جستجوی صلح در مهره های حذف شده!

حذف نام آغا جان معتصم وزیر مالیه سابق گروه طالبان در زمان حاکمیت این گروه و یکی از اعضای عالی رتبه شورای رهبری این گروه از لیست سیاه شورای امنیت سازمان ملل متحد به خواست دولت افغانستان و پس از آن تلاش ها برای دیدار با ملا برادر فرد شماره دو این گروه در زندان پاکستان، از سلسله جد وجهد های تازه حکومت برای ترغیب گروه شورشی طالبان به میز مذاکره و گفتگوهای صلح است.

حکومت افغانستان از مدتها بدین سو سعی دارد تا از هر راه ممکن رضایت سران طالبان را برای نشستن به پای میز مذاکره جلب نماید اما تاکنون این تلاش ها چندان نتیجه یی در بر نداشته است.

"برادر" خواندن متواتر طالبان از سوی حامد کرزی و درخواست مکرر از این گروه برای پیوستن به صلح، امتیازدهی های گوناگون حکومت به طالبان و در این اواخر تلاش در سطح بین المللی و حذف نام سران طالبان از لیست سیاه، جزیی از تلاش های حکومت در این قبال بوده است اما جالب این است که به هر اندازه تلاش حکومت در این زمینه افزایش پیدا می کند، بی توجهی طالبان به چراغ های سبز حکومت و درخواست های صلح افزایش می یابد.

پس از آنکه در زمستان سال گذشته گروه طالبان با نشر اعلامیه یی، روند گفتگوها در قطر را به دلیل آنچه که مشخص نبودن موضع امریکا در این قبال بیان کرده بودند، متوقف نمودند، تاکنون از سوی این گروه رسماً خواسته یی مبنی بر مذاکره با جناحی "امریکا یا حکومت افغانستان" ارایه نشده است.

طالبان در اعلامیه خود که برای توقف مذاکرات قطر صادر کرده بود به طور مشخص طرف درگیر خود را امریکا اعلان نموده و نامی از حکومت کرزی نبرده بود و این به معنی حذف کامل حکومت کرزی از صفحه بازی بود اما کرزی و اطرافیانش پس از آن نیز به تلاش های خود برای راه یافتن به روند مذاکرات و یا ترغیب طالبان به مذاکرات ادامه داد.

با همه اینها، تلاشهای اخیر حکومت افغانستان مبنی بر درخواست برای حذف نام آغا جان معتصم از لیست سیاه و پس از آن دیدار با ملا برادر در پاکستان، نمایانگر دور تازه یی از صلح خواهی های یکجانبه حکومت افغانستان می باشد و این بار حکومت افغانستان تلاش ها و جستجوی صلح را در میان "مهره های حذف شده طالبان" آغاز کرده است.

به نظر می رسد که دولت افغانستان این بار می خواهد راه صلح را در میان افرادی از گروه طالبان جستجو نماید که از میان این گروه بنا به دلایلی حذف شده اند.

اولین تیر از سوی حکومت کرزی برای رسیدن به سوی این هدفش به طرف آغا جان معتصم انداخته شد. معتصم که پس از 2007 منحیث مسوول کمیته سیاسی تحریک طالبان ایفای وظیفه می کرد، به دلیل اینکه از عربستان خواسته بود میانجی صلح میان طالبان و خارجیان باشد از وظیفه اش کنار زده شد. وی تقربیاً یک سال قبل در شهر پشاور پاکستان مورد سوقصد قرار گرفت که برای تداوی راهی بیمارستان های پشاور، سردار محمد داودخان کابل و سرانجام ترکیه گردید و در حال حاضر نیز پناهنده ترکیه می باشد.

به نظر می رسد که به میان آمدن اختلافات میان معتصم و ملاعمر رهبر طالبان به دلیل عقیده معتصم که به صلح با خارجیان داشت، دلیل اصلی سوء قصد به جان وی باشد زیرا درخواست معتصم از عربستان برای میانجی گری میان طالبان و عربستان، روابط میان طالبان القاعده را شدیداً به تیره گی کشیده بود.

به هر حال معتصم با آنکه در زمان خود مهره مهم تحریک طالبان بود و یکی از نزدیک ترین افراد به ملاعمر رهبر این گروه به شمار می رفت، در حال حاضر به صورت کامل از این گروه کنار زده شده و تاثیری که معتصم قبلاً درمیان شورای رهبری طالبان داشت در حال حاضر نداشته و مهره قرار دادن وی از سوی حکومت برای کشاندن طالبان به صلح نیز چندان نتیجه یی دربر نخواهد داشت.

دومین هدف حکومت افغانستان ملا برادر است. ملا غنی برادر فرد شماره دوم گروه طالبان در اواخر سال ۲۰۰۹ میلادی درس شهر کراچی پاکستان بازداشت شد.

پس از بازداشت ملاغنی برادر توسط پاکستان، گزارش ها حاکی از آن بود که فرد شماره دوم طالبان نیز خواستار صلح با دولت افغانستان است و دلیل دستگیری وی از سوی پاکستان نیز مانع انداختن فرا راه صلح طالبان با دولت افغانستان بیان شده بود.

زمانی که ملا برادر بازداشت شد، حکومت افغانستان شدیداً اعتراض نموده و خواستار رهایی و یا حداقل ملاقات با این عضو برجسته طالبان شد اما پس از نزدیک به ۳ سال و خواست های پیهم حکومت افغانستان این نخستین بار است که مقام های افغان با مرد شماره دوم گروه طالبان دیدار می کنند.

گرچه گزارش دیدار مقامات افغانستان با ملابرادر از سوی مقامات پاکستانی رد شد اما ادعای ملاقات با این فرد که از سوی رنگین دادفر اسپنتا مشاور امنیت ملی کشور عنوان شده است نیز نمی تواند بی اساس باشد و می توان رد این گزارش ها از سوی پاکستان را جزء از کتمان حقیقت ها دانست که کار همیشه گی پاکستان است.

بازداشت ملا برادر از سوی پاکستان در سال 2009 نیز به خوبی این را آشکار می سازد که وی نیز از مهره های حذف شده شورای رهبری طالبان است. پاکستان به خصوص "آی اس آی" دستگاه جاسوسی این کشور، نقش مهمی در حمایت و هدایت رهبری گروه طالبان در سالیان متمادی داشته و دارد؛ بنابرین بازداشت ملا برادر فرد شماره دو این گروه توسط پاکستان نمایانگر آن است که وی دیگر کارایی چندانی در میان طالبان نداشته و در آینده نیز نخواهد داشت.

سناریوی جدید حکومت افغانستان برای دست یافتن به آرمان دست نیافتنی صلح با طالبان و استفاده از مهره های حذف شده این گروه را می توان از همین آغاز محکوم به شکست نمود زیرا افرادی که حکومت افغانستان درصدد است تا بوسیله آنها رهبری طالبان را به میز مذاکره بکشاند دیگر جایی درمیان این گروه ندارد و موثریت سابق خود را نیز کاملاً از دست داده اند.

این موضوع نیز بر همه گان معلوم است که پاکستان یکی از طرف های اساسی قضیه افغانستان است و اگر حمایت این کشور در طی ده سال اخیر از گروه طالبان نبود، این گروه در همان سالهای اوایل شکست از هم می پاشیدند. سوء قصد به جان معتصم در شهر کراچی در سال 2007 و پس از آن بازداشت ملا برادر در سال 2009 در کراچی نشانگر این است که تا زمانی که پاکستان نخواهد گروه طالبان هرگز توانایی تصمیم مستقلانه در مورد پیوستنش به صلح را نخواهد داشت.

تمامی اعضای شورای رهبری طالبان در حال حاضر در پاکستان در امنیت کامل به سر می برند و آنطور که اسناد منتشره از سوی ویکی لیکس نشان داد گروه طالبان از لحاظ لوجیستیکی و پلانگذاری مستقیماً توسط آی اس آی پاکستان حمایت می شود پس کلید اصلی صلح افغانستان در دستان پاکستان و استخبارات افغانستان است نه مهره های ناکارامد و حذف شده گروه طالبان در ترکیه و یا در زندان پاکستان.

موضوع دیگر که باید در پایان ذکر کرد این است که وجود ضعف گسترده در دستگاه دولت افغانستان چه از لحاظ اداری و یا از لحاظ امنیتی و متقابلاً قدرت نمایی گسترده یی که گروه طالبان در این اواخر از خود نشان می دهد، به خوبی نشانگر این است که طالبان خود را درحال حاضر و پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان در سال 2014، پیروز میدان دانسته و تازمانی که طالبان در موضع قدرت باشند هرگز تن به صلح نخواهند داد.

طالبان آنگونه که در گذشته بیان کرده و عملکردهای حالش نشانگر آن است، دولت افغانستان را دولتی ضعیف دانسته که بدون حمایت نیروهای خارجی توانایی مقابله با طالبان را نخواهد داشت و به همین دلیل تلاش های دولت افغانستان برای دست یافتن به صلح و کشاندن طالبان به میز مذاکره از هر طریقی که باشد نتیجه نخواهد داد.