباد را به اشکاشم و واخان وصل میسازد از بزرگترین چالش های موجود بر سر راه تطبیق این پروژه بزرگ ملی و حیاتی میباشد. ادامه جنگ در وردوج, گسترش نا امنی ها در ولسوالی ها جرم, بهارک, زیباک و اشکاشم سبب میشود تا علاقه تمویل کننده گان و کشور های ذینفع به این طرح کمتر شود.

ب: منافع محلی: در سطح کشور , تعداد از مقامات بلند رتبه کشور تلاش می کنند تا این شاهراه از طریق ولایت دیگری به اشکاشم وصل گردیده و از مسیر فیض آباد بهارک , وردوج عبور نکند. این خود سبب شده است که دولت در سطح بالا هیجگونه تلاش موثری برای از بین بردن موانع عمدتا امنیتی نکند.

ج: عدم موجودیت پلان های موثر ملی: افغانستان با وجود تلاش های زیاد و صرف هزینه های گزاف مشکللات واقعی و فرصت های حقیقی اقتصادی را درک ننموده و پلان های موثر برای طرح و تطبیق برنامه های کلان و موثر این چنینی را ندارد. به عبارت دیگر مقامات علی رتبه کشور بد بختانه به سطح محل و منطقه خود فکر نموده و از برنامه های که به جز محلات خود شان مناطق دیگری را تحت پوشش قرارد بدهد حمایت جدی نمی کنند.

د: عدم توجه دولت مرکزی: دولت مرکزی بنا بر ملحوظات قومی, زبانی و محلی هیجگونه تلاشی برای به کار گیری از چنین فرصت ها ننموده است. در مواقع خواست کشور های همسایه را که ایجاد چنین زیر بنا های منافع مشخص شان آسیب می بند ارجهیت داده و از فرصت های موجود استافده موثر نمی کنند.

ه: بودجه: ازینکه قتصاد افغانستان عمدتا مصرفی و متکی بر کمک های بیرونی میباشد , دولت قادر نیست تا مصارفات و هزینه های چنین طرح های بزرگ را متقبل شود. عدم موجودیت بودجه سبب میشود تا این طرح ها عمدتا در روی کاعذ مانده و برای سال های دیگر به فراموشی سپرده شود.

دوم چالش های بیرونی

الف: قدرت های بزرگ خارجی: قدرت های بزرگ , نظامی, سیاسی و اقتصادی جهان همیشه در میان منافع کشور های کوچک در جستجوی منافع خویش میباشند قدرت های بزرگ جهانی که فعلا در افغانستان و منطقه نفوذ دارند نگران نفوذ چین در منطقه و افغانستان میباشند. این خود میتواند به حیث یک مانع عمده فرا راه ایجاد شاهرا بزرگ چین بدخشان تبدیل شودد. این بدان معنی است که قدرت های بزرگ غربی با مصرف سرمایه های گذافی توانسته اند برای خود جای پائی درست کنند , علاقه ندارند تا چین بدون کدام هزینه از یک طرف در افغانستان نفوذ سیاسی اقتصادی و فرهنگی داشته باشد و از طرف دیگر ازین دهلیز محصولات و کالا های تجارتی خوش را به منطقه و بازرا جهانی به بازار عرضه نموده و هر چه بیشتر بازار جهانی را تصاحب نماید.

ب: همسایه های افغانستان: همسایه های افغانستان بد بختانه هیجگاهی به این کشور و مردم این کشور به چشم یک همسایه ندیده و هرگز مسئولیت همسایگی خویش را در چارچوب قوانین اسلامی و یا بین المللی مراعات نکرده اند.اما زمانیکه سخن از وصل شدن افغانستان یه کشوری که تقریبا ربع نفوس دنیا را در خود دارد به میان میآید , حکایت از با ثبات شدن افغانستان و تبدیل شدن این کشور به یک مرکزی جدید ترانزیت و تجارت منطقوی میشود که خود سبب دور زدن همسایه های میشود که همیشه از آسیب پذیری این کشور از محا ط بودن این کشور به خشکه سوء استفاده نموده و این کشور را ضربه اقتصاد زده اند. اکنون برای وارد نمودن اموال چینی ما نیاز به رضایت و همکاری جدی پاکستان, ایران, تاجیکستان و سائیر کشور های آسیای میانه داریم که میزان همکاری ایشان مبتنی بر میزان زیر بار رفتن ما میباشد. و همیشه کوشیده اند از این نقطه ضعف ما به حیث یک تکمه فشار علیه ما اسفاده کنند. مطمنا این کشور ها کما کان به تلاش های خویش برای معطل ساختن این برنامه راهبردی از هیج تلاشی دریغ نخواهند کرد. روی این ملحوط , دولت مردان کشور باید پلان های موثر را جهیت فایق آمدن به چالش های متذکره تدوین و تطبیق نماید .