قدرت در كمين قدرت

همزمان با سستي روز افزون پايه هاي اجتماعي وامنيتي حكومت ، بازي خاموش قدرت با اشتراك بازيگران كهنه و نو، در كابل نيز گرم تر شده است. هرچه دوره دومين انتخابات رياست جمهوري نزديك تر مي شود، روند گروه بندي و محور سازي سياسي سياست مداران نيزسرعت مي گيرد. بازيگران علي الظاهربه دو گروه تقسيم شده اند.

گروه اول:

آناني اند كه گمان مي رود خود را به رياست جمهوري نامزد مي كنند، عبارت اند از:

حامد كرزي ( رئيس جمهور فعلي ) ،علي احمد جلالي ( وزير داخله پيشين ) ، احمد ولي مسعود ( سابق سفير افغانستان درلندن ) ، اشرف غني احمدزي( وزير ماليه سابق)، انورالحق احدي ( وزير ماليه و رهبر حزب افغان ملت ) ، محمد يونس قانوني ( رئيس ولسي جرگه ) دكتر فاروق وردك ( وزير دولت درامور پارلمان و رئيس اداره امور) و مصطفي ظاهر( نواسه محمد ظاهر شاه فقيد).

گروه دوم :

شخصيت هايي اند كه به دلايل مختلف، يا به مقام رياست جمهوري، خود را نامزد نمي كنند ويا به حيث معاونان رياست جمهوري نامزد مي شوند. اين شخصيت ها عبارت اند از:

پروفيسوربرهان الدين رباني ( رئيس دولت مجاهدين درسال هاي هفتاد ) ، انجنير احسان الله بيات ( رئيس بنياد بيات) ، احمد ضياء مسعود ( معاون اول رئيس جمهور كرزي ) ، حاجي محمد محقق( رهبر حزب وحدت اسلامي مردم افغانستان) ، محمد كريم خليلي ( رهبر حزب وحدت اسلامي افغانستان) و جنرال عبدالرشيد دوستم ( رهبر جنبش ملي واسلامي افغانستان).

برخي افراد نامبرده ، جزو بدنه حكومت و دولت اند و از مقام هاي كنوني خويش ، دركمين احراز قدرت بيشتر اند. اما شماري ازين چهره هاي سياسي، هنوز در مسند قدرت كليدي سياسي يك دهه اخير، تكيه نزده اند. آنان ظاهراً نزد خود به اين نتيجه رسيده اند كه دوران سياست مداران ديروزي ، رو به اتمام است و تجارب اشتباهات و پيروزي هاي ساير سياست مداران را نيزدر جيب خود دارند.

شخصيت هاي هر دو بخش ، اگر مرام خود را علني اعلام كنند ويا نكنند ، كم وبيش مدعي رسيدن به پله هاي بالاي زعامت اند.

ازيك نظر ، شماري ازين چهره ها مانند حامدكرزي ، دكتروردك ، احمدولي مسعود ، محمد يونس قانوني ، علي احمد جلالي، مصطفي ظاهر، انورالحق احدي و اشرف غني احمد زي به جايگاهي كمتر از زعامت مملكت قانع نيستند. اين چهره ها به دلايل مختلف ازجمله، براساس خرد ورزي سياسي ، قواعد سنتي قدرت وداشتن توانايي رهبري ملي ، خود را شايسته و مستحق رياست جمهوري مي دانند. مشكلات اين محور به مراتب زياد تر از گروه دومي است. برخي از چهره هاي سياسي مدعي زعامت گروه دومي تا آن جا كه مشاهده شده ، ممكن است ادعاي رسيدن به زعامت را ، به دشواري، محتاطانه و يا با "اما" و "اگر"هاي مصلحتي مطرح كنند كه حداقل درجريان اولين انتخابات رياست جمهوري ، چنين كردند. اما عنصر تصميم در وجود گروه اولي قوي تر است واين را خودشان هم مي دانند، هم كيشان رده دوم وخلايق، هم.

ردهء دومي به طور مسلم با دو گزينه كنار آمده اند.

گزينه اول:

خيال و ارادهء رسيدن به زعامت كل كشور را ندارند.اگر درگذشته چنين خيالي داشته اند، اكنون شواهدي وجود ندارد كه اراده آنان را تمثيل كند.

گزينه دوم:

اين طورفكر مي كنند كه اگربراي رسيدن به مقام رياست جمهوري تلاش كنند، شايد چانس با ايشان ياري نكند و دچارچند دسته گي شوند و آخركار، از پله دومي هم نزول كنند. پس بهترآن است كه با "تكت" طبقه بندي شدهء مدعيان رده اول، به حوزه قدرت واصل شوند، "مع الخير!"

وجهه مشترك و كليدي ميان گروه اول ودوم اين است كه براي اين سوال پاسخي روشن پيدا كنند:

جامعه بين المللي چه كسي را مي خواهد به دورهء دوم روي صحنه بياورد؟

از همين نقطه مبارزه آغاز شده است. ترديدي نيست كه درين خصوص، اختلاف نظر ميان امريكا وكشورهاي اروپايي جدي است. درين گيرودار بازار حدس وقياس ، شايد همه بازيگران به يك نكته كمتر توجه كرده اند:

كشور هاي همسايهء افغانستان از چه كسي حمايت خواهند كرد؟

ازهمين جاست كه تصادم ميان كشور هاي منطقه وقدرت هاي غربي به رهبري امريكا آغاز مي شود. تمامي مدعيان قدرت بايد از هفت خوان "بايد" ها و "شايد" ها بگذرند. شماري ازين چهره ها ، درسال هايي كه بر مدارج قدرت ايستاده بودند، كارنامه هايي از خود به يادگار گذاشته اند و در افكار عامه آزمايش شده اند وكارنامه هاي آنان نزد، قدرت هاي غربي ، قدرت هاي منطقه اي و مردم افغانستان موجود است.

بدين ترتيب، روند رسيدن به قدرت درافغانستان قبل از آن كه فوق العاده پيچيده ، پرچالش، وتوان فرسا باشد، مستلزم داشتن هنر معامله ، سازش ومانور است. از همين اكنون محور هاي داخل حكومت، سرمايه گزاري خود درين مسابقه را شروع كرده اند كه تيم دكتر فاروق وردك يكي ازآنان است.

دكتر فاروق وردك :

دكتر فاروق وردك از صلاحيت مداران قدرت مند حكومت ضعيف كابل است. وي در انتظارصعود برمدارج قدرت نيست؛بل، در راه وصول به قدرت سياسي ، همه پل هاي عقب گرد را شكسته است. موقعيت وي بسيار نازك است. يا به قدرت كامل صعود مي كند ؛ يا با سوگ وخشم، راه نزول درپيش مي گيرد وبه همان نطقه يي بر مي گردد كه ازآن جا حركت خود را آغازكرده بود. آقايان حامدكرزي، اشرف غني ، علي احمد جلالي و نامزد هاي احتمالي جبهه ملي وخارج ازجبهه ملي، حريفان قاطع سياسي او نخواهند بود. حريف اصلي او، انورالحق احدي است. حامد كرزي به باور بسياري از آگاهان، در دوره دوم انتخابات ، فردانتخابي امريكا وغرب نخواهد بود. وي نماد "دوران سپري شده سالخورده گان" قدرت است. علي احمد جلالي بيشتريك شخصيت فرهنگي و تئوريسن است و ريشه چنداني در ميان مردم ندارد و بالطبع از جنجال هاي گيچ كننده سياسي بيزار است و يا به هنگام رويارويي با حوادث به خطرات، به زودي حس بيزاري و عزلت بروي چيره مي شود و ميدان را براي ديگران رها مي كند.

دكتراشرف غني احمدزي ، با مشكلات سخت صحي دست و پنجه نرم مي كند. هرچند به عنوان يك كادر علمي و سازمانده هوشمند در سطح جهاني مطرح است؛ بيش از اندازه شخص چالشي و از لحاظ شاخصه هاي مردمي پايه گسترده ندارد و به طور مبالغه آميزي ، با رشته هاي تئوريك شرح وبسط قضايا پيوند خورده است. وي قبل از آن كه يك مديرامور سياسي باشد، گردانندهء امورمالي ومتشرح نياز هاي اجتماعي است. امريكا و غرب به زعيم دانشمند درافغانستان احتياجي ندارند. درين جغرافياي خشن، مرد خشن، قدراست ، خسته گي ناپذير، تابع و بي استدلال مي تواند سنگلاخ هاي دشواري را طي كند.

نقطه ضعف دكتر وردك اين است كه با رقباي خويش سخت مي گيرد وكمتر حالتي پيش مي آيد كه سرعت خود را كاهش دهد. رقبايش بر عوالم احساسات وشتاب زده گي وي نيز انگشت مي گذارند و ناشكيبايي را دربرخي حالات ، غنيمتي براي خود تلقي مي كنند. اما واقعيت موقعيت دكتر فاروق وردك چيزديگري است.

وي در تمامي دستگاه حكومت ودولت تنيده و تسلط غير مرئي خود را قايم كرده است. گفته مي شود كه تمامي قرار داد هاي "كلان" درسطح كشوربه وسيله اوانجام مي شود و يك گروپ گسترده و بانفوذي را درداخل پارلمان سازماندهي كرده است كه هر گاه بخواهد چيزي را تغيير بدهد وياكسي را از خط خارج كند، به بسيار آساني اما به تدريج به هدف مي رسد. چنان كه درخصوص دكتر سپنتا مانورموفقانه يي را اجرا كرد و حالا انجنير ضرار احمد مقبل وزيرداخله را آماج گرفته است. حامد كرزي از هيچ كسي به اندازه دكتر وردك حساب نمي برد. ديگران هر اندازه يي كه درخارج از دستگاه حكومت و دولت عليه رئيس جمهور قدرت نمايي كنند، با قدرت نمايي هاي اندك دكتر وردك در داخل حكومت ودولت تأثيرگذار نيست. وردك پرونده رئيس جمهور را ازدوران لويه جرگه قانون اساسي و انتخابات رياست جمهوري وپارلماني در قفسه الماري خود محفوظ نگهداشته است.مديران اجرايي در سطح والي ها و وزرا را با خود دارد و همه را از طريق اداره امور وپارلمان نظارت مي كند. رئيس جمهور چند بار تلاش كرده است كه حدود صلاحيت هاي اجرايي دكتر وردك را محدود كند؛ اما موفق نشده است. گزارش هايي وجود داردكه دكتر وردك با دكتر زلمي خليلزاد بازيگرسياسي معروف قصر سفيد دريك رابطه تنگاتنگ قرار دارد وبا مراجع سازمان ملل متحد نيز از گذشته ميانه خوب دارد. در سطح داخل، به دليل وابسته گي به حزب اسلامي افغانستان ، تشكيلات نيرومندي را متشكل از وزرا ، وواليان پديد آورده است و بهتر از ديگران مي داند كه ارتباط سياسي خود با پاكستان را چه گونه تنظيم كندواين پل را در درازمدت برقرار نگهدارد. در محافل خبري بعضا شايع شده است كه دكتر فاروق وردك در عقب برخي آشوب ها در ولايات ، نظير درگيري خونبار جوزجان ، تحركات در بغلان و كشمكش هاي قومي ميان كوچيان و باشنده هاي بومي هزاره درميدان وردك قرار داشته است. تيم فاروق وردك تا آن جا به مظاهر علني رابطه مي گيرد، اركان كليدي حكومت ودولت راتسخير كرده و حضور غيرعلني آنان، يك حكومت "سايه" رادرجنب حاكميت رسمي به وجود آورده است. گپ به جايي رسيده است كه وقتي شركت كننده گان جلسات رسمي و غير رسمي درارگ رياست جمهوري حضورمي يابند، رئيس جمهوركرزي خطاب به حضار مي گويد:

" منتظر باشيد كه وردك صاحب بيايد!"

تفسيرساده سخنان رئيس جمهور آن است كه : بدون حضور دكتروردك در جلسات حكومتي ، هرگونه اظهار نظر ونتيجه گيري، ازاعتبار ساقط است.