بر گزاری جرگه ی امن منطقه یی؛ برگشتی به سوی بدویت

به قول" داریوش آشوری": نگاه به عقب و اتکاء به گذشته، یکی از ویژه گی های انسان شرقی محسوب می شود. انسانهای شرقی، گمشده های خویش ر ا، در میان لایه های در هم وبرهم سنت های متروک، جست وجو می کنند که گاهی و یا اکثراً در این جست وجو ها، خود را هم گم می کنند.

جرگه ها در زمان های پیشین، یکی از راه حل ها برای از میان برداشتن اختلافات در بین افراد قبایل مروج و مرسوم بود. زمانی که در گیری یا نزاعی در میان افراد صورت می گرفت سران قبایل، باهم جرگه یی را برگزار می نمودند وبرای پیدا کردن راه حل به خاطر مشکلات، گفت وگو می نمودند؛ اما برگزاری جرگه در جامعه ی امروزی، میان انسان مدرن که دیگر به ساختار های قبیله یی پیشین باور ندارد، برای چه هدفی می باشد؟

آیا در جامعه ی ما با موجودیت نهاد های مدنی و دولتی دیگر نقش جرگه محسوس می باشد و یا انسان امروز هنوز هم مغزش را برای فکر کردن به رییس قبیله، وام می دهد؟

با این پرسش ها می خواهم وارد این مسئله شوم که جرگه ی امن منطقه یی برای چه هدفی برگزار می شود؟
پیش از سفر "رییس جمهور کرزی" به امریکا در سال پار، سران قبایل "شنوار" کشور، به دیدن ایشان آمدند و میان گفت گو هایشان با رییس جمهور، این را مطرح کردند که برای مشکلات موجود در مرز میان افغانستان وپاکستان، با سران قبایل آن سوی مرز جرگه یی را برگزار نمایند و در باره ی مشکلات با هم گفت و گو کنند.
این طرح برای آقای کرزی جالب به نظر رسید و در روز بعد که سفر به امریکا داشت، خیلی با شور وشعف این مسئله را در حضور مشرف، با آقای بوش مطرح نمود و تاکید کرد که باید برای رفع مشکل نا امنی در ولایات جنوبی در میان سران اقوام و قبایل دو سوی مرز، جرگه برگزار شود و پیرامون ناامنی در افغانستان و مشکلات ازین دست گفت و گو شود.

"بوش" هم بدون این که در مورد چگونگی اجرای طرح آگاهی داشته باشد، موضوع را پذیرفت؛ اما " مشرف" چه ؟: مشرف برای دریافت بهانه ی که بار اتهام حمایت از دهشت افگنی را از روی دوشش دور سازد و ادعای این که طالب یک پدیده ی قومی است را ثابت نماید، منتظر بود. مشرف فکر می کرد که با برگزاری جرگه، دیگر زمینه این که متهم شود از طالبان حمایت می کند ر ا نفی می کند و با این کار نشان می دهد که برای تامین امنیت در افغانستان از هر تلاشی حمایت می کند و مشکل نا امنی، مشکل داخلی افغانستان است نه مشکل پاکستان.
ولی در مورد جرگه فقط میان اقوام دو سوی مرز توافق شده بود نه جرگه یی سراسری میان دوکشور.

زمانی که آقای کرزی به کشور باز گشت، موضوع برگزاری جرگه ی اقوام را در میان گذاشت؛ اما این خبر در افغانستان، سرو صداهایی را بلند نمود به گمان این که دولت می خواهد قضایارا قومی ببیند و نیز مسئله ی پشتونی بودن طالبان مطرح شد که طالبان تنها پدیده ی پشتونی هستند نه جنبش سراسری اسلامی که خود عنوان می کنند د. در کل این نگرانی ها برای رییس جمهور و یارانش، سبب به وجود آمدن جرگه ی امن منطقه یی شد که اسمی است بدون مسما.

بعد ساختار جرگه روی دست گرفته شد و برای ایجاد آن کمیسونی تعیین شد. در رأس آن کمیسون، آقای" پیر سیداحمدگیلانی"، معاون آن "حاجی محمد محقق" و دیگر اعضأ گماشته شدند .
و همین طور کمیسون جرگه ی امن منطقه یی، با ساختار دولتی تشکیل شد که در چار چوب آن، از نهاد های مدنی و احزاب سیاسی نماینده به نظر نمی رسید و به همین دلیل احزاب، نهاد های اجتماعی و مدنی باور مندی به آن نشان نمی دهند.

طرح جرگه: ظاهراًمعلوم می شود مسئله ی مورد بحث در جرگه، مشکل ناامنی افغانستان و اتهاماتی که مبنی بر حمایت از طالبان و دخالت در امور افغانستان به پاکستان بسته می شود، محور اساسی گفت گو باشد؛ اما برای حل این مسئله هیچ راهکاری ارائه نشده است و از طرف افغانستان که پیشکش کننده ی طرح برگزاری جرگه هم می باشد، هیچ طرزالعملی روی دست گرفته نشده است. تفاوت این جرگه با جرگه های پیشین در این است که در آن جرگه ها، طرفین در گیر با پادرمیانی سران قبایل در گفت گوها شرکت می نمودند تا قضیه ی قابل منازعه را حل نمایند؛ اما طرفین در گیر یعنی طالبان و نیروهای خارجی حق شرکت در این جرگه را ندارند، پس این جرگه، روی کدام مشکل و میان که صلح، خواهد کرد.

مسئله ی دوم این که آیاهنوز هم رسم و رواج قبیله در جامعه حکم فرما می باشد و یا پنجابی ها و سندی های پاکستان به مقوله ی جرگه آشنایی وباور دارند؟ که مسلماً نه . پس جرگه، برای چه و میان که برگزار می شود؟ مردمان دو کشور باهم هیچ مشکلی ندارند. این حکومت ها هستند که باهم مشکل دارند بنا برین جرگه برای چه؟
در جامعه ی دموکرات با موجودیت سازمان های سیاسی و قوای سه گانه ی دولت، چرا مشکل را دولت از را ه مدنی آن حل نمی نماید و متوصل به شیوه های پیشین می شود. این نگاه به عقب درزمان حاضر چه نتیجه ی خواهد داشت و یا اصلاً آقای کرزی گیچ شده و حل مشکل افغانستان را در گرو فکر چند ملیک قبیله می پندارد؟
اکثر اندیشمندان، مشکل پاکستان و افغانستان را ناشی از موجودیت خط ارضی دیورند در میان این دو کشور می دانند که باحل شدن مسئله ی دیورند، پاکستان دیگرحق ایجاد مشکل بر افغانستان را،بر خود نمی دهد؛ اما در جرگه ی امن منطقه یی در مورد دیورند، هیچ صحبتی نخواهد شد و مسوولین بر گزاری این جرگه، هیچ پاسخ روشنی ندارند که هدف از برگزاری این جرگه چه می باشد!؟ چون اگر جرگه ازکنار مسئله ی مهمی چون دیورند بی اعتنا بگذرد دیگر به چه موضوعی خواهد پرداخت؟

از طرف دیگر پاکستان، این جرگه را در نخست، هیچ جدی نگرفت و پسان دید که فرصت خوبی برای سفید کردن پرونده است و همین بود که حاضر شد شرکت در این جر گه را قبول نماید.

در این میان امریکا تا هنوز کاملاً خونسرد و بی اهمیت به این جر گه نگاه کرده و هدف امریکا از بر گزاری جرگه، معلوم نیست.

کاستی اساسی دیگر این جرگه، نبود آن در شناسنامه مهم کشور (قانون اساسی ) است. در قانون اساسی غیر از ولسی جرگه و مشرانو جرگه، جرگه یی دیگر تذکر نرفته است که نبود جرگه ی امن منطقه یی در قانون اساسی، برگزاری آن را خلاف قانون و یک ساختار اضافی در کنار شورای ملی نشان می دهد.

در نتیجه با این همه کاستی و کمبود ها، دست آورد جرگه ی امن منطقه یی برای افغانستان، جز مصرف پول زیاد از کمک های جهانی برای باز سازی کشور، نا امیدی مردم به کارایی دولت و از همه مهمتر باز داشتن دست پاکستان در کارهای بعدی دیگر، چیزی را در پی نخواهد داشت.

پاکستان توپی را که در میدان بازی سیاسی انداخته بود، بابر گزاری این جرگه، به طور کامل در میدان افغانستان به دست می آورد.