No Censorship!

هر گاه پديده هاي مختلف دور هم جمع شده، در ظل مفهوم واحدي التصاق يابند، داراي هويت ملي می گردند. هر وقت اين زمينه پيش آيد که آنها در زير چترکلان تري سايه نشين شوند، به يک هويت ملي مستقل دست مي يابند و هر زمان اين شاخص هاي مشترک، گسسته شوند، هويت ملي آسيب ديده از هم متلاشي مي گردد و بحران هويت ملي به وجود مي آيد. بطور مثال اگر فرض کنيم در افغانستان يک نژاد وجود داشته پاشد، مي گوييم؛ اين کشور داراي يک هويت ملي مي باشد اما اگر ديديم مردمان مختلفي با نژاد هاي متنوع در آن زندگي مي کنند، مي گوييم؛ هويت ملي آن خدشه دار گرديده است.

بنابراين، بحران هويت ملي، يعني نبود شاخص هاي مشترکي، که همهء افراد ساکن در جغرافياي معيني را تحت سايه خود قرار دهد.

شکي نيست که افغانستان از اين منظر در مرکز بحران هويت ملي قرار دارد. يک نگاه جامعه شناسانه ما را کافيست تا واقعيت امر را دريابيم. براي ارزيابي دقيق تر موضوع، لازم است عواملي را ياد آور شويم که در ايجاد بحران هويت ملي در افغانستان نقش داشته و دارد:

افغانستان کشوري است که اقوام و نژادهاي متنوعي را در خود جاي داده است. هر يک از اين اقوام جزء تبعهء اصلي افغانستان به شمار مي روند. در قانون اساسي جديد، نام چهارده قوم چون پشتون، تاجک، هزاره، ازبک، ترکمن، بلوچ، پشه يي، نورستاني، ايماق، عرب، قرغيز، قزلباش، گوجر و براهوي، ذکر شده و همه "ملت افغان" خوانده شده اند. سادات که گروهي از اهل تشيع و تسنن را تشکيل مي دهند، در قانون اساسي در جمع اعراب و يا اقوام ديگر به شمار رفته اند. اقوام خورد و ريز ديگر نيز در افغانستان ساکن اند که از آنها ياد نگرديده است.

تنوع قومي و نژادي، افغانستان را صاحب چندين هويت ساخته است، اين هويت ها، گاه در تعارض قرار گرفته منشأ پيدايش تنش ها و بحران هاي سياسي – اجتماعي بزرگي شده اند. مطالعه تاريخ سياسي افغانستان، خصوصاً دههء اخير نشان مي دهد که اکثر مناقشات نظامي ريشه در معارضات چندگانهء نژادي داشته است. اين معارضه اکنون به شکل ديگري، در نظام اداري کشور بروز نموده است. هر يک از هويت ها در تلاش اند تا خود را به عنوان يک هويت برتر، بر ساير هويت ها بقبولانند و ادارهء امور را در اختيار خود قرار دهند. اوج اين کشاکش بار ديگر در انتخابات پالماني نمايان گردید. اگر دولت مرکزي و روشنفکران صادق، براي پيشگيري از مقابلهء هويت ها در آينده چاره انديشي ننمايند، سنگربندي هاي قومي مجدداً آغاز خواهد يافت.

در افغانستان زبان ها و گويش هاي فراواني وجود دارد. به ميزان تنوع اقوام، لهجه ها و گويش هايي ديده مي شود. مردم اکثر مراکز ولايات به چند زبان عمدهء کشور از قبيل دري، پشتو، ازبکي، ترکمني صحبت مي کنند. ساير زبان ها کمتر در عموم شهرها استفاده مي گردند. در قوانين اساسي گذشته فقط دو زبان دري و پشتو رسميت داشته و در ادارات دولتي مورد بهره برداري قرار مي گرفته است اما در قانون اساسي جديد، به علاوه بر  دو زبان مذکور، ساير زبانها نيز در محلات خود به عنوان زبان سوم رسميت يافته اند چنانچه در ماده شانزدهم قانون اساسي مي خوانيم:

"از جمله زبان هاي پشتو، دري، ازبکي، ترکمني، بلوچي، پشه يي، نورستاني، پاميري و ساير زبان هاي رايج در کشور، پشتو و دري زبانهاي رسمي دولت مي باشند.

در مناطقي که اکثريت مردم به يکي از زبانهاي ازبکي، ترکمني، پشه يي، نورستاني، بلوچي و يا پاميري تکلم مي نمايند آن زبان علاوه بر پشتو و دري به حيث زبان سوم مي باشد و نحوهء تطبيق آن توسط قانون تنظيم مي گردد."

اگر چند در قوانين گذشته، دو زبان پشتو و دري، از رسميت بر خوردار بوده است اما نظام هاي استبدادي حاکم سعي کرده اند تا يکي از آنها رونق و رواج بيشتري پيدا نمايد. دوران پنجسالهء طالبان از مخوف ترين دوراني به شمار مي رود که زبان فارسي مورد بي مهري قرار مي گرفت. مکتوب هاي رسمي دولتي همه به زبان پشتو يا حتي عربي تحرير مي گرديد. در بعضي از مناطق مردم از ترس طالبان نمي توانستند به زبان مادري خود تکلم نمايند.

اکنون که دورهء سياه سپري گرديده است، اميد مي رود تا چند زباني در کشور نه تنها موجب خلق بحران هاي سياسي و اجتماعي نگردد بلکه زمينه را براي تبادلات فرهنگي و فکري نيز فراهم نمايد.     

3. تنوع مذهبي