سینمای هند در منگنه تاریخ

نگاهی کوتاه برفراز و فرود سینمای هند

پس از نمایش اولین فیلم برادران لومیر در پاریس (سال 1895) معجزه تصاوير متحرك برای اولین بار به بمبئی رسید.راه گشای صنعت فیلم در هندوستان تهیه کننده ای روستایی بود(بهاتوادكار) که با تهیه اولین فیلم کوتاه سرگرم کننده خود در سال 1899 نام خودرا با صنعت فیلم سازی هند پیوند زد.پس از آن ساخت اولین فیلم صامت بلند داستانی(راجاهاری شاندرا) توسط (دادصاحب فالکه) درسال 1913 که با ساخت این فیلم لقب پدر سینمای هند را کسب کرد ادامه گامهای «بهاتوادكار» شمرده میشود، که با ساخت اولین فیلم ناطق سینمای هند به زبان اردو (آلام آرا) درسال 1931 ، و طرح مضامین متفاوت کارگردانان بنگالی با تهیه فیلم (دیوداس) در سال 1935 ، قدرت گیری نظام ستدیویی در دهه چهل و راه یابی فیلم (نیچاناگار) در سال 1947 به جشنواره بین المللی فیلم کن و ظهور (ساتیاجبیت رای ) در دهه پنجاه که دوران طلای سینمای هند نامیده میشود و اهدای جایزه هیات داوران جشنواره کن در سال 1956 به وی و ظهور راج کاپور که انقلاب درونی سینمای هند خوانده میشود پی گرفته شد، پس از آن با تشدید تنش در روابط هند وپاکستان که سبب از دست دادن بیش از پنجاه میلیون تماشاگر سینمای هند گردیدسینمای هند با ورشکستگی تمام روبرو شدکه با افزایش جمعیت شهریی هند دردهه هفتاد تماشاگران سینمای هند رشد چشمگیری پیدا کرد و جان دوباره گرفت ، حرکت سینمای هند به سمت (اکشن ) زدو خورد وفیلم های آمریکایی که با استقبال گرم مردم رو برو گردید بر اوج شهرت واقتدار سینمای هند در دهه هفتاد افزود ،با رشد فن آوری در دهه هشتاد وتحت تاثیر قرار گرفتن سینمای هند در برابر این پدیده نو و با تغییر عادت فیلم دیدن مردم هند از پرده بزرگ سینما به پرده کوچک تلویزیون باردیگر سینمای هند سیر فرودی خودرا پیمود ، اینبارسینما گران هندی با جلال وشکوه بخشیدن به فیلم های بالیوودی ، وانتخاب وحرکت به سمت تابوهایی چون سکس ، نژاد، مذهب ، سیاست واختلاف طبقاتی ، شرکت دادن ملکه های زیبا روی با تیپ ومدل های غربی واروپایی که در جلب توجه رسانه های جهان به سینمای هند در دهه 2000 موثر بود، حضور ستاره های هند راخارج از مرز های هندوستان در جشنواره های فیلم کن ، وحضور هنر پیشه های بالیوود در فیلم های غیر هندی مانند (عصیان زده ها ) و(بانوی ادویه ها ) را تضمین کردند.

سینما ی هند وسیاست

بر مبناي گزارش مجله (نشنل جیوگرافیک) 6/3 ميليارد انسان در سراسر كره زمين اكنون داستان هاي افسانه وار هندوستان سرزمین گاندی ، امیتاب وشاه رخ را تماشا مي كنند. محصولات هالیودد (سینمای آمريكا) يك ميليارد كمتر از رقم تماشاگران بالیوود را دارد.هر چند هالیوود فیلم های تخیلی وفانتیزی زیادی تولید وبه نمایش میگذارد اما تماشاچیان این فلم ها در اکثر موارد محدود به جغرافیای آمریکا یا هم اروپا بوده وفراترازآن در جاهای دیگر ناآشناست ولی (بالیوود) نه تنها مردمان دهات وروستا ها را به خود جذب کرده است که درحال تسلط بر افکار سياستمداران بزرگ جهان هم میشود جرج بوش ماه مارچ سال(2006) در ديداري رسمي از هند، در شهر دهلي نو با تاكيد موفقيت درخشان باليوود را ستود .

وزير دارائي هند، چيدامبارام در يك سخنراني در ماه جون 2005 در برلين گفت: هندوستان «پيشتازي سينمائي اش» را گسترش مي دهد و حتي در يك ادعاي شجاعانه اعلام كرد 20 سال ديگر جوانان آمريكائي گمان خواهند كرد كه نام هوليوود بر مبناي بوليوود به وجود آمده است!

آميت خان تهيه كننده هندي مي نويسد: اكنون دنيا به سوي هند مي چرخد و حرف آخر آن خواهد بود كه ما با هجوم فرهنگي خويش بر روح غربي تسلط خواهيم يافت.

آلمان ،انگلستان ، آمریکا وسایر ممالک غربی هم اكنون به هنر سرزمین گاندي آلوده شده اند.به گفته شهر وندان غربی بوليوود بسيار فراتر از فيلم هاي سينمائي ديگر موجب شادي و هيجان میشود فرستنده تلويزيوني خصوصي(آر، تی ، ال-2) در آلمان يك سري از فيلم هاي هندي را در برنامه خود گنجانده و به موفقيتي بسيار بزرگ در جذب سهم بيشتري از تماشاگران دست يافته است این درحالیست که رسانه های دیداری افغانستان در کل تنها راه جلب مخاطب را پخش ونشر سریال های هندی(که در کیفیت پایینترین سطح ساخته های بالیوودهستند ) میدانند.

بازگشای درب گفتگو میان سینما وسیاستمداران هندوپاکستان دختری 29 ساله به نام "میرا" میباشد ، این ملکه زیبا روی سینمای پاکستان "لولی وود" در جریان فیلمبرداری در فیلم "نظر" که نقش یک زن قهرمان را بازی میکرد در حین تصویر برداری دریک صحنه ای شورانگیز عاشقانه اومعشوقش که هنرپیشه هندی است را در آغوش میشکد ، تصاویری ازین صحنه ای آتشین فیلم قبل از عرضه این فیلم به بازار یا (ریلیز) فیلم در بازار ها به پاکستان رسید و اسلامیست ها در فرصت کوتاه از خود عکس العمل خیلی شدید نشان دادند( آنها این عمل را بدنامی بزرگ به پاکستان واسلام میدانند )، بعد از عرضه فیلم به بازار یا (ریلیز) فیلم نمایش این فیلم در پاکستان ممنوع اعلام شد اما سازنده گان این فیلم هزینه خوبی را در هندوستان به دست آورد ند، بعد از تکثیر این فیلم "میرا" در مصاحبه های خود ضمن انتقاد از بالیوود میخواست به نحوی از خشم اسلامیست ها بکاهد امااين كار هم نتيجه به بار نياورد (و نتوانست خطر را دور كند )"میرا" مي گويد: تلفن هاي ناشناسي مرا به مرگ تهديد كردند و من ناگهان همانند سلمان رشدي خودم را در تيررس شكارچيان يافتم.

مسله "میرا" خیلی جدی تر شد و او برای حفاظت جان خود خواستار کمک از پلیس شد و بالاخره پرويز مشرف رئيس جمهور پاكستان شخصا خانم" میرای" زیبا روی را براي صرف طعام به کاخ ریاست جمهوری دعوت کرد وبه "میرا" اطمینان داد که اسلامیست ها هیچ کاری نخواهند توانست.

خانم هنرپيشه اكنون زندگي دوگانه اي را مي گذراند: او مرتبا بين پاكستان و هندوستان در حال رفت و آمد است.دولت هندوستان برای این هنرپیشه ای پاکستانی پیشنهاد کرده است که برای در امان ماندن از شر اسلامیست ها در هندوستان مسکن گزین شود"میرا " در عین حال ازباليوود پيشنهادهاي زيادي برای اشتراک در فیلم های هندی (بالیوودی) دريافت مي كند و همه جا با روي گشاده استقبال مي شود. و اين مساله بيشتر به عملكرد دو مرد قدرتمند و پدرخواندگان سينماي هند يعني آميتا بچن و ياش چوپرا مربوط مي شود. آن ها نيز اكنون مقدمات صلح بين هند و پاكستان را فراهم مي كنند و حداقل در حد سياستمداران برجسته در اين كار موفق بوده اند.

امیتابچن ستاره قدیمی 65 ساله سینمای هند که در برخی از فیلم های ضد پاکستانی درخشیده است ، امروز بیش از هر چیز دیگربرارزش های مثبت خودش در ارتباط با صلح بین هند وپاکستان تاکید دارد.او حتي به عنوان شخصي معتقد به آشتي، پيشنهاد كرده است كه به نشانه دوستي مراسم اهداي جايزه ي اسكارمانند سينماي هند، هرسال يكبار در پاكستان برگزار شود.

 
سینمای هند ومردم

معروف ترین هنرپیشه های سینمای هند(بالیوود) در محله اشرافي( باندرا) زندگي مي كنند. این منطقه براي لذت جويان به وجود آمد و روز به روزدر حال شگوفایی و ووسعت بیشتراست. (باندرا) منطقه ایست که رستورانهای مجلل و غذا های خوشمزه، با ديسكوتك بزرگ( انيگما) كه در دوكيلومتري ساحل بنا شده است با جشن و پايكوبي شب هایش شهرت بین المللی دارد.

استدیویی « فيلمالايا» معروف ترین استدیوی فیلم در هندوستان میباشد، مسیری که هنرپیشه ها از آن گذر نموده وبه این استدیو میروند از محله هاي زاغه نشينان به نام)آندهري (مي گذرد صبح زود هنگام رفتن هنر پیشه ها همه روزه در سر چهارراه پشت چراغ راهنمايي گروهي از كودكان فقير و گرسنه با موهای ژولیده وحالت خراب با دسته گل هاي که سرهم بسته اند ، به ماشين های بی ام وی ، لکسس وانواع خودرو های تیز رفتارهنرپیشه ها نزديك شده و انگشت ولبانشان را بر شيشه ماشینهای هنرپیشه های هندی مي سايند، ومنتظر میمانند تا چند روپیه ای از آنها در یافت کنند. زنان ژنده پوش سعي مي كنند اعضاي مفلوج بدنشان را در معرض ديد هنرپیشه ها قرار دهند، ولی هنرپیشه ها بی خیال از کنار آنها رد میشوند.

وقتي هنرپیشه ها مي آيند، درهاي استوديو به طور اتوماتيك باز مي شود و دربانان چنان به آنها سلام نظامی مي دهند كه انگاري ژنرال یا فرمانده ارتش وارد شده است. خيابانهاي فيلمالايا دنيایی تخیلیست كه سبزه هايش همواره به طور مصنوعي آبياري شده و بوته هاي بزرگ گل براي صحنه هاي عاشقانه و ميخانه هاي تاريك براي صحنه هاي اكشن (درگيري و زدوخورد)که در جاي جاي آن به چشم مي خورد انسان را به دنیای دیگری میبرد.

استقبال از هنرپیشه های هندی درحدیست که مقایسه آن با سیاستمداران ورهبرانی که به واسطه آرای مردم به پارلمان راه یافته اند ناممکن مینماید.طوریکه مدير هنري شاهرخ خان یکی از ستاره های معروف هند(بالیوود) مي گويد هنگام فيلمبرداري در مالیزي اهالي دهكده او را شناخته و تقريبا وی را ربوده و به ساختمانی كه در آن از سال ها پيش يك زيارتگاه با چوب هايي كه با عطرهاي گوناگون دود مي كنند و تصاويري از شاهرخ خان تزئين شده است، بردند.در همين اواخر دو نوجوان پاكستاني موفق شدند در منطقه كشمير از ميدان هاي مين گذاري شده عبور كرده خود را به سرزمين (دشمن)، هندوستان، برسانند. نظاميان آن ها را كه مي پنداشتند تروريست هستند دستگير كرده و پس از روزهاي طولاني بازجوئي، آزاد كردند. آن دوجوان توانستند به مامورين(پلیس) بقبولانند كه آن ها به خاطر (جهاد) از مرز (داغ‌) عبور نكرده اند، بلكه مي خواستند يكبار با معبودشان، شاهرخ خان در بمبئي ديدار كنند. يكي از مراقبين شاهرخ خان مي گويد، هم اكنون او از لوس آنجلس و لندن هم نامه هاي بسياري دريافت مي كند.

استقبال مردم از هنرپیشه ها متفاوت است در جاده ها ، سینما ها ، فروشگاه ها و سایر مکان ها با دیدن هنرپیشه ها حتی بعضی از هوادارن هنرپیشه های هند(بالیوود) خود را به اصطلاح( گم) میکنند وبا تماشای فیلمهای هندی تماشاگران وهواداران به صورت هاي مختلفي عكس العمل نشان مي دهند در سينماهاي بزرگ شهر بمبئي يا شهرهاي امثال آن تماشاگران سوت مي كشند و كلمات كنايه آميزي بر زبان مي آورند. در سينماهاي روبازدهکده ها و شهرك ها تماشاگران به سوي ستارگانشان گل پرتاب مي كنند يا چوب هاي خوشبو را مي سوزانند و با آن هايي كه الگوي دلخواهشان هستند مي خندند ومیگیریند.

قهرمانان سينمائي محبوبترين ها هستند و فقط بازيگران بسيار بزرگ ورزش «كريكت » با آن ها تا حدي قابل مقايسه اند. مطبوعات همه روز حرفهای در مورد این هنرپیشه ها دارند وب سایت ها، وبلاگ ها، جراید، مجلات همه وهمه به دنبال كوچكترين حركت اشتباهي ستارگان ویا حتی ستارک های که تاهنوز در اوج شهرت نیستند بوده و مطالب طولاني طنز گونه درباره آن ها مي نويسند: ایشوریا (معروفترين هنرپيشه زن هندوستان ) به گوش رقيبش سيلي زد! كارینا چاق شده است، بیپاشا با جان قطع رابطه کرد و ................

هركس ( از هنرپيشه گان سينما) كه بتواند خودش را بالا بكشد، فورا سوژه روزنامه هاي تبليغاتي قرار مي گيرد و تصاويرش بر روي درودیوار ها مي چسبد سينما رفتن در هند ارزان تر از خوردن نوشابه ویک خوراک چپس است. بعضي از جاها بليط سينما فقط 15 سنت است.دراکثرموارد تنها دلیل دعوت کننده برای رفتن به سینما امكان نزديك شدن به جنس مخالف ( در مورد تمام اقشار هند )میباشد براي بعضي دختران هندي كه از طرف خانواده شان به شدت كنترل مي شوند سينماي (بوليوود) در واقع يك دوره ابتدائي آموزش «دوست یابی » را برگزار مي كند. جوانان (دختر و پسر ) سه ساعت تمام در كنار هم لذتی را تجربه می کنند كه در آن از زندگی كسالت بار روزمره خبری نیست.

گروهي معتقدند، فرم «تميز» و «شهري» فيلم های هندی (بالیوودی) رمز موفقيت آن هاست. و درست برخلاف آن ها عده اي مي گويند رمز موفقيت اين فيلم ها در شورشي بودن و ضد سنتي بودن آن هاست. به خصوص سكس پر رمز و راز اين فيلم ها جذب كننده است. از آنجا كه كارگردانان هندي خيلي كم مي توانند صحنه هاي لختي، يا بوسه هاي آتشين لب و زبان را نشان دهند، به خلق صحنه هاي عاشقانه ي پر تخيل و پرهيجاني دست مي يابند که برای بیننده تاحدی جالب به نظرمیرسد.

 
سینمای هند وجهان 

رویا سازان هندی در حال تسخیرجهان از پایتخت تولیدات شان در بمبئی وحیدر آباد هستند کارگاه هاي روياسازي هند، (با لیوود) با تولید سالانه بیش از حدود نوصد تا هزار فيلم که خيلي بيشتر از محصولات هاليوود (سینمای آمریکا) توليد مي كنند.در صنعت تولید فیلم جایگاه خاص خود را دارامیباشد، مخاطب اصلي سینمای هند(بالیوود ) انسان هايي هستند كه در شبه قاره هند زندگي مي كنند.زمزمه آهنگهای هندی چنان ساده ومجذوب کننده اند كه فروشنده گان بي سواد و دوره گرد بازارهاي افغانستان ، تاجیکستان، نیپال و سربازان پاكستاني را، به هم پيوند مي دهد. توليدات پر زرق وبرق باليوود ديگر اكنون نه فقط ساكنين جنوب آسيا، بلكه بسياري از انسان ها در خاور ميانه و افريقا را هم مجذوب نبوغ سینماگران خود کرده است .

موفقیتهای کلان این فیلم ها در آمریکا، انگلستان،آلمان وسایر ممالک غربی برای برخی ها تعجب آور حتی باورنکردنیست كافيست بدانيم كه فيلم هاي كشور هند كه زماني مستعمره انگلستان بود اكنون به دفعات مختلف در فهرست ده فيلم برتر و پرفروش آن كشور(انگلستان) قرار میگیرند .

سینمای هند( بالیوود) بيش از 3 ميليار تماشاچي در سراسرجهان داردتماشاگران فیلم های هندی (بالیوودی) از زاغه نشينان روستاهای افغانستان وپاکستان تا كاخ نشينان کاخ سفید هستند صنعت گران سینمای هند(بالیوود)اكنون براي فيلمبرداري صحنه هاي رقص و آواز كوهستاني فيلم هايشان به ارتفاعات شهر «برن» (در سوئيس) و هپنهايم (در آلمان) روي آورده اند.

ماتياس ويلكه رئيس شوراي شهر هپنهايم هميشه به همراهان حزبي خودش در CDU (حزب دمكرات مسيحي آلمان ) گفته است جهاني شدن اقتصاد تنها مشكلات به بار نمي آورد بلكه شانس هايي هم ايجاد مي كند،او جايي خوانده بود كه تهيه كنندگان( باليوود) براي فيلمبرداري صحنه هاي خارجي فيلم هايشان، مكان هايي را در اروپا جستجو مي كنند.

سفر از سرزمین رود(گنگ) به سمت (برن) سوئیس حالا برای هر هندوستانی یک دنیای لذت وطراوت است ، مهمانخانه های مخصوص که برای گروه های فیلمسازی هندی تدارک دیده شده بود حالا دیگر به یک ، دو ، ده محدود نمیشوند.صنعت فیلم سازی هند(بالیوود) تا حدی بالای سوئیسیان تاثیرگذاشته است که حالا یکی از دریاچه های کوهستانی سوئیس به نام(چوپرا) یکی از ستاره گان تهیه فیلم های هندی (بالیوودی)مسمی گردیده است.

 صنعت فیلمسازی هند(بالیوود) خيلي از جوانان آلماني را هم در جمع تماشاچیان خود در آورده است حتي يك فيلمبردار معروف آلمانی ( اشتوتگارتي) به عنوان دستيار با هندی ها کار مي كند، به عقیده آلمانها پس از دیدن فیلم های هندی خيلي ها ترجيح مي دهند كه حتي شغلي در بمبئي به دست آورند.

با توجه به علاقه بین المللی به فیلم های هندی شركت های بزرگ فیلمسازی آمریكایی و انگلیسی حالا وادار به آن شده اند که با عقد قراردادهای تولید مشترك، محصولات خود را با صرف هزینه كمتر در هندوستان تولید كنند و سینماگران هندی را در فیلم های آمریكایی و اروپایی در مقام كارگردان و بازیگر شركت دهند.هند با تولیدسالانه بیش از۱۰۰۰ فیلم بالاترین مقام تعداد تولید وتماشاگر در جهان را داراست.