نقض حقوق بشر در همه جای افغانستان!

دست اندرکاران سايت افغان جرمن از من خواسته اند تا نظرم را درباره ی وضعيت هرات بنويسم و متذکر شده اند که تاکنون مقالاتی را در اين زمينه منتشر کرده اند. ظاهرا اشاره ی آنان به برخی مقالات درباره ی سکونت هزاره ها در هرات و عملکرد والی و دست داشتن خارجی در اين جريان است.

من نگاهی به مقالات منتشر شده انداختم و آنچه به ذهنم می رسد را برايتان می نويسم. به نظر من نويسندگان مطالب و نويسنده ی مطلب نشر شده در روزنامه ی اراده از چند جهت به خطا رفته اند. البته اين به خطا رفتن از جانب کسانی هم صورت گرفته است که در پاسخ به اين روزنامه ی نه چندان حرفه ای و بلکه سست از نگاه روزنامه نگاری، قلم فرسايی کردند. پيش از اينکه نظرم را بنويسم، می خواهم بگويم که من هيچ علاقه ای ندارم که بيرق نژادپرستی هزاره را بالا ببرم و در مقابل هيچ علاقه هم ندارم که از احمد خان ابدالی ستايشی کنم. ستايش از احمد خان ابدالی همانقدر ننگ آور است که ستايش از به اصطلاح رهبران هزاره. احمد خان ابدالی هم با کُشت و کشتار به قدرت دست يازيد و به اصطلاح رهبران هزاره نيز سال ها بر شکم گرسنه ی اين مردم سوار شده اند؛ مانند همه ی به ظاهر رهبران تاجيک ها و پشتون ها و ازبک ها. از طرف ديگر هم مايل نيستم چندان به بحث بی مقدار افغان يا افغانستانی بپردازم. کما اينکه می بينم که هر بی سواد از خانه ی کلان فراری، به يکی از اين جبهه های پوشالی پناه می آورد و دست آخر اين مردم بيچاره است که در مرکز، جنوب، شمال و غرب و شرق تاراج می شوند. کدام يک از اين قلمبدستان سست انديش نگاهی به وضعيت کودک و زن و مرد بی گناه افغانستان فارغ از قوم و قبيله انداخته است و کدام يک آمده و گفته است که همه ی اين بحث های سست قوم گرايانه را کنار بگذاريم و به انسان بيانديشيم. من توقع چندانی ندارم که اين دايره را از حدود افغانستان بيرون ببريد که گرچه اين توقع نيز در جای خود بجا و خواستنی ست و بايد به کودک، زن و مرد قربانی در ايران و يا پاکستان و يا هر جای ديگر اين خاک نگريست. من انتظار دارم به انسان فارغ از هزاره، تاجيک، پشتون يا ازبک بودن بپردازيم وگرنه همينی خواهيم ماند که هستيم و اوضاع و شرايط بهتر نشده و بلکه بدتر می شود. يکی اگر بخواهد بيرق پاره پاره و از رنگ رفته ی احمد خان را بالا ببرد و بخشی از مردم بيچاره را با نام قوم هزاره و منتسب به چنگيز خان با چوب براند، در برابرش جريان ديگری هست که اين مردم پيش از چنگيز خان و حتا پيش از هجوم آرياييان، در اين خاک جايی داشتند و سپاه تاراج آنان را به اين روز و حال کشاند. و اگر از زاويه ی ديگر بخواهيم بخش ديگری از مردم را بنام پشتون برانيم، به همان مقدار به خطا رفته ايم که هزاره، تاجيک و يا قوم ديگر را رانده ايم و بيشتر تازيانه ای هستيم در دست چند جنايتکار که به نام رهبری اين قوم و آن قوم بر مردم گرسنه و رنجور افغانستان حکمرانی می کنند. به نظر من نه احمد شاه ابدالی چندان افتخاری برای افغانستان است و نه رهبران کلاسيک شده ی اقوامی مانند هزاره، تاجيک و يا ازبک. گرچه باز هم به نظر من نگاه حقوق بشری اگر داشته باشيم، نمی توانيم اين نکته را ناديده بگيريم که همه ی جنايات حاد عليه بشريت در افغانستان صورت گرفته است و حکومت سست و خيانت کار آقای کرزی تبديل به کلکسيونی از جنايت کاران دوره ی پادشاه به گور رفته، محمد ظاهر، پسر کاکايش، رژيم های کمونيستی، مجاهدين، طالبان و خيانت کاران تازه ظهور شده است. متاسفانه در اين کشاکش باز هم اين مردم هستند که هر روز ضربه می خورند و از بين می روند. در اين ميان جای تاسف بيشتر اين است که چند نفر هيچ مدان با قلم سست هم به جان مردم بی چاره افتاده اند و خيل مردم را با تاپه های کلان هزاره و تاجيک و پشتون به رگبار می بندند و دست آخر اطوار و سرو صدای روشنفکری اين آقايان و خانم ها گوش فلک را کر می کند. کدام روشنفکری؟ روشنفکری از نوع کيلويی دو افغانی؟ کسی که به او نزديک شوی بوی گند نژادپرستی می دهد، کسی که به خودش اين زحمت و جسارت را نداده که به نفع مردم گرسنه ی افغانستان بنويسد و در عوض آن سر در آخور اينجا و آنجای حکومت دارد و چندين موقعيت شغلی را از جوانان با استعداد به يغما برده است، روشنفکر نيست، همان کچالو فروش هم نيست و من گاهی با کمی مسامحه به آنان می گويم کچالو فروش. از طرف ديگر اين آقايان و خانم ها که به شکل های مختلف در نوشته های آبکی خود می خواهند بگويند که ما قوم گرا نيستيم، ما فاشيزم پشتون، تاجيک يا هزاره را حمل نمی کنيم، بيشتر از همه فاشيزم را حمل می کنند و رشد می دهند. وگرنه، نه احمد خان، نه ديکتاتور خاين نادر خان و نه پسرش و نه خاندانش و نه احمد شاه مسعود و نه مزاری و خليلی و فهيم و ربانی و سياف و دوستم و امثال آنان هيچ دسته گلی به سر اين ملت نزده و جای افتخاری ندارند و بلکه دهه ها و قرن هاست که مردم بيچاره از جاه طلبی آنان در رنج و عذابند.

به ظاهر قهرمان پشتون ها، يک جنايتکار به تمام معنا برای پشتون ها و اقوام ديگر بوده و به همان نسبت به ظاهر قهرمان تاجيک ها و هزاره ها و ازبک ها نتوانسته اند پا از دايره ی محدود فراتر گذاشته و به ميان مردم راه بيابند. اين تکه داران روشنفکری هم که تا نامی از به ظاهر قهرمانشان می بری، بلافاصله جبهه می گيرند که احمد شاه ابدالی چنان کرد، احمد شاه مسعود چنين و مزاری هم چنان. اما بيشتر به نظر می رسد بجای موضع گيری منصفانه و مردمی، از آنجا که سر در آخور آنان داشتند و اکنون هم سر در آخور مشابهی دارند، از جنايتکار خواندنشان برآشفته می شوند و زمين و زمان را بهم می ريزند. جامعه ی افغانستان اکنون به شدت درگير رقابت های قومی شده است و از اين رقابت ها فقط چند نفری بنام رهبری اين قوم و آن قوم سود می برند و به مردم بيچاره ی اين قوم و آن قوم فقط خاک باد موترهايشان می رسد و گاهی هم تهديد محافظان اين آقايان.

و اما درباره ی هرات و اوضاع اين ولايت. من مدت هاست که به هرات نرفته ام. آخرين باری که رفته بودم، والی فعلی هرات بر سر کار آمده بود. واضح و مشخص است که کشورهای همسايه بدون استثنا هريک به دنبال منافع خود در کشورهای ديگر می باشند و ايران هم از اين قاعده جدا نيست. اين کشور عوامل زيادی نيز در بدنه ی دولت دارد و اهرم های فشار زيادی را بوجود آورده است. اما همه ی اينها به کنار، اين دليلی نمی شود که ما بخواهيم به دليل رفتار تسلط طلبانه ی يک کشور، مردمی که سال ها در آن کشور آواره بوده اند را عامل آن کشور بخوانيم. اين با آن برداشت های عينی که من داشتم و دارم متفاوت است. اتفاقا در شرايط فشار بر آوارگان در ايران، مردم هيچ رقبتی به اين حکومت نداشته و عکس آن وقتی پا به اين طرف مرز می گذارند و وارد خاک باد اين سوی مرز اسلام قلعه می شوند، گويی که از زندانی رها شده اند. البته اين آزادی چندان دير نمی پايد و از آنجا که دم و دستگاه بی کفايت جناب کرزی در کار چور و چپاول مردم هستند، اين آدم ها بعد از اينکه کاری برای گذران زندگی نمی يابند، برای ادامه ی زيستن ناچار به مهاجرت می شوند. من بيشتر ترجيح می دهم که اين وضعيـت را با شواهد عينی حاضر بسنجيم تا اينکه بسيار زياد به تاريخ مراجعه کنيم. اگر بخواهيم به تاريخ مراجعه کنيم، کشمکش ها کمتر نشده و بلکه بيشتر می شود. يکی می گويد که افغان ها همان هايی هستند که وحشيانه به محدوده ی خراسان آمدند و قدرت را کسب کردند. يکی ديگر پاسخی متفاوت می دهد و يکی ديگر می گويد که هزاره ها از دوره ی مغول می باشند و يکی ديگر در پاسخ می گويد که کلاهت را راست بنه جانم، پيش از اينکه تو و اجدادت پای به اينسو نهاده باشی، هزاره ها اينجا و آنجای جايی که اکنون افغانستان نام دارد، ساکن بودند و اين زبان پهناور فارسی به فارسی سُرايان هزاره قامت راست کرده است. مرور تاريخی که بدست حاکمان ديکتاتور و وابستگان آنان نوشته شده است، ما را از حقيقت اکنون افغانستان گمراه می کند. حقيقت اکنون افغانستان می گويد که بيش از 3 ميليون آواره ی قانونی و غير قانونی در ايران بسر می برند. اين آوارگان مانند بسياری از آوارگان ساکن در پاکستان در سرزمين غير از افغانستان و در فرهنگی ديگر متولد شده و رشد کرده اند و کاملا غير انسانی ست که ما از آنان بخواهيم که بيايند و با لهجه ی پاک و ستره ی قندهاری و يا هزارگی و يا تخاری گپ بزنند و اگر نزنند به آنان تاپه ی جاسوسی ايران و پاکستان را بزنيم. پيش از آن که بخواهيم به آنان تاپه ای بزنيم، بايد عاملان جنگ ها و خونريزی ها که مردم را به روز سياه نشاندند و آنان مجبور به ترک خانه شدند را انتقاد کنيم. گويی اين حضرات دستی پيش می زنند که دستی پس نماند. اينها همه از تبعات آوارگی ست، اينکه آواره، لهجه ها و گويش های افغانستان را از دست بدهد و از آن فرهنگ فاصله بگيرد. البته من روی اين نکته بحث دارم که آيا ما واقعا در افغانستان چندان فرهنگ قابل افتخاری داريم؟ اگر منظور آن چيزی باشد که قرن ها پيش و از طريق چند اثر مکتوب مانند غزليات شمس و مثنوی و يا مجسمه های تخريب شده ی بودا يا خاطره ی نوبهار دل انگيز و.. رسيده باشد که بحث ديگری ست و گمان نمی کنم چندان به بحث امروزين ما از فرهنگ ارتباطی داشته باشد. وقتی ما اکنون از فرهنگ در افغانستان صحبت می کنيم، بيشتر جنگ، تعصب، قوم پرستی، دروغ و ريا به ذهن می رسد تا آنچه که از زردشت مانده و نمانده و يا از تلاقی بوديزم، ميتراييزم، فرهنگ يونانی و يا فرهنگ اسلامی.

آورگان وقتی می خواهند از جايی ديگر که فضا و شرايط متفاتی حاکم بود به محل سيطره ی فرهنگ جهل، دروغ و نيرنگ بيايند، ناخوداگاه رانده می شوند، واکنش نشان می دهند و در نبود جايگزين بهتر، گاهی به همان تکيه گاه (غالبا ناپايدار) کشوری که آواره بودند باز می گردند. کمتر ديده می شود که پايداری نشان داده و در برابر اين فرهنگ دروغ و نيرنگ و ريای حاکم در افغانستان بايستند و سعی کنند در آن تغييری بياورند. اين تنها مربوط به آوارگان در ايران نمی شود و يا پاکستان و گاهی تاسف آور اين است که کسانی که در اروپا و آمريکا بودند، بسيار مرتجعانه تر برخورد می کنند و مانند زاغی می مانند که نه اين توانست و نه آن. از سوی ديگر طبيعی ست که مردمی که در مناطق مرزی قرار دارند، از ويژگی های مشترکی برخوردار باشند. معمولا آوارگان در کشورهای همسايه، پس از تصميم به بازگشت و يا اخراج اجباری سه راه در پيش می گيرند، يکی اينکه به زادگاه خود بازگردند. اين مورد برای آوارگانی که درس خواندند و تحصيل کردند کمتر اتفاق می افتد. دوم اينکه به پايتخت يعنی شهر کابل بروند و بدليل اينکه بيرون از افغانستان زندگی شهری را تجربه کرده اند، پايتخت به لحاظ روانی می تواند، آن شرايط را برايشان فراهم کند. و گزينه ی بعدی هم مناطقی ست که فرهنگ مشابهی با فرهنگ کشوری که سال ها در آن آواره بودند و يا متولد شدند دارد. در مورد آوارگانی که در ايران بودند، کسانی که در ولايـت خراسان ايران زندگی کرده اند و يا تهران، هرات می تواند گزينه ی مناسبی باشد. برای کسانی که در زابل و زاهدان زندگی کرده اند، فراه و نيمروز گزينه های مناسبی هستند. اين آوارگان در ايران بيشتر به کارهای سخت و جانفرسا تن دادند و با پس اندازی که بدست آورده بودند، زمينی خريده و حتا در اين چند سالی که من چند بار به هرات رفته ام، ديده ام که خودشان خشت می زنند و برخی از بخش های خانه را با خشت خام و برخی از بخش ها را با خشت های پخته می سازند. اگر برای نمونه به ولسوالی انجيل ولايت هرات برويد، شاهد مواردی خواهيد بود که مالک اصلی يا کسی که داعيه ی مالکيت اصلی را دارد، يک تکه زمين را حتا به چند نفر فروخته و باعث جنجال های کلانی شده و گاهی در راه بدست آوردن حق شان، قاضيان و وابستگان جنگ سالار اسماعيل خان برای آنان مشکلات فراوانی بوجود آورده اند.

من به هيچ عنوان فکر نمی کنم که سکونت هزاره ها در هرات و مناطق اطراف، کاری باشد که آنان در همکاری برنامه ريزی شده با حکومت ايران روی دست گرفته باشند. شايد حکومت ايران بخواهد از اين روند طبيعی بهره برداری کند که در آن صورت بايد معادله را طور ديگری بررسی کرد. در آن صورت ما بايد بحث را از دايره ی هزاره ها خارج کنيم و تمام مناطق مرزی را مرور کنيم و شايد لازم باشد نگاهی هم به نقشه ای بياندازيم که از خاورميانه ی جديد که طرف های مشورت وزارت امور دفاع آمريکا ارايه کرده اند و من ماه ها پيش آن را در سايت کابل پرس^? نشر کرده بودم. در آن صورت بايد محدوده ی بحث خارج از افغانستان به عراق و آذربايجان و ايران و پاکستان نيز برود. کما اينکه من فکر می کنم که هر نوع دستکاری در ترکيب جغرافيايی اين مناطق ، بخشی به شکل خودکار و بخشی به شکل عملی و تعقيبی به مناطق ديگر هم کشيده خواهد شد. همانگونه که ممکن بخش های غربی افغانستان دستخوش تغيير شود، جنوب هم از اين گزند در امان نخواهد بود. اما اگر به شکل واضح به وضعيت هزاره ها و هرات بپردازيم، من فکر می کنم آوارگان هزاره بيشتر از ايران اخراج شده اند و يا در نتيجه ی لت و کوب و توهين و تحقير پوليس به ترک ايران تن داده اند. وگر نه در ايران مهاجرين زيادی از همه ی اقوام هستند که بيشتر هزاره می باشند. اينکه هزاره ها چرا بيشتر به ايران رفته اند جای فکر دارد و من فکر می کنم شيعه بودن و وجود آرامگاه هشتمين امام شيعيان در مشهد يکی از علت های اصلی آن است. آنان بيشتر می گويند که "امام رضا غريب بود و ما هم غريبيم". نکته ی ديگری هم که در گزينش هرات به عنوان محل سکونت پس از آوارگی مهم است، همين وجود آرامگاه هشتمين امام شيعيان می باشد که از هرات تا مشهد با بس حدود 7 ساعت راه است. در ايران بدليل تفاوت آشکار چهره و سيمای مردم هزاره، تنها آن ها "افغانی" محسوب می شوند. اگر از مردم پشتون و يا تاجيک در آنجا بگويند که ما افغان هستيم، ايرانيان معمولا با ديده ی شک و ترديد می نگرند. در حالی که من خوب يادم می آيد سال ها پيش در جريان شورش دانشجويی در مقابل دانشگاه تهران و مناطق اطراف آن، اين نيروهای حزب اسلامی بودند که همراه با نيروهای سرکوب رژيم ايران، دانشجويان را به خاک و خون می کشيدند. از طرف ديگر هميشه مردم هزاره قربانی معامله و داد و ستد مقامات ايران با به اصطلاح رهبران آنان شده اند. اين برای آنانی که خود را رهبر اين قوم می دانند جای شرم ساری ست. در نتيجه ی سياست های تفرقه افکنانه ی ايران ، در مناطق هزارجات، هزاران جوان بدست دو شاخه ی حزب وحدت و نيز حزب حرکت کشته شده اند. من فکر نمی کنم که والی هرات چندان با مسکن گزيدن هزاره ها در هرات موافق باشد و چندان رويه ی بهتری نسبت به جنگ سالار معروف اسماعيل خان داشته باشد. اسماعيل خان با تعصب خاص عليه هزاره ها حتا هزاره هايی که بومی هرات بودند رفتار می کرد و اين آقا وابستگی بسيار واضح و آشکاری به رژيم ايران دارد. بله من معتقدم که به اصطلاح رهبران هزاره در زد و بند با رژيم ايران بودند اما اين فرضيه را قبول ندارم که مردم هزاره از اين ناحيه به سود و منفعت رسيدند. آنان بيشتر از اين ناحيه ضربه ديده اند تا اينکه سودی ببرند. برخی از ايرانيان متعصب حتا به دليل همان تفاوت آشکار چهره، می خواهند انتقام حمله افغان ها را به ايران از اين مردم بگيرند.

يادم می آيد سال ها پيش دوستی که يک عکاس خبری ست در جريان جنگ های داخلی به شمال و شمال شرقی کشور رفته بود، از تانک هايی با آرم سپاه پاسداران ايران عکس گرفته بود. او به من گفته بود که عکس ها را به خبرگزاری رويتر فروخته است . از طرف ديگر بارها و بارها از منابع موثق شنيده ام که حکومت ايران پوسترهای خمينی را به هزاره جات می فرستد و جنگ افزارها را به شمال. اين روزها هم می شنويم که توليدات نظامی ايران در اختيار شاخه ی نظامی گروه تروريستی طالبان قرار می گيرد. شاخه ی غير نظامی طالبان هم که هماهنگ با شاخه ی نظامی، در پارلمان و کابينه ی جناب کرزی و در پست های مختلف اين ولايت و آن ولايت مشغول کار هستند.

هزاره ها مردم ساده ای هستند. بدليل در اقليت بودن به لحاظ نژادی و مذهبی، فريب زيادی خورده اند و حکومت ايران تا جايی که توانسته آنان را به بازی گرفته است. در ايران هم نمايندگان سياسی افغانستان، کوچکترين کاری برای آنان انجام نداده اند و بيشتر در کار قوم و قوم بازی بودند و اينکه چگونه پول را به جيب بزنند. برويد از توريالی غياثی که در بدترين شرايطی که روزنامه نگاران و روشنفکران ايرانی سرکوب و رسانه ها متوقف می شدند بپرسيد که با کدام پول دو مجله ی تمام رنگه منتشر می کرد و چرا کوچکترين کاری برای بهبود وضع مردم انجام نداده است. چرا اين آقا فقط تبليغات گروه نظامی شورای نظار و جمعيت را می کرد و مگر نماينده ی سياسی يک کشور، فقط نماينده ی يک قوم است؟ يا از حکمتيار بايد پرسيد که چرا نيروهايش را در اختيار سرکوب جريان بحق دانشجويی ايران گذاشته بود. از به اصطلاح رهبران هزاره بايد پرسيد که چرا از بيگانه پول گرفتيد و به مردم خيانت کرديد. من فکر نمی کنم رژيم ايران چندان تمايلی به هزاره ها داشته باشد و بيشتر از آنان سوء استفاده کرده است. سال ها پيش من گفت و گوی انتقادی با گلبدين حکمتيار در تهران داشتم. گفت و گو کاملا انتقادی بود. بعد از گفت و گو و انعکاس خبر آن، کسی بنام چنگيز پهلون به من اعتراض کرد که به چه حقی با حکمتيار چنين گفت وگوی انتقادی انجام داده ام. من به اين آقا گفته بودم که شما به چه حقی از جنگ سالاران کشور من دفاع می کنيد و در ايران دم از آزادی و دموکراسی و روشنفکری می زنيد. من اين موضع مرتجعانه ی چنگيز پهلوان را با برخی از دبيران کانون نويسندگان ايران در ميان گذاشتم تا آنان بدانند که چه واپسگرايی در ميان آنان است. موضع چنگيز پهلوان برای مدت های طولانی و بلکه تاکنون موضع جمهوری اسلامی ايران تلقی می شود. آقای پهلوان با روحيه ی نژادپرستانه و دانش کم از تاريخ و با استناد به تاريخ نوشته شده به قصد، هزاره ها را باقيماندگان چنگيز می داند و در مقابل تاجيک را برتر، پشتون در رده ی بعد و هزاره هم که بايد خدمتکار آنان باشد.

متاسفانه معادلات قومی به شدت ريشه دوانده و اين مردم هستد که ضربه می بينند. به نظر من سکونت در هرات حق طبيعی هر کسی ست که شهروند اين کشور است. آنان اگر اين منطقه را به عنوان جايی با بافت مناسب تر انتخاب کرده اند، نبايد با تاپه ی وابستگی و سهيم بودن در جريان خارجی، سرکوب کرد. بجای آن بهتر است که سفير و سرقنسول مسوول و دلسوز به ايران فرستاد و کسانی را به وظيفه گمارد که نماينده ی حکومت افغانستان باشند و نه نماينده ی حکومت ديگری. عملکرد واليان کشور هم بايد 100 در 100 بررسی شود. اين والی چه انوری والی هرات باشد، چه اسد الله خالد والی قندهار و چه والی ارزگان و يا بلخ. به نظر من برای اينکه اين بررسی ها بدون جانب داری قومی باشد، بايد همزمان درباره ی عملکرد چند تن واليان از اقوام مختلف در نقاط مختلف کشور به بررسی عادلانه پرداخت. از آقای انوری گرفته تا والی قندهار که با ميليون ها دالر بادآورده چه می کنند و والی ارزگان که هم طالب مرتجع است و هم در صف دولت و هم يک قاچاقچی مواد مخدر. بررسی بی تعصب و فارغ از قوميت در افغانستان کاری ست که مشکل است اما به شدت به آن نياز داريم. اگر از والی هرات می خواهيم بپرسيم که در دامن ايران چه می کند از رحيم وردک هم بايد همزمان بپرسيم که چرا سر در آخور آی اس آی دارد و يا جناب قانونی و يا خليلی ، سر در آخور ديگری. اگر بخواهيم فقط به افرادی از يک قوم بپردازيم، از هدف دور شده و بلکه به ارتجاع، قبيله سالاری و نکبت بيشتر ياری می رسانيم.

باز هم تاکيد می کنم که حقوق مردم افغانستان در جنوب، شمال، مرکز و غرب و شرق همچنان پايمال می شود. هزاره، تاجيک، پشتون و يا ازبک بودن جرم نيست. جرم برخورد فاشيستی و نژادگرايانه است که يکی يکی ديگر را از حقوق اش محروم کند.

بجای جنگ بر سر کَمپل ملا، بياييد و درمان درد را از ريشه جستجو کنيم.

اشاره:

بايد به حال اين روشنفکری تاسف خورد. اين روشنفکری نيست. اين تعصب و نژادپرستی ست و دشمن روشنفکری.