نسخه جدید امریکا برای افغانستان

بعد ازین در افغانستان همه چیز تازه به تازه و نو به نو وارد صحنه می شود. همان گونه ای که روز تا روز حوادث و حقایق جدیدی که به رویداد های چند سال اخیر شباهت کمتری دارند، در عرصه سیاسی و نظامی روی می دهند، شخصیت های سیاسی و کلیدی نیز، ازنسل جدیدی برگزیده می شوند. دنیا مطابق برنامه های ازقبل طراحی شده درصحنه افغانستان، هرچند در زمین ناهموار زور آزمایی های منطقه ای جلو می روند اما استراتیژی های دراز مدت خویش را بدون هیچ تغییری دنبال می کنند. نقطه حرکت تا ایستگاه آخر، روی کاغذ ترسیم شده است. اگر دیروز با چهره های جنگی و کلاسیک دوره سه دهه جنگ، چند سالی همسفر شدند، اکنون علی رغم نگرانی های موجه و غیرموجه و تشدید فشار جنگ و ناامنی ( هرچند به بازی و شوخی شباهت دارد)، با همراهان کمتر شناخته شده برای مردم و بیشتر شناخته شده برای خود شان، سیاست وسرنوشت صلح و جنگ افغانستان را مدیریت می کنند.

با آن که شماری از فعالان و سیاست دانان رده اول، دوم وسوم اسامی شان را در فهرست نامزد های ریاست جمهوری آینده درج کرده اند، یک نکته را می توان قید کرد که تا کنون شخصیت های تعیین شده غرب برای انتخابات آینده ریاست جمهوری به طور مشخص چهره نشان نداده اند. گفته می شود چهره نمایی ( البته به طور رسمی و قانونی) کاندیدا های مورد حمایت غرب به خصوص امریکا تا سه ماه آینده انجام خواهد گرفت. آن چه مهم است، تشخیص زمینه ها، علامات و رد یابی خط حرکت رسانه های غربی است که چه کس یا چه کسانی به میدان دوردوم انتخابات جلو کشیده می شوند. به نظر می رسد یکی ازشخصیت هایی که ( بعد از دکترعلی احمد جلالی) خیلی زود تراز دیگران به عنوان ترجمان پالیسی امریکا و غرب درافغانستان مورد توجه رسانه های غربی قرار گرفته است، دکتر وحید وحیدالله از مأموران سازمان ملل متحد است که از وی به حیث« دپلومات ارشد سازمان ملل متحد» نام برده می شود. فصل تازه ای در مطبوعات غربی به نام آقای وحید وحیدالله باز شده است. دکتر وحیدالله برای مردم افغانستان وسه نسل سیاست دان ونظامی آن یک سیمای ناشناخته است؛ اما برای محافل غربی، به حیث یک شخصیت پرکار، طراح ودارای نظریه های نجات افغانستان ازبن بست کنونی مطرح است.

با توجه به ملاحظه های هایی که منحنی حوادث به وجود خواهد آورد، حداقل می توان حدس زد که درآینده عملیات گسترده و پرامواج رسانه های بین المللی درراستای معرفی زوایای فکری و موقعیت ویژه دکتر وحید وحیدالله به حیث چهره طراز اول برای سیاست امروز افغانستان آرام آرام درحال آغاز شدن است.

آقای وحیدالله در گفت وگو با تلویزیون آریانا نخست اظهار داشت که وی در تدوین و طراحی مندرجات کنفرانس بن نقش تعیین کننده داشته است. سپس وی از «ناکامی پروسه صلح و تطبیق غلط برنامه ها» از ابتدای مصوبه های کنفرانس بن به بعد با صراحت سخن گفت. ظهور ناگهانی دکتر وحیدالله آن هم از طریق تلویزیون آریانا معنای ویژه ای دارد که نقش و موقعیت انجنیر احسان الله بیات رئیس آریانا و بنیاد بیات را نیز درپروسه ای که ظریفانه به سوی افغانستان جلو می آید، در مرکز توجه قرار می دهد.

گزینش دکتروحیدالله با سیمایی متعارف، پرتبسم، منعطف، صریح اما به شدت محتاط و مشتاق همیاری و هم آهنگی با «ملل متحد و جوامع بین المللی» یک تصادف نیست. این شخصیت با این طول وعرض، هیچگاه درصفحه تلویزیون ها ظاهر نشده بود.

وی به این عقیده است که « دیالوگ بین الافغانی» از همان آغاز کنفرانس بن در خط طبیعی خویش حرکت نکرده و همه چیز درغیاب طالبان وحزب اسلامی فیصله شده است. ازهمین جاست که به قول دکتر وحیدالله طرح ها و مصوبه های نشست بن، همه پذیر واقع نشده است. وی تصریح کرد که مخالفان مسلح ( طالبان و حزب اسلامی) باید در مراحل مختلف پروسه حل قضیه کشور شامل می بودند و برکناری طیف مخالفان از روند صلح و نظام سازی، سبب شده است که حرکت بین الافغانی با چالش های سختی رو به رو شود که اینک ثمره اش را هم مردم و هم متحدان جهانی افغانستان مشاهده می کنند.

ازنظر آقای وحیدالله نقص اصلی تلاش ها برای تأمین فضای مساعد برای نظام سازی و برقراری آرامش، تنها به همین جا خلاصه نمی شود؛ باید « بیشتر مردم در ساختار پروسه صلح سهم داده می شدند.» بخش بعدی تاکید دکتر وحیدالله در مورد انگشت گذاری روی نقایص عمده، این است که مخالفان باید در ایجاد اداره مؤقت، لویه جرگه اضطراری و انتخابات ریاست جمهوری دور اول نیز از نظر انداخته نمی شدند. وی به حیث طراح پشت پرده کنفرانس بن، ضمن برشمردن درهم ریخته گی هایی که به وجود آمده است، تصریح می کند که وی هرگز قصد انتقاد از محافل و شخصیت های سیاسی را ندارد. نظرات دکتر وحیدالله تقریبا به طور کامل، دیدگاه های مقامات کاخ سفید درمورد بازبینی و تحلیل روند جاری چند ساله درافغانستان را بازتاب می دهد. همچنان تئوری وی عین همان مسایلی است که سازمان ملل متحد از دوسال به این سو در باره آن سخن گفته است. اما وی نگفت که غرب و ملل متحد چرا در سه سال نخست پروسه دولت سازی که شعار نابودی مخالفان مسلح، هم از زبان مقامات و هم از زبان رسانه های همسو با امریکا و غرب بیرون می آمد، این درایت را از خود نشان ندادند و مهم ترآن که چرا خود آقای دکتر وحیدوحیدالله به حیث انسجام دهنده مفادات قرار داد بن، تا کنون خاموش بوده است؟

کاندیدای احتمالی امریکا ( شاید یکی از کاندیدا ها) برای ریاست جمهوری درافغانستان بخشی از نکته نظرات انتقادی ملایمی را تشریح کرد که در واقع می توان از آن به عنوان نظریات اصلاح شده و بازبینی شده طرح های اولیه از سوی غرب نام برد. خط اصلی پیشنهادات این شخصیت جدید که گام به گام به صحنه سیاسی کشور نزدیک می شود، این است که باید از کلیه مخالفان مسلح با نوعی دلجویی و مدارا و اعطای حق مشارکت آنان درتشکیلات سیاسی دولت آینده دلجویی صورت بگیرد. گزینه های پیشنهادی دکتر وحیدالله نوعی الزامی کردن همان مواردی است که جامعه جهانی، حکومت افغانستان، ملل متحد و متحدان جهانی افغانستان از چند سال به این سو، به اشکال مختلفی در باره آن سخن گفته اند. رأس مجموعه مسایلی که وی توضیح داد، این است که صف مخالفان مسلح را باید از بدنه افراطیون چند ملیتی بین المللی و جهادگران جهانی جدا کرد. وی از «برخورد شتاب زده» حکومت و جامعه جهانی درکارزار مبارزه با مواد مخدر، همچون بخشی از پیچیده ترشدن وضعیت امنیتی واجتماعی نام برد. به باور وی، تهدیدکشاورزان به سم پاشی مزارع، «راندن تراکتور» به کشت زار های خشخاش و فقدان توجه جدی به آن چیزی که از آن به نام « بدیل معیشت» ذکر می کنند، یک اشتباه بوده است. وی گفت باید هزینه بخشی از مصارف جنگ به منظور فراهم آوری زمینه «کشت مفید» برای کشاورزان استفاده می شد. وی تاکید کرد که در تمامی موارد، میان کشور های متحد افغانستان هم آهنگی وجود دارد اما نشانه های نا هم آهنگی در درون جامعه افغانستان به چشم می خورد. با این حال دکتر وحیدالله در دقایق بعدی سخنانش توضیح داد که کشور های جهان درمبارزه شان برای تأمین آرامش کامل درافغانستان« سراسیمه» شده اند و این وضعیت عملا فضایی را ایجاد کرده است که آن ها نتوانند به طور هماهنگ عمل کنند.

نظریه های دکتر وحیدالله اندکی بعد از نشر مقاله تحلیلی دکتر علی احمد جلالی درامریکا مطرح می شود. ارائه تحلیل روشن درمورد این که از میان نامزد های احتمالی و عمده برای ریاست جمهوری آینده افغانستان کدام یک ازچهره ها از سوی غرب مورد حمایت قرار خواهند گرفت، کار دشوار است. درحال حاضر، سوال درشت درمورد این که قهرمان مرکزی حوادث بعدی چه کسی خواهد بود، بعد از انتخابات امریکا پاسخ خواهد یافت. اما از همین حالا می توان رد پای موکب نامزدهای کلیدی را شناسایی کرد. بدون شک یکی ازین بازیگران، دکتر وحید وحیدالله دپلومات ارشد ملل متحد است که درگرماگرم هیاهوی مطبوعاتی که به زودی آغاز خواهد شد، خواهد درخشید.

مضمون کنونی رقابت های انتخاباتی میان شخصیت های حاضر در افغانستان و آنانی که درخارج از کشور سرگرم به دست آوردن حمایت کشور های خارجی اند،نسبت به دوره اول انتخابات تفاوت دارد. درآن دوره، نوعی اجماع دم دستی وشتاب زده در مورد گزینش آقای کرزی هم درسطح داخلی وهم درعرصه بین المللی وجود داشت، اما اکنون وضع تغییرکرده است و تنش روز افزون و اعلام ناشده میان انگلیس و امریکا بر سر کنترول یک جانبه افغانستان آینده براین امر ( حتی از همین حالا) سایه افگنده است. تا زمان رسیدن موعد انتخابات بی تردید بازی های مشروع ونامشروع زیادی در صحنه سیاسی افغانستان اجرا خواهد شد.