بحث علمی اساتید دانشگاها در هفتمین شب از اعتصاب غذایی دانشجویان!

در هفتمین شب از تحصن و اعتصاب غذایی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه کابل بحث علمی با حضور شماری از اساتید دانشگاهای کشور تدویر و راه اندازی گردید. سید عسکر موسوی، کاوه جبران، خلیل رمان، حمیرا قادری، صحرا کریمی و شیوای شرق از جمله اساتید و مهمانان این بحث علمی بودند. گرداننده این برنامه ی بیاد ماندنی و علمی، خانم زهرا موسوی بود. این محفل علمی با جمعیت بیش از هزار نفر از غروب آفتاب شروع تا ساعت نه و نیم شب ادامه داشت. جزییات و نقطه نظرات هر یکی از مهمانان این بحث را به تسلسل در ذیل شرح میدهم.
سید عسکر موسوی نویسنده مشهور کشور در نخست از همه جنبش های دانشجویی را در کل و بطور مشخص در تاریخ افغانستان بررسی نمود. او گفت که حرکت و جنبش های دانشجویی در افغانستان از پیشینه و قدامت طولانی برخوردار بوده و اگر کسی هم آن را پدیده جدید می داند؛ از تاریخ افغانستان بی خبر است. به باور موسوی« جنبش دانشجویی افغانستان با تاسیس مکتب حبیبیه و بعد کنفرانس های حبیبیه آغاز شد، و سالهای 1340 یکی از درخشان ترین فرازهای آن به شمار می رود، به همانگونه که کنفرانس های حبیبیه می توانست وزرای کابینه ی خاندان آل یحیی را بترساند، خیزش دانشجویی سالهای 1340 توانست چندین صدراعظم دوره ی دموکراسی نوین را از قدرت پایین بیاورد.»

در بخش از صحبت های اقای موسوی که متن آن در اختیارم قرار گرفته، چنین آمده است: «اما در میان همه‌ی این جنبش های ناهماهنگ، جدی ترین آن ها جنبش اعتصاب غذایی دانشجویان علوم اجتماعی است که در واکنش به فساد، سوء استفاده از صلاحیت ها و بی کفایتی در مدیریت رهبری فاکولته علوم اجتماعی دانشگاه کابل در برابر شورای ملی افغانستان به راه افتاد، و در خارج و داخل کشور مورد استقبال قرار گرفت.»
موسوی در پاسخ به این پرسش مشخص، عملکرد دولت را در این مورد چگونه ارزیابی می کنید؟ گفت؛ دولت در این خصوص رفتار چندان بدی نداشته است. پولیس با دانشجویان معترض و معتصب خشونت نکرده و در حد ممکن در پی تامین نظم آن بوده است. با آنهم، موسوی در بخش های دیگری از صحبت هایش سیستم تحصیلات عالی کشور را مورد انتقاد قرار داده و آن را مملو از خلاء و مشکلات دانست. به باور او، فاجعه و مشکلات عمیق تر از آن چیزی است که تصور می شود؛ فاجعه مطلق. متاسفانه مسولیت نظام سازی در کشور ما هم به دست کسانی قرار گرفته اند که در آن مورد هیچ چیزی نمی دانند. از نظر آقای موسوی، حرکت مدنی دانشجویان علوم اجتماعی صرفا یک آغاز است. بی عدالتی و تبعیضی که در سیستم تحصیلات عالی وجود دارد، سبب خواهد شد که چنین حرکت ها در ماه و سال های آینده نیز ادامه و گسترده تر شود.

خلیل رمان از مهمانان دیگر این برنامه، نیز پذیرفت که جنبش های دانشجویی در گذشته مطابق نظام های استبدادی وجود داشته اما هیچ گاهی فرصت نیافتند که صداهایشان را بگونه رسا بلند نمایند. اما امروز به باور آقای رمان این بحث کاملا متفاوت است. نظام سیاسی ظاهرا دموکراتیک وجود دارد. وقتی ما با خواست مدنی در کوچه می آیم و کسی را آزار نمیدهیم. و منطقی از دولت می‌خواهیم به خواسته ها و مطالبات مشروع و مدنی مان رسیده‌گی نماید، ایجاب می کند که دولت هم برای ما منطقی پاسخ بدهد. اما دولت چنانچه تا به حال معلوم شده است، نمی خواهد پاسخ دهد و تلاش می کند که ان را قومی تعریف کند. در هرصورت، دولت باید احساس تکلیف و مسولیت کند و به این حرکت مدنی دانشجویان رسیده گی کنند. آقای رمان، از بی توجهی دولت در این مورد انتقاد می کند و می گوید که این دانشجویان خواسته های مشخص و کوچک دارند، نه تغییر نظام سیاسی. پس ایجاب می کرد که به آن هرچه عاجل رسیدگی صورت می گرفت.

آقای رمان، در بخش دیگری از صحبت هایش گفت که هرگاه مقاومت دولت در برابر تغییر و اصلاحات بیشتر شود، آن وقت شیوه دادخواهی و اعتراض مدنی هم متناسب به آن تغییر خواهد کرد. اگر دولت به شیوه نرم افزاری پاسخ بدهد، اقدام نرم افزاری و اگر سیاست سخت افزاری را در پیش گیرد، حرکت سخت افزاری شهروندان کشور را با خود خواهد داشت. وی، در پایان صحبت هایش به دولت هشدارد داد که وضعیت صحی شماری از دانشجویان که اعتصاب غذایی نموده خیلی وخیم اند. از این جهت، دولت باید اقدام فوری برای تحقق خواسته های آنها را روی دست گیرند.
شیوای شرق سومین مهمان برنامه بود. آقای شرق از عملکرد و بی توجهی دولت در برابر خواسته های دانشجویان انتقاد نمود و گفت؛ «در دهه که ما از دموکراسی های گفت وگویی حرف می زنیم، آنچه دولت تا به حال در برابر این دانشجویان انجام داده است، قناعت بخش نمی باشد». به تعبیر دیگر، آنچه دولت تا کنون از خود در این خصوص نشان داده، انتظار از یک حکومت دموکراتیک نبوده است. به باور شرق، افت دولت مردان کشور ما در دامن قوم یکی از مشکلات جامعه امروزی افغانستان است. به همین دلیل است که آنها همه چیز را از عینک قوم می بینند. دموکراسی را از عینک قوم نگاه می کنند.حرکت مدنی را نیز از عینک قوم می بینند.

شیوای شرق ضمن انتقاد از دولت گفت که دولت باید از این حرکت استقبال می کرد. وی، در قسمت دیگر از صحبت هایش خاطر نشان ساخت؛ « دانشگاهای کشوردر وضعیت بسیار بد قرار دارند. همین اکنون، در دانشگاهای افغانستان کسانیکه با انتحاری به زعم خودش مبارزه می کنند هم مشروعیت دارند و کسانیکه روش مدنی را در پیش گرفته بیش از یک هفته اعتصاب غذایی کرده اند هم مشروعیت دارند. و در این مورد هیچ تمایز و تفکیک وجود ندارد.» شرق همچنان گفت، اقای عبیدالله عبید وزیر تحصیلات عالی محکوم تاریخ است.
صحرا کریمی استاد دانشگاه و فیلم ساز نیز مهمان این برنامه بود. صحرا کریمی، دسترسی به سیستم تحصیلی با کیفیت را حق انسانی و شهروندی دانشجویان دانست و گفت که در برابر سیستم معیوب و بی کیفیت تحصیلی باید مبارزه کرد. او در بخش از صحبت هایش، تاریخ را به تیغ نقد گرفت و گفت؛ «دانشجویان امروز نمی خواهند مثل پدران شان زندگی کنند. پدران شان کشور را فروختند و معامله کردند. اما، این ها با فراگیری علم و دانش و با حرکت مدنی شان می خواهند وضعیت کشور را تغییر دهند.»

به باور کریمی، کسانیکه در راس سیستم تحصیلی کشور اند، شایسته مدیریت نیستند. آنها نه تنها به افغانستان بلکه به خانواده مشخصی تعلق دارند. او، این را نیز یاد آوری کرد که تغییر و اصلاحات براساس اندیشه و دانش امکان پذیر است. براساس آزادی فکر و عقیده. در غیر آن، اصلاحات و تغییر در دانشگاهای کشور امر محال به نظر می رسد. او گفت، در جاییکه قیافه معیار است نمی شود از آن دانشگاه توقع داشت. از نظر صحرا کریمی، این حرکت را باید به چند دلیل به فال نیک گرفت؛ روش مدنی را برای دادخواهی انتخاب کرده است؛ کسی را نه کشته و نمی کشد؛ انتحار نمی کند و شعار قومی و ایدولوژیک هم سر نمی دهد.

کاوه جبران شاعر و نویسنده جوان کشور هم از مهمانان این بحث علمی بود. آقای جبران با مطرح نمودن بحث کلی پیرامون کشور گفت؛ مشکلات و مسایل در افغانستان عمیق تر از آن چیزی است که تصور می شود. مشکل تنها سیستم تحصیلات عالی افغانستان نیست و کار هم تنها بالای نهاد های علمی- قانونی مشکل را حل نمی کنند. او، واضح گفت که جامعه ما دچار بحران فرهنگی می باشد. از این جهت، ریشه اکثریت از مشکلات را می توان در آن پی جست.

کاوه جبران خاطر نشان ساخت که، برای رفع مشکلات و بحران فرهنگی در جامعه نمی توان نسخه تجویز کرد. به باور او، گذار از این وضعیت دشوار، به زمان زیاد ضرورت دارد و باید منتظر آن بود.
حمیرا قادری یکی دیگر از مهمانان این برنامه علمی بود. قادری گفت؛ به ملتی که دوره های جنگ و وحشت را سپری کرده، تبریک می گویم که برای نخسیتن بار چنین حرکت مدنی را اغاز کرده است.

حمیرا قادری، مشکلات امروز جامعه را تحلیل تاریخی نمود و گفت: «وقتی یک کشور در جریان جنگ خراب می شود، فرهنگ و همه چیز جامعه را نیز خراب می کند. از این جهت، غیر ممکن است که فرهنگ و جامعه در طی این مدت کوتاه ساخته شود. یقینا، به زمان زیاد ضرورت می باشد. ما باید چنین حرکت های مدنی را بیشتر تمرین کنیم» به باور قادری، چنین حرکت هاست که ما را به طرف مدرن شدن می برند. ما را به طرف دموکراسی می برند. او در پایان صحبت هایش گفت؛ این رویداد در خانواده تحصیلات عالی در نوع خود بی نظیر و قابل ستایش است.
مجیب مهرداد نیز یکی دیگر از مهمانان این برنامه‌ای شبانه بود. آقای مهرداد حرکت مدنی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی را تقابل دو نظام عنوان داد؛ نظام مدرن و نظام سنتی. او علاوه کرد که شهروندان کشور شاهد چنین حرکت های مدنی با استفاده از روش های مدنی گاندی و لوتر کینک در تاریخ افغانستان بوده است.
مهرداد براساس تقسیم بندی جامعه در دو حوزه مشخص؛ حوزه قدرت و عرصه مدنی گفت؛« متاسفانه حوزه قدرت نمی خواهد ارزشهای دموکراتیک و شهروندی را در جامعه رعایت و تمرین کند. در صورتیکه، دموکراسی تنها در حوزه جامعه مدنی و شهروندی مطرح نیست.» او در بخش دیگری از صحبت هایش گفت؛ جایی که تا به حال حرکت و کردار های دموکراتیک را شاهد نبوده است حوزه قدرت بوده.

از نظر آقای مهرداد، حکومت می بایست با حمایت از چنین حرکت های مدنی در ترویج یک فرهنگ مدنی کار می کرد. اما متاسفانه چنین نکرده است. او گفت، دولت همچنانیکه در برابر طالبان سکوت خویش را می شکند، باید در برابر حرکت های مدنی این چنینی هم پاسخ بدهد. باید به خواسته های مدنی شهروندان و مردم پاسخ دهد چون دموکراسی چیزی جز حکومت مردم نیست. به باور مهرداد، در نظام های سیاسی مردم توان خلع افراد فاسد را دارد اما حاکیمت فعلی در این مورد سخت مقاومت می کند.
در پایان این بحث علمی، یک برنامه هنری نیز اجرا گردید.