گردهمایی بزرگ (لویه جرگه) نمایش نظام قبیله ای

دنیا با به وجود آمدن جهان فن آوری (تکنالوژی) و آموزش های نوین دیگر گون شده است و همه کشور های دنیا در صدد جستجو و دریافت شیوه های نوین حکومتداری هستند و وارد نظام های متمدن و غیر قبیله ای بربنیاد شایسته سالاری شده اند. اما متاسفانه متاسفانه افغانستان از سال 1160 خورشیدی به اینسو شاهد شیوه های نظام قبیله ای بوده و قدرتمندان حاکم در افغانستان کوشیده اند برای تحکیم پایه های قدرت خود به نحوی از همین نظام پیروی کنند که رییس جمهور کرزی نیز پیرو این نظام است.

برای اثبات این موضوع نخست به مفهوم و پیشینه ای تاریخی گردهمایی بزرگ (لویه جرگه) باید پرداخت.
لویه جرگه مرکب از دو واژه "لویه" و "جرگه" است. لویه واژه ای پشتو و به معنای بزرگ است و جرگه واژه ای ترکی- فارسی به معنای نشست، گردهمایی آمده است. لویه جرگه یکی از سنت های نظام قبیله ای دانسته می شود و برای حل منازعات کلان سیاسی و اجتماعی با حضور بزرگان اقوام و سران قبایل برگزار می شود. لویه جرگه (گردهمایی بزرگ) برای نخستین بار در سال ۱۱۲۶ خورشیدی (اکتبر ۱۷۴۷ میلادی) در ولایت کندهار در قلعه نظامی نادرآباد با حضور سران اقوام غلزایی، پوپلزایی، نورزایی، سدوزایی و دیگران، احمدشاه ابدالی از قوم سدوزایی به عنوان پادشاه برگزیده شد.

این لویه جرگه (گردهمایی بزرگ) خود جوش سران اقوام ولایت کندهار آغاز گر نظام قبیله ای در افغانستان شد. امروزه لویه جرگه (گردهمایی بزرگ) در تاریخ معاصر افغانستان از یک سنت قبیله ای به یک سنت سیاسی تبدیل شده و زمامداران این کشور از آن برای تحکیم پایه های قدرت خود استفاده کرده اند و می کنند که حکومت حامد کرزی نیز تداوم آن دانسته می شود.
هرچند در زمان حاکمیت رییس جمهور کرزی مجلس نماینده گان و مجلس سنا به عنوان دو نهاد قانون گزای و حل موضوعات بزرگ سیاسی و اجتماعی بوجود آمد، اما حاکمیت رییس جمهور کرزی به عنوان دوام نظام قبیله ای در کشور در تاریخ افغانستان به ثبت خواهد رسید. چون برگزاری این چنین جرگه ها در نظام های دارای شورای ملی (مجلس نماینده گان و مجلس سنا) قطعا یک کار غیر قانونی و خلاف نظام است.

لویه جرگه ( گردهمایی بزرگ) در نظام های قبیله ای به دلیل عدم موجودیت شورای ملی، بخاطر سهیم ساختن مردم در موضوعات ملی صورت می گیرد که با به وجود آمدن شورای ملی اهمیت خود را از دست می دهد و همان نقش لویه جرگه را شورای ملی بازی می کند.

این نخستین بار نیست که یک کار غیر قانونی از سوی رییس جمهور کرزی صورت می گیرد، در موارد مختلف قانون اساسی کشور توسط خود رییس جمهور نقض شده است. اما این بار رییس جمهور کرزی با برگزاری لویه جرگه می کوشد بار مسوولیت تاریخی امضای پیمان امنیتی با ایالات متحده ی امریکا را به روی شانه مردم افغانستان بگذارد. اما تاریخ گواه است و در این مورد این چنین قضاوت نخواهد کرد. راه که رییس جمهور کرزی در پیش گرفته است به ترکستان است.