بن بست امنیتی حاد می شود

حمله انتحاری روزیکشنبه مورخ 27جوزای سال رون جای بحث فراوانی رادررابطه به وضعیت امنیتی تمام افغانستان وبخصوص شهرکابل بوجودآورده است . این حمله قبل ازآنکه پیام روشنی ازجانب مخالفین مسلح دولت مبنی برتوانمندی وقدرت عمل آنها برای دولت باشد ،یک زنگ خطربزرگ برای تمام نهادهای امنیتی ونیروهای ناتودرافغانستان به حساب آمده وشکاف عمیق درکارآیی نظام وساختارهای امنیتی کشوررابرملامیکند .تکراراین حملات چه کوچک چه بزرگ میتواند باورهارا نسبت به صحت امنیتی نه تنها ازذهن ها بکوچاندبلکه زمینه سازیک کابل کم سکنه وبیروح مانند دوران حاکمیت طالبان نیزباشد . انالیزمرکبات بازی پیچیده وبزرگ جنگ باتروریزم والقاعده درافغانستان ازدیدگاه های مختلف سیاسی انسان را به نتایج متفاوت میرساند ،چون بازی طوری طراحی شده ،که اصلاً نتیجه تحلیل بایدکلی وجامع نباشدوچیزهایی باید درابهام باقی بمانند،تا چهره ها ی واقعی بازیگران آفتابی نگرددونیات اصلی آنها مفهوم نگردد.

باچنین پیچیده گی اوضاع وبن بستی که عرصه های امنیتی ،اقتصادی وسیاسی افغا نستان را فراگرفته است ،مایک دورتاریخی دیگرشکست وبطلان را آغازمیکنیم . هرگاه پیامد اجلاس بن که قراربود افغانستان را بسوی ثبات وآرامش هدایت کند وضعیت فعلی باشدبه یقین میتوان گفت ،که اجلاس بن آغازیک تاریخ قهقرایی دیگر،یک سناریوی غم انگیزدیکرویک تاریخ رقت باردیگربرای افغانها بوده است . وضعیت امنیتی فعلی معلول علت های متعددی است ،که باید موشکافانه تربه آن نگریست وریشه های آنرا حتی بازیروروکردن خاک های پوششی آن دریافت . نخست اینکه کل نظام وساختارهای دولت فعلی ازفقدان آرمان ،داعیه وتعهدملی رنج میبردومهره های متشکله این سلسله ظاهراً متشکل ولی باطناً ازهم گسیخته نه ازلحاظ فردی ونه ازلحاظ جمعی درتشکیل نظام دولتی شان هیچ گونه قرارداداخلاقی-تعهدی دربرابروظیفه محوله دولت ومردم باخودنبسته اند وخودرافقط مکلف به خدمت برای خودمیدانند وبس ، بناً نیروهای امنیتی کشورجزهمین دولت بی داعیه ملی وآرمان ملی است،که شکاف عدم معنویت تعهد دربرابرمردم وکشورمیتواند به شکل بسیارفاجعه آمیزدرآن تبلوریابد.دوم اینکه کشورهای مغرض ،حلقات داخلی وخارجی ضدیک افغانستان باثبات وسرویس های استخباراتی وابسطه به آنها به سادگی میتوانند درساختارهای دولت ضعیف افغانستان وبخصوص ساختارهای بخش امنیتی آن نفوذنمایند ،سرمایه گذاری کنندواین نهادهای امنیتی را علیه خودشان وکشورشان مورداستفاده قراردهند . سوم اینکه دولت موجوددرافغانستان وتیم آقای رییس جمهورکرزی فاقد یک استراتژی وپالیسی کادری کارآَ وپاسخگوبوده ومهره های کلیدی وآدم های پست های مهم دولتی را بدون معیارهای تخصصی ،کاری ودولتمداری به گونه ازهرچمن سمنی انتخاب نموده وآنها را درپست های مختلف بارها ناکام ومنفی تجربه می کند وحتی دربعضی موارد دست خودرا خودخواسته زیرسنگ این افراد میگذارد وخودرا ناگزیربه تقررمجددوحتمی آنها درپست های مهم دولتی میسازد،که حوادث خونین اخیردرشبرغان نمونه خوبی ازین پالیسی کادری نادرست دولت را به نمایش گذاشت.

کابینه دولت ،قوای قضاییه وشورای ملی هرکدام هم دردرون خود ازدرگیری سلیقه یی ،سیاسی وزبانی وسمتی رنج میبردوهم دربیرون ازخود باقوه های دیگر درناباوری وفضای عدم اعتماد به سرمیبرند وتاهنوزهیچ راهکاری برای نزدیکی واعتمادسازی میان قوه های سه گانه بوجودنیامده است . دیگرلازم نیست به این گفته های دولت وشخص رییس جمهوربه خوشبینی گوش داد،که ما درآغازدولت سازی وساختن یک افغانستان باثبات قرارداریم ومشکلات فعلی مابسیارطبعیی ،پیش بینی شده ودرکوتاه مدت ودرازمدت قابل حل می باشد . مشخصه های دولت سازی کشورهای متعددجهان که وضعیت مشابه به افغانستان را داشته اند پس ازجنگ این نبوده که شرایط یا نزدیک با شرایط قبلی باشد ویاعین شرایط جنگ پدید آید ؛بلکه مشخصه دولت سازی علایم روشن،قابل فهم وقابل پیش بینی میباشد که امیدآوروسازنده است . چهارم اینکه مداخلات پاکستان ،چنددسته گی دیدگاه های سیاسی میان کشورهای عضوناتودرافغانستان ،بن بست امنیتی ودرمجموع ابهام سناریوی غرب درافغانستان وضع را نهایت پیچیده ساخته ونیروهای امنیتی افغان را که خودنیزتاهنوزقابلیت لازم عملیاتی را کسب نکرده است ازحمایت مردم محروم ساخته است .شایدتجربه دموکراسی درافغانستان دارای ویژگی های منحصربه فردخودش اشکال زیادی داشته باشدوهیچ گاهی هم صلاح دیده نخواهد شد،که نیازبه نوعی بازگشت ونوعی نیازبه دولت دیکتاتورمطرح شود وبه عنوان را ه حل واردگفتمان سیاسی گردد؛اماراه حل چیست ؟چرا دولت های دیکتاتورگذشته تاجایی درعرصه امنیتی موفق بودند ؟چراجامعه جهانی وافغانستان نمی توانند بن بست های امنیتی را بشکنانند؟ اینها سوالاتی اند ،که مارا به بحث های ساختارشناسی ،جامعه شناسی سیاسی ومردم شناسی میکشاند که این نبشته فارغ ازحوصله آن است؛ ولی مقداری هم بدون درنگ براین مباحث به اضافه موثریت جغرافیای سیاسی کشورنمیتوان به نتیجه مطلوب رسید وراه های حل رامشخص نمود .موضوع امنیت درکشورما بادرنظرداشت موجودیت وفعال بودن برخی ازهمسایگان ذیدخل وموجودیت مخالفین مسلح داخلی وخارجی ،مسله خط دیورند ،اهمیت جیواستراتژیکی افغانستان درمنطقه مشکلات داخلی کشور،بروزکشورهای چین ،ایران وهندبه مثابه ابرقدرت های منطقه یی جدید اقتصادی ونظامی وخطراحیای روسیه به حیث یک ابرقدرت غیرکمونستی یکی ازانگیزه های اساسی هم درساخت وسازمنافع استراتژیک کشورهای منطقه وهم برای دولت ومردم افغانستان برای حفظ توازن روابط بین المللی ازاهمیت زیادی برخوردار است ،چون افغانستان هم بازارمصرفی است ،هم اهمیت ترانزیتی داردوهم ازنظربرخی کشورهاقابل نفوز،سلطه واشغال است. برخورداساسی بامسله امنیت درکشورمستلزم وضاحت بیشتردراستراتژی غرب درافغانستان ،فعال شدن کشورایالات متحده امریکا به مثابه کشوربانفوذ برپاکستان جهت وادارکردن صادقانه این کشوربه تجدیدنظردرسیاست واستراتژی آن درموردافغانستان ،مبارزه جدی باتروریزم ومخالفین مسلح دولت همراه باتقویت مسلکی وتجهیزنهادهای امنیتی افغانستان ،بازنگهداشتن دروازه های مصالحه وآشتی بامخالفین درچارچوب معین ،که نظام شکن وساختارزدانباشد،تقویه جامعه سیاسی وجامعه مدنی افغانستان جهت شکل گیری احزاب نیرومند سیاسی ،مبارزه ضد جاسوسی علیه سرویس های استخباراتی ضدامنیت افغانستان ،کاهش فقروعملی ساختن یک استراتژی واقعی انکشاف ملی درکشورمیباشد.

توسل مخالفین دولت به شنیع ترین وغیرانسانی ترین شیوه های جنگ ومبارزه ،این گروه ها را طبعیتاً ازهویت وشخصیت یک گروه سیاسی مشروع مخالف تهی میکند وآنها را بیشتربه گروه های آله دست وشرارت افگن مبدل میکند ،که هدف شان نه کدام خواست سیاسی ،بلکه ایجاددهشت جهت تحت فشارقراردادن دولت است .حمله بزرگ انتحاری اخیرنشان داد که مخالفین میتوانند حملات خودرا حتی درشهرکابل به پیمانه وسیع گسترش بدهند ودولت را به چالش جدی بکشند ؛ولی این گروه ها فراموش میکنند ،اگربتوانند باهمین شیوه ها وحربه های غیراخلاقی وانسانی دولت را سقوط بدهند وقدرت را به دست گیرند،باچه چشمی برروی مردم وبازماندگان قربانیان حملات انتحاری خود نگاه خواهندکرد؟دولت وبخصوص نهادهای امنیتی آن مشبوع ازشکاف های
عمیق درموثریت وکارآیی اند .انتقادازدولت هم ازطرف جامعه سیاسی وجامعه مدنی سیرصعودی وبی حاصل خودرا می پیماید،ناتوگاهی دست به ازدیاد نفرات خود میزند وگاهی ازکاهش آن سخن میراند ،بن بست امنیتی حادترشده میرود وبلاخره وضعیت غیرقابل تحمل وانفجاری شکل میگیرد.

آیااین همه طبعیی وخاصه دولت سازی درکشورهای جنگ زده است که باید بیاید؟ دولت افغانستان باید بداند که اگرنتواند تازه باجامعه جهانی استراتژی امنیتی دقیق ،موثروپاسخگوبه نیازهای امنیتی کشوربربنیاد مولفه های حقیقی ولازم طرح وعملی کند ،باید منتظرانفجارمهیب درقصرریاست جمهوری باشد؛زیرا برنامه های امنیتی فعلی هیچ گونه موثریت وکارآیی نداشته وسبب شده است ،که کاربه جاهای باریک ومراحل حساسی بکشدکه خطربودونبود نظام را مطرح نماید.

این به دولت افغانستان وشخص رییس جمهور برمیگردد،که چگونه چرخشی را دردیدگاه های خودودردیدگاهای نیروهای ناتودرافغانستان وارد میکند؛تامنجربه یک دید تازه نسبت به مسایل امنیتی درکشورگردد.