داكتر سپنتا و تفكر ارتقاي افغانستان به قدرت جيواستراتيژيك

بررسي دست‌آوردها و پيشرفت‌هاي سياست خارجي افغانستان در دورة يكساله داكتر سپنتا، موضوعي مهم و حايز اهميت به شمار مي‌رود. حفظ اقتدار، صلابت و عزت ملي و دفاع از منافع علياي كشور از جمله دستاوردهاي ملموس دستگاه ديپلوماسي افغانستان در دورة نام برده مي‌باشد. گسترش مناسبات با همسايگان، كشورهاي مسلمان و قدرت‌هاي بزرگ از اولويت‌هاي سياست خارجي در دولت منتخب بوده است.
نكته حايز اهميت آن است كه طي يك سال گذشته، جهت‌گيري سياست خارجي دولت منتخب به سوي همكاري با كشورهاي مختلف از جمله قدرت‌هاي غربي، از موضع ضعف، نياز و تزلزل نبوده است بلكه بر پاية منافع مشترك شكل گرفته است.
دستگاه ديپلوماسي افغانستان در سال 1385 با تدبير، خود باوري و شجاعت در برابر مداخلات پاكستان عمل كرده و با هوشياري از منافع ملت افغانستان در عرصه بين‌المللي دفاع كرده است. افغانستان درحال حاضر ـ برخلاف گذشته ـ به دنبال خروج از انفعال در سياست خارجي و در روابط بين‌المللي است. به عبارت ديگر در شرايط كنوني به دليل وجود مديريت توانا در سياست خارجي، افغانستان در روابط بين‌المللي خود خواستار مناسبات عادلانه با همه كشورهاي جهان بوده و به سوي منطقه‌گرايي جديد در حركت است. تلاش افغانستان بر اين است كه نقش مهم را در منطقه ايفا كند به گونه‌اي كه بتواند محوريت هژموني منطقوي را از آن خود سازد.
اكنون متوليان دستگاه سياست‌گذاري كشور در حوزه سياست منطقوي، فعال و اثر گذارند. از منظر سياست منطقوي افغانستان، اين كشور به دليل آن كه نقطه اتصال آسياي مركزي، جنوب آسيا و شرق ميانه محسوب مي‌شود، مي‌تواند همكاري‌هاي دو جانبه و چندجانبه با پاكستان، هند، آسياي ميانه، چين، ايران و ساير كشورها را در يك پارادايم منطقوي سازماندهي كند.
هر چند ظرف ساليان گذشته بر اهميت افغانستان به علت مزيت‌هاي طبيعي و موقعيت جيوپلتيكي اين كشور تكيه شده است؛ اما در حال حاضر رهبري وزارت امور خارجه بر اين امر واقف است كه تبديل اهميت جيوپلتيك افغانستان به قدرت جيواستراتيژيك، امري اجتناب ناپذير براي جهش افغانستان از گذشته به آينده و ارتقاي جايگاه كشور در منطقه است.
هنگامي كه افغانستان از يك كشور جيوپلتيك تبديل به يك قدرت جيواستراتيژيك شود، توان ذاتي ملي افغانستان جهش راهبردي پيدا مي‌كند و نتيجه اين جهش، توانمندسازي استراتيژيك افغانان خواهد بود. پيامد نهايي ارتقاء جايگاه كشور به قدرت جيواستراتيژيك، تشنج زدايي و تهديد زدايي واقعي و توأمان براي افغانستان ارزيابي مي‌شود. نكته ديگر آن كه مسؤولان سياست خارجي افغانستان با نگاه استراتيژيك به اصل روابط هدفمند، مي‌كوشند تا افغانستان، جايگاه واقعي خود را در صحنه تعاملات جهاني و منطقوي به دست آورد.
بدين منظور دستگاه مسؤول در سياست‌گذاري خارجي بر اتخاذ سياست انزوا گريزي، افزايش همكاري‌هاي منطقوي و روابط قاعده‌مند با قدرت‌هاي بزرگ و جهاني متمركز گرديده است.
در مجموع مي‌توان دست‌آوردهاي سياست خارجي را در حوزه داخلي تحت عناويني چون بازنگري و ايجاد تحولات مثبت و تحرك بيشتر در دستگاه ديپلوماسي كشور، افزايش كارآمدي و پاسخ‌گويي مسؤولان و مديران، حركت به سمت توسعه پايدار و همه جانبه در قالب «اصلاحات» در وزارت خارجه، افزايش سطح دانش سياسي كارگزاران از طريق پي‌گيري برنامه‌هاي آموزشي، تقويت شايسته‌سالاري و تغيير ساختار و بهينه سازي دستگاه سياست گذاري خارجي و وزارت امور خارجه نام برد.
اما در بعد خارجي، دستگاه ديپلوماسي كشور واجد كاميابي‌ها و دست‌آوردهاي فراواني است كه از جمله مي‌توان به اتخاذ مواضع شفاف و فعال در قبال مداخلات و تهديدات پاكستان، مقابله جدي با پديده تروريزم، استفاده مؤثر و مفيد از موقعيت جيوپلتيك و جيواكونوميك كشور، مشاركت فعال در نهادهاي بين‌المللي، تنش زدايي با همسايگان و ديگر كشورهاي منطقه، تلاش جهت كسب وجهه بين‌المللي، گسترش اتحادها و ائتلاف‌هاي منطقوي، همكاري استراتيژيك با ايالات متحده آمريكا و ناتو، و در نهايت اعتماد سازي بين‌المللي از طريق توجه به مقوله‌هاي حقوق بشري و امنيت انساني اشاره داشت.
فرجام سخن آنكه در جهان امروزي، پردازش ايده و قدرت اقناع ديگران، بسيار كليدي‌تر از گذشته شده و دولتي در نظام بين‌المللي موفق‌تر خواهد بود كه از اين مؤلفه به بهترين وجه استفاده كند. رهبري وزارت خارجه با اشراف كامل و كافي بر اين نكته، براي تحقق اهداف مورد نظر، تمام سعي و تلاش خود را طي يك سال گذشته انجام داده است. بدين سبب، تعهد جامعه بين المللي براي بازسازي و نوسازي افغانستان هم چنان پايدار بوده و آيندة اميد بخش، آباد و صلح‌آميز را براي كشور نويد مي‌بخشد.