بیانیه‌ی هیأت داوران دومین دوره‌ی «جایزه‌ی ادبی نوروز»

 بیانیه‌ی
هیأت داوران دومین دوره‌ی «جایزه‌ی
ادبی نوروز» 

داستان‌نویسی
افغانستان، چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور، طی سه سال اخیر، روند رو‌به‌رشدی
را تجربه کرده است. به‌خصوص در عرصه‌ی رمان‌نویسی، شاهد یک حرکت جهش‌گونه‌ایم.
رمان‌هایی که طی این سه سال منتشر شده‌اند، هم از نظر کمی ‌هم از نظر کیفی، می‌توانند
چشم‌انداز امیدبخشی برای علاقه‌مندان ادبیات داستانی عرضه کند.

اكنون،
برای نخستین‌بار در تاریخ ادبیات داستانی، می‌توانیم برای یک خواننده‌ی معمولی هم‌وطن،
فهرست به‌نسبت‌ قابل قبولی از آثار داستانی نویسنده‌گان خود ارائه کنیم و بگوییم
که می‌تواند با مطالعه‌ی این رمان‌ها و مجموعه‌داستان‌ها، هم اوقات لذت‌بخشی را
سپری کند ‌هم این‌که به شناختی عمیق‌تر از لایه‌ها و جنبه‌های جامعه‌ی افغانستان
معاصر نایل شود.

طی
این سه سال، ما با رویکرد‌های متنوع‌تری از پرداخت‌های داستانی روبه‌رو بوده‌ایم.
پرداخت‌هایی که از نظر بافت هنرمندانه می‌تواند با ادبیات ملل دیگر قابل
برابرگذاری باشد و از نظر محتوایی نیز پنجره‌یی برای تأملات جامعه‌شناختی ما
بگشاید. 

درون‌مایه‌های
تکان‌دهنده از دیگر ویژه‌گی‌های این داستان‌ها است. به‌ویژه که بیش‌تر وضعیت حال
را بیان کرده‌اند؛ وضعیتی که به‌خوبی ‌قابل لمس است و می‌تواند بیان هنرمندانه‌ی
آن، به مخاطب انسجام فکری ببخشد. در عین حال خلاقیت هنری به نویسنده این امکان را
می‌دهد که به توصیف وضعیت‌هایی بپردازد که امکان بیان آن در جامعه‌ی ما در قالب
مقاله بسیار خطرناک و در نتیجه تقریبا‌ً ناممکن است.

زبان
متفاوت داستان‌ها نیز در این سه سال رساتر شده است. نکته‌یی که از تعامل
تأثیرپذیری و تأثیرگذاری با رسانه‌های آزاد پرده بر‌می‌دارد. رسانه‌هایی که فرصت
یافته‌اند به طرح مسایلی بپردازند که تا همین اواخر جزو تابوها بوده است. به این‌ترتیب
ادبیات داستانی به سرشت اصلی خویش نزدیک‌تر شده‌ که همان بیان وضعیتی است که در آن
نفس می‌کشد. بیان گستاخانه‌تر قلمروهایی که یا نا‌اندیشیده باقی‌ مانده بوده‌ یا
این‌که حتا اندیشه‌ناپذیر تلقی می‌شده است و از این بابت بیان آن‌ها حتا برای
نویسنده خطرناک نیز بوده است.

در
عین حال، این سه سال، تداوم وضعی است که به‌ویژه طی دو دهه‌ی اخیر، به اصلی‌ترین
جریان داستان‌پردازی مبدل شده است. برخی از مضامینی که در ‌دو دهه‌ی گذشته از رایج‌ترین
دل‌مشغولی‌های نویسنده‌گان بوده، در این سه سال نیز جایگاه خود را حفظ کرده و
البته با نوآوری‌هایی در شیوه‌ی پرداخت همراه بوده است. جنگ و پیامدهای روانی و
جامعه‌شناختی آن، وضعیت‌های مختلف مهاجرت، و درد و رنج ناشی از آن؛ دو مضمونی که
هم‌چنان از جمله‌ی دغدغه‌های اصلی ساکنان این مرز و بوم است، هنوز سرنوشت بیش‌تر
مردم را رقم می‌زند، قربانی می‌گیرد و رنج‌های تاقت‌فرسا را تحمیل می‌کند. بی‌عدالتی‌ها
و طمع‌ورزی‌ها او را به جنگ دعوت می‌کند. جنگ‌ها ویرانی و مرگ و مهاجرت به‌بار می‌آورد
و مهاجرت او را دوباره در دنیایی آگنده از بی‌عدالتی‌ها قرار می‌دهد. او را وا‌می‌دارد
بار دیگر تن به تحمل اشکال دیگری از تبعیض‌ها بدهد، یا به مبارزه برخیزد و یا این‌که
راه گریز دیگری را جست‌وجو کند. این دور باطل هنوز ادامه دارد و هم‌چنان اوضاع را
ناپایدار نگه داشته است. داستان‌های این سه سال به‌خوبی این سه ضلع بدبختی را
نمایان ساخته‌اند و ما را به عنوان یک خواننده به تفکر وا‌می‌دارند. 

زمینه‌هایی
هم هستند که هنوز از سوی نویسنده‌گان، موشکافی لازم نشده‌اند؛ این‌که قدرت چه‌گونه
به خود تداوم می‌دهد و فساد با چه شگردهایی به این تداوم شوم کمک می‌کند، این‌که
چه‌گونه غرور کاذب، ما را از درون تهی کرده است و این‌که پرداختن به فرم چه‌طور
تعامل سطحی انسان افغانستانی را با اندیشه به مسیرهای مخربی کشانده است.

با
وجود این، آثار منتشرشده در سال‌های 1388 تا پایان 1390، نویدبخش یک جریان تازه‌ی
داستان‌نویسی در افغانستان است.

هیأت
داوران دومین دوره‌ی جایزه‌ی ادبی نوروز

*********

گزارش
روند برگزاری جایزه‌ی ادبی نوروز

نخستین
فراخوان در سال 1390  منتشر شد، ولی به دلیل پراکنده بودن نویسنده‌گان و عدم دست‌یابی به آثار منتشر شده، در
تابستان امسال با شناسایی و گردآوری آثار منتشر‌شده، کار دوباره آغاز شد. در این
راستا، 25 رمان‌ و 18 مجموعه‌داستان که در سال‌های 1388 تا پایان 1390 منتشر شده
بودند، شناسایی و تهیه شدند.

در
نهایت، 7 رمان و 6 مجموعه‌داستان به عنوان نامزدهای اولیه‌‌ معرفی شدند:

نامزدهای
اولیه‌ی بخش رمان در دومین دوره جایزه ادبی نوروز:

1_ بلوای
خفته‌گان‌/‌محمد‌جان تقی بختیاری/‌کابل، خانه ادبیات؛

2_ چارگرد
قلا گشتم... /رهنورد زریاب‌/‌کابل، انتشارات تاک؛

3_ سفر
خروج‌/‌محمد‌آصف سلطان‌زاده/دنمارک، نشر دیار کتاب؛

4_ کتاب
نام‌های متروک/‌خسرو مانی‌/‌کابل، انتشارات تاک؛

5_‌گردابی‌/‌حسین
حیدربیگی‌/‌تهران، نشر افراز؛

6_ گرگ‌های
دوندر‌/‌سیامک هروی/ کابل، بی‌نا؛‌

7_ نقره
دختر دریای کابل‌/‌حمیرا قادری/‌تهران، نشر روزگار.

نامزدهای
اولیه‌ی بخش مجموعه‌داستان عبارت بودند از: 

1‌_ بادیگارد‌/‌حبیب
صادقی/‌کابل، انتشارات تاک؛

2_ برادرم
رمضان‌/‌تینا محمد‌حسینی/‌تهران، نشر آگه؛

3_ خروسان
باغ بابر‌/‌حسین فخری‌/‌کابل، نشر خانه ادبیات؛

4_ دست
شیطان‌/‌عزیز‌الله نهفته‌/‌تهران، نشر افراز؛

5_ راه و
چاه‌/‌خالد نویسا‌/‌کابل، انتشارات تاک؛

6_ کابل
جای آدم نیست‌/‌سید‌علی موسوی/‌‌کابل، انتشارات تاک.

پس از
این مرحله، بانو
حمیرا قادری و آقای خسرو مانی رمان‌های‌شان را از روند داوری و جایزه خارج کردند و
به جمع داوران نهایی جایزه‌ پیوستند. هم‌چنین،
استاد رهنورد زریاب نیز برای تشویق نویسنده‌گان جوان رمان چارگرد قلا گشتم پای زیب
طلا یافتنم... را نیز از روند جایزه خارج کردند. 

داوران
دومین ‌دوره‌ی جایزه‌ی ادبی نوروز پس بررسی مجدد نامزدان اولیه 3 رمان و سه مجموعه‌داستان
را به عنوان نامزدان نهایی جایزه معرفی کردند. و به بررسی خود ادامه دادند و پس از
برگزاری جلسه‌های متعدد، برنده‌گان جایزه را مشخص کردند.

باید
یادآوری کرد که دومین دوره‌ی جایزه‌‌ی ادبی نوروز، با حمایت بنیاد مهرگان عمران
برگزار شد و جای دارد تا از بنیاد مهرگان عمران و به‌خصوص رییس بنیاد، جناب مهندس
محمود بلیغ سپاس‌گزاری کنيم. همچنین از همکاری انستیتوت فرانسه در کابل نیز سپاس‌گزاريم
که در روند برگزاری مراسم به ما یاری دادند.