بهشت گمشده یا آخرین بازمانده؟

اخیراً ذکی میرزایی یکی از فلمسازان جوان افغانستان فلم مستند کوتاهی را ساخته و درمحفلی درکابل به نمایش و نقد گذاشته است.

این مستند کوتاه که خبربه نمایش درآمدن آن به تازگی برای ما رسیده است زندگی "زبولان زیمنتو" آخرین یهودی افغانستان را که درکابل به سرمیبرد به تصویرمیکشد.

این یهودی هموطن منحیث یگانه بازمانده یک دین دریک کشور، که کوچتکترین اقلیت جهان را تشکیل میدهد به تنهایی درکنیسه ای درشهرکابل زندگی میکند.

بهشت گمشده نام این فلم است و سئوالی را که این فلم مطرح میکند اینست که آیا افغانستان بهشت گمشده ی برای چه کسانی است؛ برای بمگذاران افراطی ای که بهشت رویایی شانرا گم کرده اند و دراین کشور درجستجوی آن هستند، برای آنانیکه ازآنطرف مرزها فقط برای کشتن مردم بیگناه این خاک به بهشت شان رسیده میتوانند، برای آنانیکه بهشت را تنها درنابودی دیگران میبینند و خشونت وخونریزی یکی ازپیش شرط های ورود شان به این بهشت گمشده شان میباشد و یا بهشت گمشده ای برای آن عده ازمردمان این مرز و بوم که سالها به دلیل تبعیضات قومی، نژادی، مذهبی و زبانی حق شان پایمال شده وشمارجمعیت شان با نسل کشی ها و قتل عام ها منقرض گردیده است؟ یکی ازاین اقلیت ها، اقلیت دینی - مذهبی پیروان یهودیت درافغانستان است که ازسالها قبل با تبعیضات و نا برابری های اجتماعی دراین کشوردست و پنجه نرم میکرده اند وبه خصوص با رشد بنیادگرایی و افراط گرایی اسلامی در دوران سیاه طالبان، زمانیکه بیشترازهروقت اختلاط دین باعنعنات قومی قبیله ای به اوج میرسد و سواستفاده جویی از دین بیش از حد میگردد و به نام اسلام ضرب و شتم بالای این شهروندان بیگناه که پیروادیان غیرازاسلام اند شروع گردیده، دیگراین بهشت برای آنان وجود ندارد و آنان بخاطرعقیده و دین و مذهب شان باید خانه و کاشانه شانرا که بهشت شان است و نسل اندرنسل درآن زیسته اند، با اجبارترک کنند.

این فلم که درباره یگانه بازمانده یک دین دریک کشوراست آخرین بازمانده نیزمیتوانست عنوانی خوبی برای آن باشد.

دراین مستند کارگردان ظاهراً تنهایی و روزگار نه چندان خوب "زبولان زیمنتو" را منحیث یگانه پیرو یک دین "یهودیت" درافغانستان که کوچترین اقلیت جهان را میسازد سوژه قرارداده وثبت تصویرنموده است؛ به وضعیت زندگی، پیشینه وجمعیت پیروان یهودیت درافغانستان، تعداد کنیسه ها یا پرستشگاه ها و محل اجرای مراسمات دینی یهودیان، محلات زندگی و چگونگی انقراض آنان درافغانستان ازطریق صحبت با یگانه پیرو یهودیت درافغانستان و ثبت لحظات زندگی او پرداخته است.

این مستند ضمن پرداختن مختصربه پیشینه تاریخی یهودیت و بودیزم درافغانستان قبل ازاسلام، به تبعیضات نژادی، مذهبی و تاخت و تازهای قومی- قبیله ای و تصفیه اقلیت های مذهبی و قومی که طی چندین دهه درافغانستان یا زیرنام دین و یا هم به بهانه های دیگرعلیه شهروندان کشوراستفاده گردیده و باعث نسل کشی، انقراض جمعیت و متواری شدن و کوچ اجباری آنها گردیده است، نیزاشاره نموده است.

نکته جالب توجه اینجاست که درپاسخ به این سئوال که چطوراین تنها یهودی افغانستان ازدست طالبان جان سالم بدربرده است درحالیکه به گفته خودش نصف کابل او را میشناسد،آقای زبولان زیمنتو چنین اظهارداشته است: " درزمان طالبان آنان چهارپنج بارمرا با خود بردند و زندانی و شکنجه نمودند. بخاطریکه دوستم آقای ایساک لیوی که یک آدم بدی بود مرا نزد آنان جاسوس موساد اسراییل معرفی کرده بود و آنان هم به این دلیل مرا چند باربردند، لت و کوپ کردند، اما هرباربعد از ختم لت و کوپ، مینشستند و اظهارندامت میکردند و ازمن معذرت میخواستند و میگفتند که پدران ما گفته اند که ما پشتون ها ازقوم بنی اسراییل هستیم و تو هم بنی اسراییل هستی، اما چی کنیم وظیفه است که غیرمسلمانان را باید اصلاح کنیم."

یهودیان افغانستان که بیشتردرهرات میزیسته اند، پیشینه طولانی دراین کشوردارند که اکثراً پس ازایجاد اسراییل به آنجا مهاجرت نموده اند، تعدادی هم درزمان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق و متباقی هم پس از قدرت گرفتن مجاهدین مجبور به ترک افغانستان شده اند که درسالهای اخیر "زوبلان زیمینتو" و"ایساک لیوی" دوتنها یهودی ای بودند که با هم درافغانستان میزیستنه اند.

این دو یهودی افغانستانی که فامیل هایشان به اسراییل رفته اند آخرین یهودیان افغانستان بودند که دردوران های مختلف درافغانستان مانده اند و بارها توسط طالبان زندانی و شکنجه گردیده اند. "ایساک لیوی" درسال 2005 فوت نموده که با این حساب "زوبلان زیمینتو" آخرین بازمانده یهودیان افغانستان است که تا کنون درکنیسه قدیمی ای درشهرکابل زندگی میکند.

اکنون پس از نمایش و نقد این فلم درکابل آقای میرزایی درنظردارد، فلمش را به جشنواره های مختلف جهانی بفرستد و کوچکترین اقلیت جهان را معرفی نماید.

به گفته آقای میرزایی به دلیل نبود سیستم درست توزیع و پخش فلم درکشور وعدم حمایت دولت ازفلمسازان، آنان مجبورند حق تکثیر محصولات تولیدی شانرا برای توزیع ازطریق مراکزعمده فلم وسی دی فروشی که بیشتردرجاده نادرپشتون موقعیت دارند، بدون درنظرداشت منفعت مادی آن با قیمت خیلی نازل برای آنان واگذارنمایند که این موضوع خود باعث شکست مالی فلمسازان درتولید فلمهای بعدی شان میگردد.

هرچند خود این فلمساز نیز حق تکثیر فلمش را درCD و DVD به همین عمده فروشان فلم واگذارکرده است و این فلم مستند را میتواند دردوکان های جاده نادرپشتون یابید.

گفتنی است اینکه سیک ها و هندوان افغانستان نیز یکی دیگرازاقلیتهای قومی- مذهبی دراین کشوراند که بیش از دو قرن درافغانستان سکونت دارند. آنان نیز تاکنون بارها مورد تبعیض قومی- مذهبی قرارگرفته اند و خصوصاً دردوران سیاه طالبان فشارهای زیادی را متقبل شده اند و وادار به کوچ اجباری گردیده اند.

حسن ناظری، فلمساز افغانستانی و استاد دردانشکده هنرهای زیبای کابل نیزچندی پیش کارش را روی فلم مستندی درزمینه سیک ها و هندوان افغانستان شروع نموده که برای تحقیقات و تصویربرداری بعضی از قسمت های آن فعلاً فلم درهندوستان بسرمیبرد.

با این حساب میتوان گفت فلمهایی با موضوعات حقوق اقلیتها نیز درافغانستان ساخته میشوند.