No Censorship!

 

آسيب های دانشگاه کابل

به روایت یک دانشجو

اسدالله سعادتی

صفحه ی اول از دو صفحه:  يک      دو

چهار سال پیش زمانیکه در محیط دانشگاه قدم گذاشتم، تصویری از دانشگاه در ذهن خود داشتم که بعدها با آنچه که با چشم خود دیدم و با تمام وجود خود لمس کردم تفاوت فاحش داشت. آن دانشگاهی که من در عالم ذهنی خود به تصویر می کشیدم، دانشگاهی بود فخیم و عظیم و با صلابت و صلاحیت آکادمیک؛ و در عین حال محیطی برای مبارزه با تبعیض و مرکزی برای مقابله با تعصب و حق کشی و قانون شکنی. اما این دانشگاهی که در عالم عینی به مدت چهار سال در آن وقت گذراندم، دانشگاهی بود فقیر و خالی از صلابت و صلاحیت آکادمیک، و در عین حال غرق در فساد و تعصب و تبعیض و قانون شکنی و حق کشی.

در جریان تحصیل نیز رسالت انسانی و وجدان دانشجویی، گهگاهی به من نهیب می زد که از این همه نارسایی ها و تنبل پروری ها و حق کشی هایی که در چهار سمتت صورت می گیرد، حد اقل یکی را با مدارک و شواهد عینی بازگو کن؛ اما وحشت از اخراج همچنان بر دلم سایه می افکند و عقل سود و زیان سنج بر سکوت و تحمل فرمان می داد. و اینک همزمان با فراغت از دانشگاه به ناچار از قلم خواستم تا آن حکایت های آتشین را «که از نهفتن آن دیگ سینه می زد جوش» بر صفحه کاغذ بنگارد تا باشد که بیدار دلان ملک و ملت و مسؤولان عالی رتبه دولت اندکی آگاه شوند و نگذارند که چراغ علم و دانش و انسانیت و عدالت در شبستان جهل و تعصب، آنهم در مراکز آموزش عالی کشور به خاموشی گراید.

البته سنت جاریه دانشگاه و بلکه در مجموع، جامعه ما تا هنوز این است که هر انتقاد و اعتراضی معمولاً با برچسب "ماجراجویی"، "انگیزه سیاسی" و ... عمدی و توطئه آمیز جلوه داده می شود. بنا بر این خوب است پیشاپیش به تقدس قلم که خداوند به آن سوگند یاد کرده است، سوگند یاد کنم که به جز انگیزه اصلاحگری و بجز دلسوزی به دانش و دانشگاه، صاحب این قلم را هیچ محرک دیگری نیست. چه اینکه در این نوشتار بیشتر از آنکه افراد خاصی هدف قرار گیرد پرده از ناهنجاری هایی برداشته می شود که با گذشت هر شب و روز، تار و پود دانشگاه را از هم می پاشد و هر چه بیشتر به جانب پوچی و بی محتوایی سوق می دهد. ناهنجاری هایی که عمدتاً در قالب یک سیستم پوسیده به دوران می افتد و خیلی از افراد سالم را نیز به صرف ورود، بی اختیار در درون خود می پوساند. این قلم سعی خواهد کرد بر پاره ای از آن ناهنجاری ها انگشت بگذارد، آسیب هایی که نفس سیستم آموزشی ما را به شماره انداخته است بازگوید و در صورت امکان راه حل هایی رانیز پیشنهاد کند.

البته مواردی که به آنها اشاره خواهد شد، بدون شک همانند حلقه های زنجیر با هم متصل و متداخل اند؛ اما با آنهم ناگزیر، برای فهم بهتر خوانندگان ترجیح می دهم که آنها را  به شرح ذیل دسته بندی کنم:

الف) سیاست زدگی: قدر مسلم این است که سیاست را نمی توان از افق دانشگاه بیرون راند. سیاست و حتا فعالیت های سیاسی در دانشگاه های جهان بعنوان یک واقعیت و حتا یک ضرورت، مورد پذیرش است. واقعیتی که چه بخواهیم و چه نخواهیم همواره خود را در متن مراکز آکادمیک تحمیل می کند؛ اما بحث بر سر چگونگی برخورد با این واقعیت انکار ناپذیر است. متأسفانه در کشور ما و در محیط دانشگاهی ما سیاست زدگی جای سیاست فهمی و اندیشه های سیاسی را به اشغال کشیده است. بیش از نصف استادان دانشگاه کابل با شمول تعداد زیادی از آنانی که در بخش های اداری دانشگاه کار می کنند؛ سیاست زده هستند. شکی نیست که سیاست زدگی غیر از سیاسی بودن است. تحلیل آگاهانه از اوضاع جامعه و کشور و سعی در جهت انسانی کردن سیاست و جستجوی راههای رام کردن آن از طریق علم و دانش، سیاسی بودن و فعالیت سیاسی تعریف می گردد؛ اما برخوردهای غیر عادلانه و منافی با روح آکادمیک در جریان تدریس و در مناسبات و روابط استاد با شاگرد که انگیزه سیاسی محرک اصلی آن باشد سیاست زدگی تعبیر می شود.

این مرض در مراکز آکادمیک هرچند که ریشه کهنه دارد؛ اما در حال حاضر دانشگاه کابل و بخصوص دانشکده ادبیات را که من از آنجا فارغ شده ام در بستر احتضار انداخته است. این سیاست زدگی آنهم از نوع قومی-زبانی آن، کار را به جایی رسانده است که گاهی دانشگاهیان ما به جان هم می افتند که چرا دانشگاه  می گویی و یا بالعکس دیگری بهانه می گیرد که چرا پوهنتون گفتی! این وضعیت در دنیایی که بر مدار تکثر می چرخد و تکلیف محوری کاملاً جایش را به حق محوری داده است، شرم آور است. بسیار احمقانه است که در دانشگاه یک کشور، دانشگاهیان آن، به یگدیگر حق ندهند که به زبان خود شان گپ بزنند، به خصوص که "پوهنتون" و "دانشگاه"، به دو زبان رسمی کشور تعلق دارند. بدیهی است که اگر در پشت قضیه انگیزه منفی سیاسی وجود نداشته باشد و پای تکلیف و تحمیل در میان نیاید، هیچ نوع حساسیتی هم در کار نخواهد بود. این است سیاست زدگیی که با روح دانشگاه ناساز گار است.

 فعلاً متأسفانه در دانشگاه کابل، روابط استاد با استاد و استاد با شاگرد، در شعاع سیاست زدگی های سمتی، زبانی ، قومی، حزبی و مذهبی تنظیم می شود. از برخوردهای صنفی استادان با شاگردان شروع تا توزیع نمرات، تا رسیدگی به اعتراضات شاگردان و خیلی از مسایل دیگر عمدتاً از همین محورها متأثر می گردد.