بارکزی خودکشی می کند یا کرزی

کسی که دست به اعتصاب غذا می زند به صورت طبیعی بر این باور است که پیکرش- هویت فیزیکی اش- متعلق به جامعه است و مردم نسبت به ادامه حیات او، زنده ماندن پیکرش و جلوگیری از آسیب پذیری اندامش احساس مسئولیت می کنند. از آن روی که در نظام های دموکراتیک حاکمیت نیز بخشی از جامعه به حساب می آید، دولت نیز در این احساس مسئولیت سهیم می باشد. اگر کسی بداند که جانش برای دولت و مردم عزیز نیست و گرسنگی کشیدنش توجهی را برنمی انگیزاند، هیچوقت دست به اعتصاب غذا نخواهد زد.
با این مقدمه نه چندان کوتاه اجازه بفرمایید که حادثه اعتصاب غذایی خانم سیمین بارکزی و حوادث سیاسی مرتبط با آن و پس از آن را مورد ارزیابی قرار دهیم.

1- بیایید فرض را بر این بگذاریم که خانم بارکزی نه به خاطر مردم، عدالت و دموکراسی بلکه صرفا به خاطر خود، جایگاه اجتماعی- سیاسی و منافع اقتصادی اش دست به این کار زده است. باز هم اجازه بفرمایید که فرض را بر این بگذاریم که خانم بارکزی کاملا نا حق بوده و سخن کمیسیون مستقل انتخابات در مورد نتیجه انتخابات درست بوده و خانم بارکزی نماینده مردم نبوده است. به عبارت ساده تر بیایید فرض را بر آن بگذاریم که حقی از خانم بارکزی ضایع نشده است و مبارزه او کاملا یک عمل منفعت طلبانه و یک امر شخصی می باشد. با این فرض ها آیا بازهم خانم بارکزی حق دارد که دست به اعتصاب غذایی بزند؟ آیا ما حق داریم که از او حمایت کنیم؟

شکل کلی و تئوریک این پرسش ها چنین اند: در فرایند اعتراضات سیاسی، آیاحقوق شهروندی مستقل از کیفیت ادعای شهروندان است یا وابسته به آن؟ آیا حقوق شهروندی – مثل حق اعتراض سیاسی- مستقل از کیفیت نیت، ذهن و هدف اعتراض کننده است یا خیر؟

حقوق شهروندی صد البته مستقل از کیفیت ادعا و کیفیت نیت شهروندان است. حق اعتراض ربطی به این ندارد که موضوع مورد اعتراض باید صحیح و درست باشد یا نباشد. یک شهروند می تواند بر یک مبنای کاملا غلط و نادرست اعتراض کند و اعتراضش هم باید شنیدنی و محترم باشد. بنابراین حتی اگر خانم بارکزی کاملا نا حق باشد، باز هم حق دارد که به حکم کمیسیون مستقل انتخابات اعتراض کند. نیت و هدف خانم بارکزی از دست زدن به این اعتراض هم یک مسئله کاملا شخصی است و ربطی به کسی ندارد که انگیزه وی از مبادرت به این کار چیست؟ چیزی که به همگان ارتباط دارد روشی است که ایشان برای تبارز اعتراض خود برگزیده است. بنابراین مهم ترین نکته در یک اعتراض دموکراتیک انتخاب روش دموکراتیک می باشد. در مورد خانم بارکزی جدی ترین سئوال این نیست که چرا وی دست به اعتصاب زده است و یا اینکه هدف او از این کار چیست. پرسش اصلی این است که آیا روشی که او برای نمایاندن اعتراض خود برگزیده به اندازه کافی دموکراتیک است یاخیر؟ آیا این روش در تمام مراحل خود عاری از خشونت باقی می ماند یا نه؟ آیا روشی که ایشان برای نشان دادن نا خرسندی خود برگزیده می تواند برای عموم مردم خرسند کننده و خوشایند باشد یا خیر؟

طبیعی است که هر حقی، تکلیفی را می آفریند. اگر خانم بارکزی- و یا هرکس دیگر- حق دارد که دست به اعتراض بزند، تکلیف او این است که اعتراضش را در چارچوب ارزش های سیاسی- فرهنگی جامعه، مشروع و مقبول نگه دارد. اما تکلیف جامعه، به ویژه جامعه مدنی در قبال این حادثه نیز این است که فضای لازم را برای شنیده شدن سخن، دیده شدن چهره و حس کردن درد و رنج اعتراض کننده فراهم نماید.

2- خانم بارکزی نه به عنوان یک وکیل شورای ملی بلکه به عنوان یک شهروند عادی کشور دست به اعتصاب غذا زده بود. طبیعی است کسی که به خاطر از دست دادن حق وکالت خود دست به اعتصاب می زند، خود را وکیل رسمی نمی پندارد. بنابراین خانم بارکزی نه به نمایندگی از موکلان خود، بلکه تنها به نمایندگی از خویش و به عنوان یک فرد عادی دست به اعتصاب و اعتراض می زند. در این حالت نباید از او توقعی بیش از یک شهروند عادی را داشت. او یکسره صدای خویش است و برای به دست آوردن منافع سیاسی از دست رفته اش مبارزه می کند.

3- بعضی ها گمان می کنند که مبارزه برای منافع شخصی یک امر نا پسنده است. اما نه تنها در وادی سیاست که در وادی مقدس دیانت و فرهنگ نیز افراد عموما برای منافع شخصی شان مبارزه می کنند. کسی که بخواهد در یک انتخابات برنده شود می گوید که در صورت پیروز شدن بیش ترین خدمات را نصیب جامعه خواهد کرد. به عبارت دیگر این فرد سعی می کند بین منافع خود – پیروز شدن در انتخابات- و منافع مردم – در یافت خدمات فراوان- رابطه مستقیم ایجاد کند. در این فرایند خانم بارکزی حق دارد که به خاطر منافع شخصی خود مبارزه کند و مبارزه برای به دست آوردن منافع شخصی مشروع به هیچ عنوان و ذاتا یک امر مذموم و نکوهیده نیست. خانم بارکزی حق دارد که بگوید که برای بدست آوردن چوکی از دست رفته ام مبارزه می کنم. به نظر من ما هم وظیفه داریم که به خانم بارکزی و هرکسی دیگر در موقعیت ایشان کمک کنیم که در یک فرایند دموکراتیک و مشروع به حق خود برسند.

4- جدی ترین اعتراض به اعتصاب غذایی خانم بارکزی این است که می گویند وی خواسته یا نا خواسته به یک خودکشی دست زده است و حق ندارد جان خود را به خاطر منافع سیاسی اش به خطر بیاندازد. این مسئله بسیار روشن است که کسی حق ندارد گفتگوی مدنی را به خون وخشونت بکشاند و جان خود را به خطر بیاندازد. اما همان گونه که در مقدمه این نوشته گفته آمد، توقف اعتصاب غذایی در یک فرایند مشارکتی میسر می شود. خانم بارکزی درست است که به تنهایی و بدون مشورت و مشارکت دیگران دست به اعتصاب غذا زده است اما به تنهایی قادر نیست آنرا متوقف کند.این تنها خانم بارکزی نیست که باید به اعتصاب غذایی اش پایان بدهد بلکه مردم، اعضای جامعه مدنی و به ویژه نظام سیاسی نیز باید سهم خود را در متوقف کردن این اعتصاب اداء کنند. اگر توقع داشته باشیم که خانم بارکزی تنها عامل و فاعل این اعتراض است، به تنهایی آنرا آغاز کرده و به تنهایی نیز قادر است آنرا هر وقت که بخواهد پایان دهد، روح و جوهره اعتراضات مدنی را درک نکرده ایم. باید به خاطر داشته باشیم کسی که اعتصاب غذا می کند می خواهد با آسیب زدن به بدن خود، دولت را تحت فشار قرار بدهد. به راستی چرا چنین چیزی معقول است؟ چه ربطی بین بدن یک معترض و بدنه دولت وجود دارد؟ این ربط و نسبت به خاطر ارگانیک و دموکراتیک بودن نظام سیاسی برقرار می شود. دولت نه تنها به اعتراضات مدنی امکان تبارز می دهد بلکه آنرا به خوبی می بیند و می شنود و در فرایند توقف آن نقش خود را ایفاء می کند.

در صورتی که دولت افغانستان وظیفه مدنی خود را به خوبی انجام می داد، اعتصاب غذایی خانم بارکزی به تهدیدی برای سلامتی و زندگی ایشان تبدیل نمی شد. دولت افغانستان هر چند ادعای دموکراتیک بودن می کند اما به فرایند های مدنی و دموکراتیک کاملا بی اعتناء است. حتما به خاطر داریم که نظام استبدادی جمهوری اسلامی ایران در برابر اعتصاب غذایی اکبر گنجی به زانو در آمد اما نظام موکراتیک آقای کرزی خیمه یک زن معترض را با خاک یکسان کرد.

5- اعتراض یک امر طبیعی است و اعتصاب غذا یک روش معمول اعتراض سیاسی اما برخورد های ناسنجیده حکومت می تواند آنرا به سادگی به خطر و خشونت بکشاند. اگرآقای کرزی درک روشنی از اعتراضات مدنی و حقوق شهروندی می داشت و می توانست در عمل به شعار های حکومتش وفادار باشد، امروزه خیمه اعتراضی خانم بارکزی به خاک سرد دموکراسی وطنی نمی افتاد. آقای کرزی باز از برادران ناراضی اش کمک گرفت تا بتواند خیمه ی اعتراضی یک زن را با خاک یکسان کند. اگر حکومت آقای کرزی راست می گوید که به خاطر حفظ جان خانم بارکزی در برابر تهدید های کور طالبان، او را با خود برده اند، باید بدانند یا خود دچار کمبود خرد و فکر اند و یا مردم را بی فکر تلقی می کنند. وظیفه حکومت حفظ امنیت خیمه اعتراضی خانم بارکزی بود نه جمع کردن آن. اگر مشکل امنیتی وجود داشت باید به کمک نیروهای امنیتی، امکان هر نوع حمله و تهاجم را از بین می بردند. اما دولت به جای حراست از خیمه دموکراسی، با حمله به آن، زن معترض کشور را با زور به شفاخانه برده اند.

6- بسیار روشن است آنکه دست به خود کشی می زد آقای کرزی است نه خانم بارکزی. خانم بارکزی از حقوق شهروندی خود بهره می جوید تا بتواند از حق خود دفاع کند اما آقای کرزی با خروج نا به هنگام از یک گفتگوی مدنی، وارد کردن پای تنفگداران به خیمه ی دموکراسی و توسل به زور و خشونت برای متوقف کردن اعتصاب غذایی خانم بارکزی، دست به یک خود کشی سیاسی زده است. کسی که به یک فرایند مدنی امر توقف می دهد باید بداند که هیزم بیار آتش استبداد و خود کامگی است. اگر خیمه اعتراض را با تفنگ پاسخ بگوییم، خود به خود دست به ترویج فرهنگ تفنگ و سنگر دست زده ایم.

7- من عمیقا به این باور هستم که آقای کرزی با کشتن تمام فرصت های پیشرفت، آبادانی و ترقی کشور، اینک در صدد کشتن روح دموکراسی و عدالت خواهی برآمده است. سلطنت آقای کرزی در سایه وحشت برادران ناراضی اش عملا امکان تمرین دموکراسی را از مردم ما گرفته است. اگر خیمه ای برای تمرین دموکراسی توسط یک شیر زن بر افراشته شود، سپاهیان قبیله گرا آنرا با خاک تاریک یکسان می کند.