تلویزیون آریانا درترازوی نقد

چندی قبل نامه ازطرف تورکتباران افغانستان مقیم در خارج ، عنوانی شبکه جهانی آریانا ارسال، و نسبت به برنامه ای ازبیکی این تلویزیون اعتراض شده بود.

بتاریخ 17/11/2007 تلویزیون آریانا در دفاع از خود چند نفر فرهنگی تورکتبار از جمله یکی از نمایندگان مجلس شورای ملی اقای سردارعبدالرحمن اوغلی را هم دربرنامه دعوت کرده بودند حرفهای زیادی در این برنامه رد بدل شد تقریبا همه مدعوین به نحوی رضایت خودرا از برنامه های این شبکه اعلام داشتند .

هرچند سردار اوغلی از برنامه پانزده دقیقه یی ازبکی شبکه تلویزیون ملی افغانستان انتقاد کرد وآنراناکافی دانست وازآریانا صریح نام نبرد ویاد آورشد که اقای احسان الله بیات خود یکی از تورکتباران افغانستان میباشد آیا برنامه های آریانا مطابق شان آنها است ؟

نمیدانم که خوداقای بیات نسبت به این حرف اقای سرداراوغلی چه می گوید؟

ولی این نماینده مردم فاریاب درمجلس بطور غیرمستقیم ودرلفافه حرفهای نسبت به آریانا بیان داشت.
واین برنامه ومیزمدور برای من بهانه ای شد تا چند سطری پیرامون این تلویزیون بنویسم :

که آیا این شبکه ماهواره یی خالی از ضعف است ؟

وآیا تنها این کم لطفی ها نسبت به ازبکها بوده است ؟

ونقاط قوت وبرجسته ای این تلویزیون چیست؟

دقیقا نزدیک به دوسال است که تلویزیون آریانا نشرات خودرا ازطریق ماهواره برای افغانی های خارج از کشور ارسال می نماید خلا وکمبود یکه قبلا احساس می گردید وتاحدودی پرشده است.

این شبکه توانست درتمام خانه ها جایگاهی ویژه ای برای خود باز نماید ودراین مدتی که این شبکه نشراتش برای بیرونیها آغاز نموده است با استقبال خوبی روبرو شده است .

اکثربرنامه های آریانا بیننده ها ومخاطبین خودرا دارد ، شاید سریال هندی حنا از پربیننده ترین برنامه های این شبکه بحساب می آمده است خودشاهد بوده ام دراکثر شب های که درمنزل یکی از وطنداران مهمان و......بوده ام بلا استثنا مجلس باشروع این سریال به سکوت دعوت می شد نیم ساعت همگی بادقت ماجرای حنا را تعقیب میکردند .

شاید این سریال دارای نقطه ضعفها وقوتها بوده ، اگربطور مشخص روی نقطه قوتهای این سریال برای مخاطبان بیرونی انگشت بگذاریم اینست که دراین سریال تاکید ویژه به نقش خانواده (پدرومادر) برای پسرها ودخترها و حتی بعد از ازدواج میگردد که والدین می توانند نقش موثر هم برای یک زوج جوان داشته باشند هرچند بعضی وقتها دراین رابطه افراط وتفریط نیز صورت می گرفت که ما درپی آن نمی باشیم.

به نظری ما ازویژگیهای برجسته ای سریال حنا این بود که داستانش شباهت های به فرهنگ خانوادگی ما داشت .
دراین سریال دو دیدگاه کاملا متفاوت با هم دیگر درگیر دار بودند :-

یکطرف دیدگاهی که اخلاق انسانی ، فداکاری ، وفا داری، درست کاری ، صداقت و........ موج می زد
(حنا).((هرچند بعضی حرکتهای حنا هم زیاد جالب نبود گرفتارتوهم میگردید))
درطرف دیگر دیدگاهی غیر انسانی ، که درآن فریب ، نیرنگ ، بی وفایی و دروغ و...... سر شار ازآن بود (روبی).

درمدت پخش این سریال شبکه جهانی آریانا توانست جمعی کثیری از افغانیهای بیرون را به پای خود بنشاند .
درفضای آلوده ونامطمئن با گذشته ای پراز تنش جلب اعتماد مخاطبان یکی از وظایف عمده رسانه ها به شمار می رود در مجموع تمام رسانه ها اعم از تصویری و غیر تصویری نیاز به اطمینان مردم دارد که تلویزیون آریانا هم نمی تواند از این قاعده مستثنی گردد.

آیا تلویزیون آریانا درجهت اعتماد سازی حرکت میکند ؟

وآیا همچو برنامه ای کاری برای خود ترسیم کرده است یا نه ؟

اگرچنین برنامه ای درپلان کاری خود دارد تا چه اندازه ظرافت ها ، بافتها ، نزاکت های اجتماعی ، سیاسی ، قومی ومذهبی که در کشور ما وجود دارد مراعات کرده است و یا می نماید؟

کشوریکه بیشتر از 20 سال جنگ ونزاع را پشت سر گذارنده است واز آسیب های بزرگ اجتماعی و روانی رنج می برد وآیا درجهت بهبود این معضل نا مرئی رسانه های ما چه طرحی داشته ودارند ؟ که آریانا یکی از آنها می باشد .

قبلا در اثر نبود شبکه ای افغانی در ماهواره اکثر افغانیها بیننده شبکه های ایرانی بودند با انگیزه های وجوه مشترک انتخاب کننده این کانال ها می شدند که خود بارها شاهدبوده ام که مجریان برنامه های تلویزیون جام جم که از داخل ایران پخش میگردد با اکراه پاسخگوی تماس گیرندگان افغانی بودند که خود یک نوع کمبود برای فرهنگیان و چیز فهم های افغانی مقیم خارج بحساب می آمد ، که با آمدن شبکه آریانا این خلا و کمبود پر گردید.وتلویزیون های ایرانی بیننده های زیادی افغانی خودرا از دست دادند و افغانی های مهاجر و پناهنده دیگر بیننده ای از قبیل سریال توهین آمیزچارخونه (چهارخانه) جام جم جمهوری اسلامی نسبت به مردم خود نیستند .
فرهنگیان و هنرمندان ما در رسانه های ما با جدیت تمام تلاش نمایند تا بتوانند جواب گوی این گونه حرکتهای مضحک توهین آمیز و تحقیر کننده باشند ودرراستای علمی کردن برنامه های خود گام بردارند، از جنبه های تفریحی صرف بیرون آمده تولید های هنری دارای پیام هم داشته باشند.

رقابت های منفی بین رسانه های تصویری باعث نگردد تا رسالت سنگین آنها دراین گرداب مفقود گردد.
تلویزیون آریانا ، شرکت افغان بی سیم و بنیاد بیات مثلثی است بامحوریت انجنیراحسان الله بیات که درجهت مکمل کردن یکدیگر به تعامل می پردازند که هرکدام نقش خویش را در فضای درهم برهم افغانستان ایفا می کنند.
آریانا تقریبا بطورمداوم کارهای بنیاد بیات را در قسمت باز سازی وکمک به فقرا و مستمندان به تصویر می کشد واقای بیات با آن همه مصروفیتهای زیادی که دارد برای فقرا وبازماندگانی سال های درد،جنگ وارمغان فصل کنونی به دورترین نقاط کشور کفش ، کلا وگاهی هم روغن آبکی وگندم می برد که دراین راستا بعضی ها با دید عاطفی به قضیه نگریسته وبه این باورند که به تصویر کشیدن این درماندگان نوعی بازی به حیثیت آن بیچاره ها می باشد ولی حقیقت اینجاست که فقر تنگدستی آنقدر بیرحمانه درآن خراب آبادهجوم آورده و خیمه زده است که همه ای نزاکت ها و آبرومندی ها را در دیار فراموشی فرستاده است.

ولی تعدادی دیگری بادیدی دیگری به این قضیه دیده به این باورند که این حرکت کاملا یک حرکت سیاسی آقای بیات و بنیاداش برای دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری میباشد که دنبال جای ومکانی می باشد.

وآیا با این حرکت ها رای مردم را می توان کمایی کرد ؟

وآیا اقای بیات چنین توانایی را دارا ست ومستحق چنین جایگاهی است ؟

ولی بعضی دیگری با دیدی خوشبینانه به قضیه دیده ، بیات و خانواده اش را از افراد خیر ومتدین میدانند واین حرکتهای او را کاملا براساس باورهای اعتقادی وعاطفی آنها میدانند .
اگربادیدخوشبینانه با این عمل ببینیم نفس حرکت آنها یک حرکت مثبت بوده ویک نوع ترویج کارهای خیر خواهانه تلقی میگردد.

ازاین حرکت سیاسی ویا خیرخواهانه اگربگذریم به مسایل شبکه تلویزیون آریانا بپردازیم درحدود نزدیک به سی عنوان برنامه ازاین شبکه پخش میگردد (صبح زندگی ، گزارشهای ولایتها ، ازهنرتاهنرمند،چراغ هدایت ، قصه های جنگ،رهگذران نور،انتخاب بیننده ها ، سرک بی سر، گامی بسوی باز سازی، پنچ آهنگ برتر، چشم شیشه ای ، مرچ مصالح ،آنطرف واقعیت، آریانا درنیمه روز ، بیایم دری بیاموزیم،دیدگاه ، گلبرگها،حقیقت،کلام وثیق،مصاحبه اختصاصی، ورزش،ستاره های رنگین ، پروانه ها ،ورزش سلامتی واخبار) که هرکدام ازآنها خصوصیات خودش رادارد.

آریانا در نیمه روز شاید ازبهترین برنامه های این تلویزیون به حساب میرسد که به معضلی عامه مردم ما توجه می کند که بیشتر دراین روزها به مشکل روانی جامعه توسط کارشناسان میپردازند.

که اینگونه برنامه ها ضرورت ویژه ای را برای این کشور آسیب دیده از هرجهت را ایجاب می نماید.

قصه های جنگ یک برنامه ارزشی درجهت رساندن پیام تعدادی کثیری ازقربانیایان جنگ می تواند باشد. وهیچ جمع وجماعتی تا به حال بدون چشم داشتی سیاسی برای این قربانی ها کاری انجام نداده اند اکثریت از اینها استفاده ابزاری کرده اند بدنبال سوژه های ویژه خود بوده اند امید میرود که بنیاد بیات وتلویزیون آریانا بدنبال چنین سوژه های نباشند.

انطرف واقعیت برنامه ای است ممثل وبیانگر سالهای گذشته بحران که چه تاثیر منفی برجامعه گذاشته است .بابه تصویرکشیدن صحنه ها ، و چهره های متهم ،عمق وضعیت دردناک جامعه رابرای بیننده ژرف نگر روشن می سازد.

حقیقت عنوان برنامه ایست که گردانندگان آن برنامه می خواهند تصویرگرآن باشند که خیلی ها مشکل به نظر میرسد ولی رویهمرفته بعضی قسمت های حقیقت متجلی عنوانش بوده ولی خیلی حقیقت ها بوده که حقیقت خواهان جامعه خواستار روشن شدن آن می باشند.

وآیا گردانندگان حقیقت درد و درک آنرا داشته وگاهی درمخیله ای شان آمده است که حقیقت های زیادی وجود دارد که به آن پرداخته شود !

یک نکته بسیار ظریف درافغانستان امروزی مطرح است و آن تعریف واژه هاست ، سوالی پیش می آید که یکی ازآنها دررابطه با واژه حقیقت است که همین واژه را باچه دیدی می بینی وباکدام عینک آنرا تعریف می نمایی ؟
حقیقت های دررابطه با قربانیان جنگ ،نقض حقوق بشر، بی عدالتی ، تبعیض وتحجر درگذشته ها وجود داشته وامروز هم حقیقت ها و دیدگاه حقیقت خواهی وجود دارد که به تصویر کشیدن آنها دید حقیقت بین لازم دارد مثلا دربعضی نقاط کشور امروز هم لانه تروریست ها هم مرکز تولید مواد مخدرهم می باشد وهم توجه دولت وجامعه جهانی در همانجا تمرکر داردوکمک ها درهمانجا سرازیر می گردد بطور نمونه درهمین روزها درهلمند وموسی قلعه که مرکزلانه تروریسیم است امنیت موقتی که پیش آمده کرزی اعلام کرده درموسی قلعه بزرگترین سد آبی جهان ساخته خواهد شد گردانندگان برنامه حقیقت بگویند که چه حقیقت درآن نهفته است ؟!

در بعضی نقاط کشور که درطول چند سالی گذشته نه لانه تروریسیم بوده و نه مرکزتولید مواد
مخدربوده وحتی یک مرمی که درآن بوی ناامنی خشونت بیاید شلیک نشده است چرا جهت برنامه های حقیقت، بدین سو کشیده نمی شود ؟

آیادرک آن برای مجریان وگردانندگان آن برنامه وجود دارد؟

آیا این یک حقیقت تلخ درافغانستان امروزی نیست؟

آیا قتل عامها و سیاست های فاشیستی وتبعیض طلبانه ای که چندسال پیش درافغانستان اعمال گردید وقتل عام سیستماتیک در مزار شریف ویکاولنگ و...... بجرم نژاد ،قوم ومذهب خاص انجام شد، می توان گذشت ؟
این سوالی است که حقیقت گویان پاسخگوی آن خواهند بود.

ولی رسانه ها امروز با دیدی جوغالب با پدیده قربانیان به معنای عام آن برخورد می نمایند. شفاف سازی بین مهاجم ومدافع درسی سال جنگ ، خشونت ، آوارگی ، مهاجرت ، بی عدالتی ، تبعیض و تحجر.......کاری دشواری خواهد بود درعین حال تعهد اخلاقی رسانه یی نیز درجهت آشکار شدن حقیقت موثر خواهد بود.

تبعیض قایل شدن دردنیای هنر و.......نوعی کم تعهدی رسانه یی رامیرساند اگردارای چنین بینش باشد تعدادی از ببینندگان این شبکه مدعی اند که ما بارها خواستارپخش اهنگهای داوود سرخوش راازآریانا شدیم ولی این شبکه آریانا بود که بابی اعتنایی ازاین درخواستهای مکرر ما گذشت و میگذرد.

که به باور ما هم در دنیای هنر وموسیقی اعمال سلیقه جفای آشکار به هنرخواهد بود ما تا به حال شاهد دعوت تعدادی از هنرمندان از بیرون کشور با هزینه آریانا بوده ایم بعضی هنرمندان که ما به هنروشخصیت شان اخترام داریم ولی کمتر شناخته شده در افغانستان می باشند ولی داوود سرخوش که هنرمند ایست جوان ومبتکر طرفدارانی زیادی دارد آریانا حتی حاضرنیست که دوتا کلیب درست حسابی ازوی گرفته وپخش نماید حتی از همان کلیبهای موجود دربازار هم حاضر نیست که پخش کند یک روز یکی گردانندگان برنامه ای اریانا می گفت که کلیبهای از سرخوش را نداریم به تازگی ها پیدا کرده ایم واهنگهای وی را از این به بعد پخش خواهیم کرد که خیلی خنده دار بود .

خبرنگارآریانا دراروپا امده با هنرمندان عزیز ما برنامه های گفتگو ترتیب میدهد ولی تهیه دوتا کلیب برای آریانا مشکل میباشد حالا برنامه دعوت که مانند سایر هنرمندان عزیز که آریانا میزبان شان بوده که خیلی ها مشکل ترخواهد بود!

امسال کوچی ها داخل هزارجات ومنطقه بهسود شدند اصطکاک بین کوچی ها ومردم محلی پیش آمدو باعث قتل چندین نفرازاهالی شد ودررسانه ها ازجمله در رادیو بی بی سی انعکاس وسیعی داشت ولی آریانا حتی حاضر به پخش خبر آن واقعه نشد چندین گردهمایی در همان نزدیکی دفتر آریانا انجام شد ولی آریانا حاضر به انعکاس درست وحسابی آن نشد، آریانا از چه چیزی وحشت کرده بود وچه ملاحظه باعث شد که دست به سانسور بزند ، وآیا سانسور بوده یاعدم علاقه به چنین واقعه واعمال سلیقه نسبت بمردم آن مناطق.

گرداننده محترم برنامه حقیقت در همان روزها می توانست برای شفاف سازی دیدگاه هردو طرف در برنامه حقیقت اش بازگوکننده ای حقیقت می بود درحالیکه درآن روزها در بهسود فقط مردم اهالی بودند که قربانی می شدند پای هیچ گروه و جریان سیاسی ( به اصطلاح جنگ سالار) دخیل درقضیه نبود.

ویا امسال درسالگرد احمدشاه مسعود آریانا سنگ تمام گذاشت مراسم سالگرد را ازاستدیوم کابل بطورمستقیم پخش کرد وباری دیگر وروزی دیگر تکرار آنرا پخش کرد که نفس چنین گردهمایی با حضور سران کشور چنین ایجاب می کرد. ویا مراسم تشییع ، تدفین وفاتحه ظاهرشاه را با آب تاب وبطورمستقیم پخش نمود وچندین ساعت این شبکه مایه گذاشت.

نسبت به قربانی شدن سید مصطفی کاظمی هم خیلی خوب از شخصیت ایشان تجلیل کرد که درمجموع چندبرنامه ویژه تلویزیون آریانا به خاطرازدست رفتن این نماینده پارلمان پخش نمود.

اما دراواخربرج حوت ۱۳۸۵ گردهمایی بزرگی درسالگرد شهیدمزاری (درغرب کابل) در چند کیلو متری دفترآریانا برگزارشده بود درحالیکه سران کشور به شمول رئیس جمهور کرزی ، رئیس پارلمان ، اکثروزرا ونمایندگان پارلمان بالاتر ازهمه هزاران نفر و........ شرکت داشتند ولی آریانا بسیارکوتاه این خبررا پخش کرد که پخش نکردنش بهتر از پخش کردن آن بود و این برخورد دوگانه نسبت به این شخصیت ها را چگونه می توان ارزیابی نمود. بویژه بین دوشخصیت جهادی احمدشاه مسعود ومزاری که هردوقربانی توطئه تروریسیم بین المللی شده اند که برخورد کاملا دوگانه انجام شده است.

ما این برخورد دوگانه آریانا را کم لطفی گردانندگان این شبکه نسبت به مردم هزاره میدانیم .

کلام وثیق عنوان برنامه ایست مذهبی که الگو یش آیت الله شیخ آصف محسنی می باشد که درس اخلاق ازآریانا به مردم افغانستان می دهد آیا این حرکت آریانا نوعی تبلیغ درجهت طرز تفکرخاصی ودیدگاهی سیاسی مشخص نیست !؟

درحالیکه آیت الله شیخ آصف محسنی خود دارای تلویزیون است نیازی زیادی به ترویج افکارش ازطریق آریانا ندارد ولی انتخاب آقای محسنی برای تدریس درسهای اخلاق بیانگرچه چیزی می تواند باشد بجز اینکه نوعی گرایش به طرز دیدگاه وتفکر اقای محسنی درآن شبکه باشد درسال گذشته ماهی محرم دربرنامه های مذهبی این شبکه چهره های انتخاب می شدند که وابسته یاتمایل به طرز تفکرحزب حرکت داشتند.

درمجموع دراکثربرنامه ها ما نمونه های طرفدار آن طرز تفکررا می بینیم که آریانا در برجسته کردن آن بی میل نبوده و نیست بطور نمونه از سید عبدالقیوم سجادی ، شیخ عبدالله محسنی(فرزند آیت الله محسنی)،هاشم عصمت اللهی وبراتعلی جبرئیلی و..........

شاید گفته شود که آریانا یک رسانه شخصی وخصوصی است دراتنخاب خود آزاد می باشد، که با چنین برداشت و دیدی ما هم بحثی نداریم .

ولی به باورما حفظ بیطرفی یک رسانه درجهت تحکیم پایه های وحدت ملی کمک خواهد کرد وهررسانه ای اگر باورمند به وحدت ملی است درفضای پرآشوب کنونی درراستای ترویج وحدت ملی گام بردارد ونه درجهت متزلزل ساختن پایه های آن.

اگرگفته شود که آیت الله محسنی یک عالم دینی است ما اورا بدین لحاظ انتخاب کرده ایم این سوال پیش می آید زمانیکه آیت الله محقق کابلی تنها مرجع تقلید افغانی درافغانستان وحوزات علمیه زمانیکه سنگ تهداب مجتمع بزرگ خاتم الانبیا را درغرب کابل با اشتراک تعدادی زیادی مردم ومقامات مملکتی و اعضای پارلمان گذاشتند بوضوح دراین قضیه کم لطفی آریانا را دیدیم .

یادرمراسم عیدنوروزسال 1386 دردامنه علی آباد شبیه این برخورد ها را بوضوح مشاهده کردیم.

آیا شعاری که بعضی وقتها آریانا تبلیغ میکند که آریانا بازتاب دهنده اندیشه های ناب ، همین می باشد؟

آیا آریانا توانایی ، ایده ای توازن قومی و سیاسی را دارد؟

که باید منتظربمانیم که درآینده بکدام سمت سو حرکت خواهد نمود.

که البته جهت های برجسته ومثبت آریانا رامنکرنیستیم.