تجربه ی گروه ها و کمیسیون های حقیقت یاب

و اما در کشورهای دیگر چه گذشته است:

تجربه ی گروه ها و کمیسیون های حقیقت یاب

آرژانتين، شيلی، آفريقای جنوبی و رواندا

آرژانتین:

• 24 مارچ 1976- کودتا علیه حکومت ایزابل پرون و به قدرت رسیدن جنرال ویدی

• ناپدید شدن بیش از 30 هزار تن تا سال 1983

• به قدرت رسیدن رائول آلفونسن در سال 1983

• دستور برای ایجاد کمیسیون ملی ناپدید شدگان

• کمیسیون ملی: ناپدید شدگان ده عضو و حدود 90 کارشناس

• رییس کمیسيون: ارنستو ساباتو، نويسنده محبوب آرژانتينی

• عدم حضور نمایندگان سنا در کمیسیون

• جستجو و جمع آوری اطلاعات شاهدان

• بازدید و تحقیق از زندان ها، مراکز شکنجه و بازجویی ها ، گورستان ها

• گرفتن حمایت مادران ناپدید شدگان

• پس از 9 ماه کار و ارایه گزارش « دیگر نه هرگز» به رییس جمهور

• معرفی 340 مرکز دستگیری و شکنجه در گزارش

• انتشار گزارش بصورت کتاب

• انتشار نام 8960 ناپدید شده به همراه محل شکنجه و بازداشت

• انتشار نام 1351 عامل جنایت شامل نظامیان، قاضیان، وکلا، پزشکان، کشیشان

• درخواست برای پیگیری قضایا

• درخواست کمک برای جبران قربانیان

• انتشار اسناد و مدارک در رسانه ها

• فاش شد: اعلام وضعیت اضطراری نه برای تأمین امنیت بلکه برای بازداشت مخالفین و ناپدید کردن آن ها بود

• پس از شکنجه و بازجویی، نظامیان، مخالفان را به دریا می انداختند

پیشنهادات کمیسیون:

1. لغو قوانین و دستوراتی که حقوق بشر نقض می شود

• 1. تدوین قوانین به نحوی که ناپدید کردن انسان جزو جرایم علیه بشریت باشد
• 1. تدریس دوره سیاه در مکاتب برای ایجاد حافظه تاریخی
• 1. قرار دادن تدریس حقوق بشر در تمام مراکز آموزشی از جمله پولیس و اردو
•  

• آگوست سال 2003: لغو قانون مصونیت نیروهای نظامی و امنیتی که پیش از آن در سال 1985 آلفونسین قانون را به حالت تعلیق در آورده بود، اما رییس جمهور صلاحیت لغو آن را نداشت. کنگره و سنا دارای صلاحیت بودند.

• 1985 جنرال ویدلا و جنرال ماسرا به حبس ابد محکوم شدند. سه تن دیگر حبس های بلند مدت.

• 9 هزار مورد ناپدید شده و جنایت توسط دادگاه ثبت شد و 800 نفر شاهد در دادگاه حاضر شدند = 18 ماه پس از برکناری نظامیان از قدرت

• سال 1987 فشار بر دولت و تصویب قانون اطاعت از قانون و خارج بودن آن از مقوله جرم
• 1990 کارلوس منم جانشین رییس جمهور آلفونسین شد

• استفاده از حق عفو و آزادی نظامیان با شعار آشتی در کشور جز جرم ربودن نوزادان

• اعترافات مردمی

• 1995: 12 سال پس از برکناری نظامیان، فاش شدن ریختن مخالفان در دریا: این اسرار را یک افسر پیشین دریایی بنام فرانسیسکو ( آدلفو) سسلینکو فاش کرد

• این افسر در اسپانیا بازداشت شد و در سال مارچ 2005 محاکمه وی آغاز گردید

• 4400 تن در پرواز های مرگ به دریا ریخته شدند

• مارچ ،2001 ، لغو قانون اطاعت توسط یک قاضی بدلیل مخالفت با قانون اساسی

• آمریکا از کودتای 1976 توسط نظامیان حمايت کرده بود

• فاش شدن اینکه تا سال 1994 در اردو آموزش شکنجه داده می شد

• آگست 2003 ، قانون اطاعت توسط سنا و کنگره لغو شد

• جون 2002 ، یک دادگاه اسپانیایی حکم بازداشت 45 تن از نظامیان آرژانتین را صادر کرد

• لغو عدم تحویل مجرمین به کشور های دیگر در تابستان همان سال توسط رییس جمهور

• نوامبر 2003 صدور حکم بازداشت جنرال ویدی و دو مقام سابق نظامی به جرم ربودن و قتل دو آلمانی مقیم آرژانتین، توسط دادگاه نورنبرگ آلمان

• قاضی بالتاز ارگاریون که حکم بازداشت پینوشه را در سال 1998 صادر کرد. همچنان به دوسیه های نظامیان آرژانتین توجه داشت

• مادران ناپديد شدگان شروع به مبارزه می کنند. میدان مایو محل راه پيمايی آنان ( میدان مایو: بوینوس آیرس)

• نخستین گروه علنی مادران ناپدیدشدگان آوریل 1977 یکسال پس از کودتای نظامی 14 مادر بودند و اواخر سال 77- 150 تن

• برخورد حکومت با آنان و قتل سه زن

• 1978 ، رقابت های جهانی فوتبال در آرژانتین و اعتراض مادران در کنار بازی ها و بازتاب گستره و جهانی آن

• 1980 ، جایزه صلح نوبل برای آدلفو پرز فعال حقوق بشر

• 1981 ، مادران: راهپیمایی مقاومت

• 1081 ،رقابت آرژانتین و انگلیس بر سر جزیره مالویناس

• راهپیمایی گسترده با حمل نام 30 هزار ناپدید شده در شب واگذاری قدرت به رائول آلفونسین

• تشکیل شبکه مادران ناپدید شده در آرژانتین، شیلی، اروگوئه، ترکیه و چین

شیلی:

- سپتمبر 1973-کودتای نظامی علیه سالوادور آلنده توسط آگوستو پینوشه

• کشته شدن بیش از سه هزار تن به شمول یک هزار ناپدید شده

• 1973 تا 1976 - سرکوب، کشتار و ارعاب توسط دستگاه PINA (سازمان مخفی پینوشه)

• 1976 تا 1989 - قانونی کردن سرکوب و دیکتاتوری

• 1980- تصویب قانونی که پینوشه 8 سال دیگر رییس جمهور باشد و پس از مرگ وی اعطای سناتوری مادام العمر

• 1983 - اعترافات عمومی- بحران اقتصادی

• 1988 - پایان دوره پینوشه وانتخاب پاتیسیو آیلوین به عنوان رييس جمهور. هزاران نفر در استادیوم ملی سانتیاگو- جایی که ویکتور خارا شاعر، نوازنده و خواننده مردمی کشته شد، جمع شدند

شکیل کمیسیون ملی برای حقیقت و آشتی

• کمیسیون 8 عضو: 4 مخالف پینوشه و 4 تن همکاران وی

• ارایه تصویر مشروح از حوادث نقض حقوق بشر در سال های 1973 تا 1990 و جمع آوری اطلاعات از ناپدید شدگان

• محدود شدن تنها به قربانیانی که کشته شدند

• نادیده گرفتن باقی موارد نقض حقوق بشر

• 1991 فبروری- انتشار گزارش نهایی در 1800 صفحه

• 4 هزار شکایت- 3 هزار مورد تحت بررسی قرار گرفت

• 2279 مورد بررسی جزیی شد و بقیه مسکوت ماند

گزارش

• برشمردن موارد نقض حقوق بشر در سال های 1973 تا 1990

• توصیه هایی برای جبران خسارت- بازسازی سیستم سیاسی با رعایت حقوق بشر

• تهیه فهرست کشته شدگان و ناپدید شدگان با مشخصات و زندگینامه

• واکنش منفی پینوشه به گزارش و انکار آن

• سال 1978 قانون عفو را نظامیان به تصویب رساندند که مصونیت قضایی داشتند

• 1992 تشکیل کمیته غرامت و آشتی

• تا سال 1995، 3200 شکایت به این کمیته رسید

دستاورد ها و نتايج

• 1998- پینوشه از فرماندهی اردو کناره گیری کرد

• 1996 -یک دادگاه اسپانیایی درخواست بازداشت پینوشه را کرد

• 1998 -پینوشه خود را سناتور مادام العمر معرفی کرد - اعتراضات عمومی به این اقدام

• کمیسیون حقیقت و آشتی تنها دوسیه کشته شدگان و ناپدید شدگان را تعقیب می کرد

• سال 2003 - رییس جمهور دستور ایجاد کمیسیون زندانیان سیاسی و قربانیان شکنجه را ترتیب داد

• انتشار گزارش این کمیسیون در سال 2004

• 14 نوع شکنجه- بیش از هزار شکنجه گاه و بازدادشتگاه

• 94 درصد بازداشت شدگان زندانی و شکنجه شدند

• 28 هزار نفر قربانی جنایات 17 ساله پینوشه شناخته شدند

• طبق قانون 50 سال بعد باید انتشار علنی یابد

آفریقای جنوبی:

- استعمار، سرکوب و تبعیض علیه سیاه پوستان از طرف اقلیت سفید پوست که از قرن 18 به آفریقای جنوبی مهاجر شده بودند

• 1948- نهادینه شدن تبعیض نژادی یا آپارتاید

• ممنوع شدن سیاهپوستان از داشتن شغل رسمی، ازدواج رسمی و سایر حقوق طبیعی انسان ها

• تا سال 1993 که قوانین تبعیض نژادی رسماً لغو شد، بیش از ده هزار تن کشته و ناپدید شدند

• کنگره ملی آفریقا به رهبری نلسون ماندلا وارد مبارزات شد

• 1991- توافق بر سر تدوین قانون اساسی بدون تبعیض نژادی

• انتخابات آزاد در سال 1994 برگزار شد

• نلسون ماندلا رهبر مبارزه با آپارتاید، رئیس جمهور شد ( وی 30 سال در زندان بود و در سال 1994 جایزه صلح نوبل را گرفت)

• 1993 دستور حقیقت یابی در باره ی عملکرد کنگره ملی آفریقا به دستور ماندلا- این اقدام تحسین جهانیان را برانگیخت

• در سال 1995 کمیسیون حقیقت و آشتی تشکیل شد

• بررسی موارد نقض حقوق بشر از مارچ 1960 تا دسامبر 1993

• بررسی درهم تنیدگی آپارتاید و نقض حقوق بشر در تمام بخش های زندگی

• کار کمیسیون ابتدا 18 ماه بود که به دو سال افزایش یافت

• 18 میلیون دالر بودجه کمیسیون حقیقت و آشتی

• 300 کارمند

• از نظر نژادی ترکیب کمیسیون 10 عضو غیر سفیدپوست ( سیاه، دو رگه و هندی و 6 نفر سفیدپوست) بود

• کمیسیون از نظر سیاسی گرایش های مختلف را در بر می گرفت

• از نظر مذهبی: عده ای مسیحی، یک مسلمان، یک هندو، چند نفر که الزام عملی به وظایف شرعی نداشتند و دو نفر بی خدا بودند

کمیته های زیر مجموعه کمیسیون:
1. کمیته خشونت های نقض حقوق بشر: جمع آوری اظهارات شاهدان، قربانیان و وابستگان آن ها و ثبت و تحقیق در باره جنایت ها و موارد شدید نقض حقوق بشر.

2. کمیته بخشودگی: جمع آوری درخواست های عفو، رسیدگی به آن ها و تصمیم گیری

3. کمیته ترمیم: پرداخت غرامت به قربانیان، ارایه طرح ها و پیشنهادات برای جلوگیری از تکرار

• 21 هزار نفر در حضور کمیسیون از درد ها و رنج هایی که کشیده بودند، سخن گفتند

• کمیسیون امکان بازتاب گسترده درد ها و موارد نقض حقوق بشر را ز طریق رسانه ها بدست آورد

• رسانه های دیداری و شنیداری اظهارات قربانیان و شاهدان را بصورت زنده نشر می کرد

• 7 هزار نفر از کمیسیون درخواست بخشش کردند

• مرتکبین نقض حقوق بشر با اعتراف و اقدام به جرم، می توانستند درخواست عفو کنند

• عفو ناقضین در صورتی که تنها با انگیزه های سیاسی جرم به وقوع پیوسته بود، پذیرفته می شد

• در خواست عفو قاتلین استوبیلو، رهبر محبوب حزب کمونیست و مخالف سرسخت آپارتاید رد شد

• هیچ وسیله ای برای جبران مرگ وجود ندارد- کمیسیون از کار برد کلمه ی خون بها جلوگیری کرد

• 20 هزار نفر مستحق جبران خسارت شناخته شدند اما بودجه لازم در اختیار کمیسیون نبود.

گزارش دهی:

• اعضای کمیسیون به تمام نقاط کشور رفته و اظهارات شاهدان و قربانیان را جمع آوری کردند

• در اکتبر 1998 گزارش در 5 جلد منتشر شد

• در گزارش به 47 هزار حادثه نقض حقوق بشر اشاره شده است

• کار کمیته بخشودگی کمیسیون تاسال 2000 ادامه پیدا کرد

• حد اقل 3.5 میلیون نفر در زندگی روزمره قربانی سرکوب شده بودند

• 3هزار تن توسط نیروهای امنیتی کشته شده بودند

• 5هزار نفر شکنجه شده بودند

• 85هزار نفر بدون محاکمه و رأی دادگاه، بازداشت شده بودند

• در میان زندانیان نوجوانان و جوانان زیادی دیده می شد

محاکمات:

• محاکمات در آفریقای جنوبی با چالش های جدی روبرو شد

• مراجع قضایی نمی توانستند افرادی را که بخشیده شده بودند به محاکمه بکشانند و این امر اعتراضات برخی از قربانیان را برانگیخت

• دادگاه افرادی را که از حضور در کمیسیون سرباز زده بودند، محاکمه کرد

• ماگنوس مالان وزیر دفاع رژیم آپارتاید به جرم سازماندهی جوخه های مرگ به محکمه فرا خوانده شد

• رییس جمهور رژیم آپارتاید ( بوتا) تنها به 2هزار دالر جریمه و یک سال حبس تعلیقی محکوم شد که هرگز به اجرا در نیامد

رواندا

• 1916 برهم خوردن تعادل سیاسی و اجتماعی با ورود استعمار بلجیم

• دامن زدن به اختلافات قومی توسط بلجیم

• 1962 استقلال رواندا از بلجیم و برقراری سیستم انتخابی

• به قدرت رسیدن اکثریت قومی هوتو در رواندا

• تا سال 1990 ، نیم میلیون اقلیت توتستی ناچار به ترک رواندا شدند

• 1993 توافق صلح میان رییس جمهور هابیاری مانا و شورشیان توتسی

• 1994 کشته شدن رییس جمهور و به قدرت رسیدن نظامیان هوتو

• 1994 اوج درگیری های قومی میان هوتو( اکثریت) و توتسی ( اقلیت)

• 1994 ، در 100 روز بیش از 800 هزار نفر توتسی کشته شدند

• دولت فرانسه از سال 1990 تا 1993 به دولت رواندا علیه شورشیان توتسی کمک مالی و نظامی می کرد

• فرانسه و بلجیم به فرونشاندن درگیری های قومی کمکی نکرده بلکه اتباع خود را از رواندا خارج کردند

• کلیسا درباره ی درگیری میان قوم هوتو و توتسی خاموشی اختیار کرد. در حالی که هردو گروه مسیحی بودند

• جون 1994 ، پیشروی نیروهای جبهه ی میهن پرستان رواندا و سرنگونی حکومت هوتو

• از سال 1994 به بعد تلاش ها برای وحدت ملی آغاز شد. با این حال شرایط تا کنون به حالت عادی باز نگشته است

• آگوست 2004 کشته شدن 163 نفر توتسی در یک شب در اردوگاهی در مرز بروندی و کنگو

• 1996 محاکمه جنایتکاران در سه نوع دادگاه آغاز شد

• دادگاه بین المللی آروشا شورای امنیت

• دادگاه ملی رواندا

• دادگاه محلی موسوم به کاچاچا

• دادگاه بین المللی آروشا برای نخستین بار به دنبال قطعنامه شورای امنیت در نوامبر سال 1994 در شهر آروشای کشور تانزانیا راه اندازی شد

• دادگاه اعلام کرده است که تا سال 2008 نمی تواند به تمام جرایم شامل جنایت علیه بشریت رسیدگی کند

• دادگاه ملی همزمان با دادگاه آروشا آغاز بکار کرد

• این دادگاه زمانی آغاز به کار کرد که 50 قاضی در کشور یافت نمی شد

• تا سال 2001، 6500 تن به محکمه فرا خوانده شدند

• در سال 1998، 22 تن به حکم دادگاه اعدام شدند

• قریب به نیم میلیون تن شریک در قتل شناخته شدند

• دادگاه محلی گاچاچا برای پیشبرد روند آشتی ملی تشکیل شد و از مارچ 2005 آغاز به کار کرد

• این دادگاه به اتهاماتی پایین تر از قتل رسیدگی کرد.

• در ماه دسمبر 2008 تئونسته باگاسورا يکی از نظامیان ارشد که در نسل کشی دست داشت، به حبس ابد محکوم شد.

• ایدلفونسه نیزییمانا يکی از متهمان اصلی جنایات در رواندا در ماه اکتبر 2009 بازداشت شد.