اداره حمایت از سرمایه گذاری، کار آفرینی و حفظ سرمایه

اداره حمایت از سرمایه گذاری تقریباً پس از لویه جرگه اظطراری ایجاد شد و از آن زمان تاکنون در زمینه ثبت ویا راجستر سرمایه گذاری نقش تاثیر گذاری را داشته است و باسرعت کارش را اجراء نموده است. اما آیا ثبت و راجستر سرمایه گذاری واقعاً حمایت از سرمایه گذاری خواهد بود/شد؟ بدون شک ثبت تشبث تنها حمایت نیست؛ هرچند در این اواخر این اداره به حمایت جانبی سرمایه گذار نیز همت کرده است، اما به باور این قلم تنها در اختیار گذاشتن زمین بدون زیربناء در اختیار سرمایه گذار ویا کاهش نرخ مالیه نمی تواند حمایت از سرمایه گذاری باشد و حمایت زمانی صورت خواهد گرفت که سرمایه ی سرمایه گذاری شده به نوعی تحفظ پیداکند و آنوقت خواهیم گفت که این اداره در جهت حمایت از سرمایه گذاری گامی برداشته است.
برای اینکه به این نقش اساسی این اداره بیشتر بپردازیم، لازم است اولاً پس زمینه های سرمایه گذاری را در کشور اندک مرور نماییم؛ آنگاه می توانیم به نقش حمایتی این اداره در جهت حمایت از سرمایه گذاری پی ببریم.
افغانستان کشوریست که در بخش خصوصی آن تنها در زمان پادشاهی ظاهرشاه قادر به ایجاد بانک ملی و شرکت نساجی افغان و شرکت آریانا شد. شرکت آریانا با سهم 49٪ شرکت پان امریکن و 51٪ افغانستان به پایش ایستاد و کارش را آغاز کرد و بانک ملی و نساجی افغان با سهم بیشتر مجید زابلی و مختار زاده هراتی سرپایش ایستاد. شاید معلومات این قلم در مورد بانک ملی ناقص باشد؛ اما سرمایه گذاری و سرمایه گذار ما در کشور به عدد انگشتان ما می رسید. در زمان داود خان تعدادی از سرمایه گذار در بخش های پلاستیک و کاشی سرمایه گذاری کردند؛ اما کاشی آن ناکام ماند؛ زیرا پالیسی در مورد سرمایه داخلی وجود نداشت و کاشی داخلی قادر نشد با کاشی خارجی رقابت نماید. پس از داوودخان که زمینه برای سرمایه گذاری تولیدی و کار آفرینی کمتر و سرمایه گذار بیشتر متوجه واردات شدند؛ تا تولیدات.
در سه دوره جنگ خانمانسوز سرمایه از کشور فرارکرد و سرمایه گذار ما هم اجباراً به واردات وصادرات در کشورهای پرداخت که زمینه برای کار یافتند. از اینرو سرمایه گذاری آن روند طبیعی خویش را در کشور از دست داد و سرمایه گذار هم از دانش به روز شده سرمایه گذاری بی بهره ماندند. یکی از نمونه سرمایه گذاری بخصوص در شهر کابل را اگر تذکر دهیم نشان میدهد که سرمایه دار ما چقدر از سرمایه گذاری به روز شده باخبر هستند. کابل شهریست که بیشترینه صالون های عروسی که ظرفیت شان از پنجصد نفر تا ده هزار نفر را در خودش جا داده است؛ حال آنکه سرمایه این صالون ها میتوانست چندین فابریکه تولیدی را که برای هزاران کارگر کار خلق کند، بکار اندازد. اما فقدان دانش سرمایه گذاری و نبود اداره که از سرمایه گذاری حمایت نماید و به سرمایه گذاران مشوره سرمایه گذاری فراهم نمایند؛ سبب شد که این چنین تعداد صالون عروسی در شهر کابل اعمار گردد. هرچند تمامی این صالونها در طول سال مشتری کافی ندارد. اما بهر صورت اعمار شده اند و نمیتوان ساختار آنرا تغییر داد. مثال دیگر آن تعدد مکاتب و دانشگاه های خصوصی بی رویه در شهر کابل و سایر شهرها است که اکثر این مکاتب و دانشگاه ها شاگرد کافی ندارند و اکثر دانشگاه ها رشته های یکسانی را به تدریس گرفته اند. دلیلش نبود استاد در شهر و فقدان دانش سرمایه گذاری در سرمایه گذار است. این نوع سرمایه گذاری را بهتر است سرمایه گذاری نوع گوسفندی نامید؛ زیرا وقتیکه یکی اقدام به سرمایه گذاری در ایجاد مکتب میکند؛ دیگران بدون مطالعه بازار و رقابت و مسایل دیگر به عجله تمام اقدام به ثبت مکتب و کسب جواز از وزارت معارف و اداره حمایت از سرمایه گذاری مینماید. در اخیر روز/ماه متوجه می شود که سرمایه اش راکد و کمتر درآمد ناشی از سرمایه گذاری اش دارد. بیشترینه مکاتب راجستر شده در شهر کابل به کمبود شاگرد مواجه بوده و اکثراٌّ به کسر درامد گرفتار اند. اما قادر نیستند که درب آنرا ببندند زیرا مقدار پولی را وزارت معارف بعنوان ضمانت در بانک قید کرده است.

تحصیل کردگان بیشترینه سرمایه گذاری در شهرها را در بخش های مکاتب و دانشگاه ها و پارک های آبی نموده اند و بیشترینه سرمایه گذاران بیسواد هم اقدام به سرمایه گذاری در بخش صالون عروسی؛ تولید مواد ساختمانی کرده اند. کمترین سرمایه گذاری براساس دانش به روز شده سرمایه گذاری (Feasibility Study) مطالعه سرمایه گذاری در بخش های مختلفه چون امکانات بازاریابی و رقابت با سایر تشبث مشابه، نحوه تهیه مواد اولیه، نیروی کار لازم، نرخ تکتانه قرضه، زمان لازم برای ایجاد تشبث، نرخ مالیه تولیدات وارداتی تولیدات مشابه و پالیسی دولت برای حمایت از سرمایه گذاری داخلی و امثال در کشور صورت گرفته است.
ورشکست شدن شهرک صنعتی هرات بنابر فقدان پالیسی حمایتی دولت از سرمایه گذاری داخلی با نرخ مالیه کم و اجازه دادن به واردات اجناس بی کیفیت نمونه بارز مدعای این قلم در زمینه فقدان حمایت از سرمایه گذاری در کشور است.
اداره حمایت از سرمایه گذاری مکلف است برای حفظ نامش دو کار اساسی را در این راستا انجام دهد؛ اولی- ایجاد بخشی برای مطالعه امکانات سرمایه گذاری در بخش های مختلفه در ولایت های 34 گانه کشور تا مشوره مفید و سودمندی برای سرمایه گذار در زمینه سرمایه گذاری فراهم کرده باشد؛ دوم- جلب حمایت دولت برای حفظ سرمایه گذاری در جهت کاهش نرخ تکتانه قرضه، نرخ مالیه بر تورید مواد اولیه/خام، تزئید نرخ مالیه و یا جواز ندادن برای واردات جنس وارداتی مشابه.
اقدام اولی فوق به سرمایه گذار کمک می کند تا سرمایه خویش را در بخشی سرمایه گذاری نماید که سرمایه اش در جهت مثبت به کار گرفته شود و زمینه برای اشتغال نیروی کار فراهم نماید.
اقدام دومی تحفظی برای سرمایه ی سرمایه گذار فراهم می نماید.
در صورتیکه خدمات فوق توسط اداره حمایت از سرمایه گذاری برای سرمایه گذار فراهم شود، در آنصورت سرمایه ملت حفظ می گردد و برای نیروی بیکار کشور هم کار فراهم می شود و سرمایه ی سرمایه گذار در خدمت مردم و کشور قرارخواهد گرفت. در حالیکه در شرایط کنونی بخش عمده از سرمایه های سرمایه گذاری شده در کشور در نبود پالیسی، حمایت لازم و فراهم آوری مشوره های لازم به سرمایه گذار ضایع شده است.
البته اداره حمایت از سرمایه گذاری در کنار فراهم سازی خدمات مشورتی و حمایت سرمایه گذاری مطروحه وفق می تواند در همکاری با وزارت های تجارت و مالیه زمینه تدوین پالیسی بیشتری را در زمینه تقسیم بندی سرمایه گذاری به سه کتگوری سرمایه گذاری کوچک، متوسط و بزرگ فراهم نماید که برای هر کتگوری نکات اساسی و مثبتی را برای رشد سرمایه و جذب بیشتری نیروی بیکار در کشور نیز در پالیسی سه کتگوری فوق شامل سازد.
بعنوان مثال سرمایه گذاری کوچک داخلی برای اینکه نیروی کار بیشتری را جذب و زمینه رشد سرمایه کوچک را به سرمایه متوسط فراهم سازد میتواند از پرداخت مالیات معاف گردد؛ زمین برای محل کار مجانی در اختیارش قرارداده شود.
سرمایه گذاری متوسط داخلی می تواند از مالیه کمتر و زمین مجانی برخوردار باشد. و سرمایه بزرگ داخلی از مالیه متناسب و زمین مجانی برای محل کار برخوردار گردد؛ در حالیکه این رویه در مقابل سرمایه گذار خارجی میتواند متفاوت باشد.