سپنتا نقطه ی سفید، در حلقه ی سیاه سیاسی اطراف حامد کرزی

با سقوط فرقه ي جهل ( طالبان ) روزنه های امید در افغانستان باز شد. حضور نیروهای خارجی و سازمان های بین المللی، نوید هایي از فردای بهتر این سرزمین را پشتيبانی و حکایت می کرد. رشد نسبی همه جانبه وامنیت بهتر نسبت به گذشته، امید ها را در دل افغان های خارج و داخل کشور محکم تر نمود. حتا با وجود زندگی آرام و نسبتا خوب در خارج از افغانستان، مهاجرین زیادی به داخل کشور بر گشتند. در یک کلمه سیمای افغانستان عوض شد. افغانستان قبل از سال های 1380 با بعد از آن قابل مقایسه نبود. تفنگ بدستان قلم بدست گرفتند. ده ها هزار نفر وارد مکاتب، پوهنتون ها و موسسات تحصیلات عالی شدند. اردو و پولیس ملی جان گرفت.
بدبختانه تمام این امید ها و آرزو ها، سرابي بیش نبود. دیری نپایید كه طالبان شکسته خورده، تار و مار شده و منفور در افغانستان و جهان، نه تنها وضعیت ولایات دور دست را با چالش و بحران رو برو ساختند، بلکه از کنار ارگ ریاست جمهوری نیز با راکت و بمب سر بر آوردند. بجای همکاری میان ملت و دولت، هر روز فاصله ها بیشتر شده و نا رضایتی ها شدیدتر گردید. مهاجرت دوباره آغاز شد. حتا کار بجایي رسید، که دوستان ما- کشور های خارجی و سازمان های بین المللی- دولتی را که خودشان در ایجاد آن نقش اساسی داشتند و از حامیان و مدافعان جدی آن بودند، برای شان غیر قابل تحمل گردید و از آن انتقاد های جدی و پیاپی را آغاز نمودند.
اکنون سوال اساسی این جاست، كه چرا آرزو ها تبدیل به یأس شدند؟ چرا دوستان وهمکاران مدافع تبدیل به منتقد گردیدند؟ چرا فرصت های بزرگ بدست آمده را ارزان باختیم؟ پاسخ به پرسش های مطرح شده و ده ها پرسش از این قبیل را می توان در یک جمله خلاصه کرد؛ نبود يك تيم متخصص، متعهد و كاراي سياسي، علت چالش زا در كشور بوده است. در این مسأله بخشي از قضیه بر می گردد به دوستان خارجی ما و قسمت اعظم قضیه ارتباط پیدا می کند به نوع بازی ها و بر نامه های سیاسی آقای کرزی؛ چون بعد از روی کار آمدن آقای کرزی، دوستان خارجی ما قسمت اعظم شناخت و بر نامه های شان را، با چشم دید و قضاوت های آقای کرزی در افغانستان دنبال نمودند. متأسفانه گزینش نا درست تیم آقای کرزی و حلقه ی سیاسی را که در اطرافش جمع نموه بود، عامل اساسی بحران های رو به افزایش فعلی است. تیم آقای کرزی نه تنها متخصص و متعهد نبودند، بلکه بحران زا و بحران بر انگیز نیز بودند. در حلقه ي سیاسی اطراف آقای کرزی عده اي به خاطر عدم درایت کاری بحران زا بودند و عده ای به خاطر عدم صداقت کاری بحران ایجاد کردند:
محمد قسیم فهیم زورمند زر اندوز، به عنوان مرد شماره دوم کشور، در زماني که جهانی شدن مطرح است و دیگران از مرگ تاریخ خبر می دهند و جنگ های هسته يی و الکترونیکی در گوشه و کنار جهان زمزمه می شود، چه مرهمي برای درد های نا مرهم شده ی مردم ما دارد؟ از این پیر زر و زور ما چه توقع داشته باشیم. او چه در دست و در سینه دارد که از ما دریغ کرده است. او با کدام دانش کنش سیاسی می داشت. اگر صداقت را نیز از درایت سیاسی او برداریم، در دستان پر زور و زر او چه چیزی باقی خواهد ماند. از بید سیب خواستن عاقلانه نیست. بايد بدانيم او عمری را در پی زر با کمک زور دویده و در آينده نيز خواهد دويد.
محمد کریم خلیلی كه به گفته ی آقایان صالح جهانگیر و اسد بودا " مردی برای همه فصول بود و هم نامردي برای همه فصول " او به گفته ي خودش همیشه در تلاش است تا با " کاراوان پیروز باشد " مهم نیست که ساربان این کاروان كيست، در چه مسیری ره می پیماید و به کدام سو در حرکت است مهم این است که، در پناه این کاروان پیروز آقای خلیلی به گفته ي خودش " هم شهرت داشته باشد و هم ثروت "، که تا هنوز نیز موفق بوده است، هم شهرت دارد و هم ثروت، اگر چند شهرتش شرم بار است ولی ثروتش نیز او را کفایت می کند، زیرا او در بدل خرما با لگد خیر، خلق و خدا را از خود دور ساخته است. شرم هرگز برکوی او گذر نکرده و شرف را نیز با " شهركش" معامله کرده است.
انورالحق احدي و اسماعيل يون؛ فاشيست ها و ناسيوناليست هاي افراطي كه در دور کرزی و بارگاهش می دوند و می چرخند، از همه خطر ناك تراند. این دسته با کمر بند جهل کمر بسته اند و با نقاب دموکراسی برای رسیدن به خواست های جاهلانه ی شان تلاش می کنند. همه می دانیم كه در عصر نهادینه شدن حقوق انسانی و ارزش های مدنی در گوشه و کنار دنیا، این دسته با ضمیر و ذهنیت های مقاله ی " زوال پشتون ها در افغانستان " و کتاب " سقاوی دوم " در اطراف آقای کرزی حلقه زده اند. با اینکه تلاش این ها، جز آب ریختن به آسیاب بحران و خدمت به دشمنان بد اندیش و کور اندیش مان و به وجود آوردن بدختی و در بدری چيز دیگري به ارمغان نخواهد آورد. ما چون گذشته هیج برنده یي نخواهیم داشت، باز هم خواهیم باخت، همچنانکه در گذشته باخته ایم . باز هم توسط چکمه های آهنین كشور هاي زورمند، و همسايه هاي مجهز به قدرت هسته اي و يا در حال تبدل شدن به قدرت هسته اي، لگد مال خواهیم شد و بازار خوبي برای زرمند کردنشان و میدان خوبي برای رقابت های شان خواهیم بود. باز هم کوه های سزمین ما " سیرا مائسترای " دیگری برای " چه گوارا " کردن جنگجویان فراری عرب و غیر عرب خواهد بود. ولی بدبختانه تا هنوز آقایان احدی و یون غافل از جهان و زمان، تبر و تیشه ی برنده بر دست گرفته، ریشه های ثبات و پایداری سرزمین شان را می برند، و بر طبل جهل می کوبند، تا بذر نفاق و بدبختی بیگانگان، تبديل به درختان غول پیکری شوند، که دشمنان در سایه ي آن، بهشت دنیای شان را سپری کنند.
بگذریم از کسانی که با وحی و الهام به کمک کرزی شتافته اند و در رؤیا مسوولیت خطیر کمک به رییس جمهور به آنها سپرده شده است. ویا از کسانی که وزارت های تخصصی چون آب برق و ... را بر عهده داشتند. يا خرم فرهنگ ستيز، كه بر چوكي وزارت فرهنگ لميده بود. اكنون او فاشيستي ترين و افراطي ترين پروژه ها را در ارك رياست جمهوري دنبال مي كند.
با ذکر موارد فوق که مشت نمونه ي خروار بود، آیا باز هم انتظار بهبود وضعیت را داشته باشیم؟ با وجود چنین تخصص ها و تعهد ها، می شود گفت چرا همه روزه وضعیت به جای بهتر شدن بسوی بدتر شدن سیر می نماید؟
تنها نقطه ی سفید در حلقه ی سیاه اطراف آقای کرزی داکتر رنگین دادفر اسپنتا بوده و هست. او چون بسیاریها نه بر طبل قومی نواخت و از آدرس قوم مشخصي خواهان تصاحب وزارت شد، نه از آدرس کدام حزب سیاسی به وزارت راه یافت، نه چون فهیم بر خلاف نامش نفهم، زورمند و زر اندوز است، نه چون خلیلی معامله گر و در پی " ثروت و شهرت". نه چون احدی و یون فاشیست و متعصب است، نه چون صبغت الله مجددی ساده و خرافاتی. نه بر سکان قومی تکیه زده، نه براساس جنگ های گذشته ی حزبش چوکی و مقام می خواهد. نه چون اسماعیل خان بدون تخصص و تجربه است، نه چون فرهنگ و جاوید به فساد مالی متهم شد. نه چون چکری فرار کرد. نه چون بسیاری ها بعد از وزراتش به کرزی اخطار داد، که اگر دوباره وزیر نشود، خیانت ها و جنایت هایي را که به خاطر پست وزارتش گفته نمی توانست اکنون افشا خواهد کرد. اوهم تقوا و تعهد سیاسی داشت، هم دانش و تخصص سیاسی. او در سرزمین هیدگر، هسرل و هگل هم دانش جسته و تحصیل نموده و هم دانش آموختانده و استاد دانشگاه بوده است. در دوران وزارتش نسبت به هر وزیر و وزارت، دست آورد بيشتر و بهتر داشت. او در وزارت خارجه، افراد را بر اساس وفا داری حزبی و تعلقات قومی اش استخدام نکرد، بلکه اولین بار در افغانستان افراد بر اساس تخصص و توانایي شان به رقابت نیز پرداختند و نخستین بار در کشور ما صلاحیت را به اهلیتش سپرد.
داکتر سپنتا به جرم ایجاد رقابت و حضور زنان کار مند در وزارت خارجه، نيندوختن زر، سر ندادن فریاد زور و نه کوبیدن بر طبل قومی، در ولسی جرگه محكوم شد. مگرنه از ولسی جرگه اي که احدی وزیر انتخاب شود، نا صواب است که سپنتا به جنجال کشانده شود. اگر او کیسه ی زر می داشت و یا در وزارت خارجه زر می اندوخت و با مشت پر زر به سراغ ولسی جرگه می رفت، هر گز با جنجال ها رو بر نمی شد. یا بجای نقد روشنفکرانه و به زبان راندن این جملات "ما آنقدر گویا بی هویت شده و از جاده ی روشنفکری به دور رفته ایم که یک کوهستانی سنگ فروش را قهرمان ملی خطاب می کنیم"، مثل دیگران به ظاهر به نوحه سرایي می پرداخت نیز تقدیر می شد و هر گز توهین نمی شد. ولی او سیاست را با صداقت آمیخته بود و بر اساس دغدغه های روشنفکری اش هم به نقد جامعه پرداخت و هم به نقد سیاست گذاری های خارجی زيدخل در افغانستان. بارها پيدا و پنهان، با سياست هاي اشتباه و نادرست كرزي، به مخالفت برخاسته است.
بر این اساس بر ماست که سپنتا را گرامی داریم و نیز بدانیم که او؛ فاصله ای است از عبدالله تا زلمی رسول و منصفانه قضاوت کنیم، او بر سکاني تکیه زده است که قبل از او سرا پا زور، زر و تزویر به آن تکیه زده بود و او وارث سیاستي است، که سیاست مدارش شب ها می آلود می سرود:
صبح دمید روز شد یار شبینه خانه رفت
مرغ سحر تو گم شوی یار بدین بهانه رفت
و یا دیگرش به نزدیکان توصیه می کرد " انسان ها مثل حیوانات اند؛ اگر سیر شوند تحرک پیدا می کنند، اگر گرسنه ماندند آرام و ساکت در گوشه اي می افتند".
ماباید بین خادم و خاین فرق بگذاریم، نه اینکه خاین را تقدیر و خادم را توهین نمایيم . اگر او خادم دولت ليبرال نیست، خاین دولت کرزی نیز نیست. بهتر است که ما مرده پرست نباشیم و خوبان و نیکان مان را در زندگی قدرشان را بدانیم، نه به گفته ي علامه بلخی بعد از مردنشان به مشت استخوان گریه كنيم. کرزی نیز اگر نمی خواهد نامش، در تاریخ سیاه سیاسی ما سیاه حک شود، به مشوره های دلسوزانه و خردمندانه ي او گوش داده و عمل نماید، و از چشم ديد او افغانستان را مشاهده كند، نه از عينك آلوده، تنگ و تاريك احدي، خليلي و فهيم ...