قانون، عدالت و فساد در افغانستان

نکات مورد بحث

سخنگو: به کنفرانس مطبوعاتی امروز خوش آمدید. مهمان امروز ما آقای تام کونیگز، نماینده خاص سرمنشی ملل متحد در افغانستان هستند.

نماینده خاص سرمنشی ملل متحد در افغانستان: صبح بخیر. طوریکه میدانید، دیروز در ولایت غزنی به جان رییس جمهور کرزی حمله صورت گرفت. این در واقع یک تجاوز است و آن را به شدت محکوم می کنم. عاملین این کار آشکاراً به آرای میلیون ها افغان ایکه رییس جمهور کرزی را انتخاب کردند احترام قایل نیستند و به آنهای احترام نمیگذارند که هر روز صبورانه برای بازسازی این کشور و ارزش های چون افتخار، صلح و احترام متقابل کار می کنند.

من همچنان میخواهم از دو واقعه دیگر یاد آوری کنم. هفته گذشته، چهار کارمند وزارت صحت از طرف ربایندگان شان در جنوب کشور رها شدند. اما من در رابطه به اینکه یکی از رفقای آنها در میان شان، و بیشتر از آن در مورد آوازه ها ایکه مبنی بر کشته شدن آن وجود دارد، جداً نگران هستم. اینجا میخواهم یک موضوع را برای تمام طرف های درگیر منازعه روشن سازم که آسیب رساندن عمدی به افراد ملکی، به شمول کارمندان حکومت، کارمندان موسسات غیر دولتی، و قراردادی ها یا کارمندان ملل متحد نقض صریح قانون بین المللی بشری است، و همچنان تحت قوانین ملی این کار جرم پنداشته می شود. آنانیکه در این کار ها مصروف اند مسؤل شناخته خواهند شد.

بر علاوه آن، من از کشته شدن دو ژورنالست زن، زکیه ذکی و شکیبا سانگه آماج، طی دو هفته گذشته عمیقاً متأثر شده ام. انگیزه این قتل ها هر چه باشد، این ها دو زن قابل احترام و مشهور بودند و مرگ آنها برای افغانستان یک ضایعه بزرگ است. این چنین حملات تاثیرات ناگواری در اجتماع دارد. امروز صبح من گزارشی در مورد تهدید علیه یک زن دیگر ژورنالست (فریده نیکزاد از آژانس خبرگزاری پژواک) داشتم. این کار ها باید متوقف شوند. زنان باید حمایت و از نقش آن ها در اجتماع باید قدردانی گردد.

به این ترتیب میخواهم روی موضوعات اصلی کنفرانس امروزی که عبارت از حاکمیت قانون است صحبت کنم. به تاریخ دوم و سوم ماه جولای یک کنفرانس بزرگ در رابطه به افغانستان در روم برگذار خواهد شد. ملل متحد با داشتن یک پیام واضح در مورد حاکمیت قانون در افغانستان در این کنفرانس اشتراک خواهد کرد. دور بی قانونیت، فساد اداری، پولیس غیر مسکلی و یک نظام قضایی غیر قابل اعتماد باید پایان یابد. من میخواهم که شاهد تشخیص اولویت های روشن و واقع بینانه از این کنفرانس باشم تا بتواند طی ماه ها و سال های آینده همه را رهنمایی کنند. مردم به ما میگویند که خواهان یک پولیس خوب، موسسات قابل اعتماد و همچنان خواهان پایان دادن به معافیت ازجرایم هستند. و یوناما به خواسته های آنها گوش داده است. من انتظار یک رویکرد جامع و هماهنگ برای اصلاحات سکتور عدلی و قضایی و حاکمیت قانون را از این جلسه دارم.

من در انتظار تعهدات قوی و به سطح عالی از جانب جامعه جهانی و حکومت و پارلمان افغانستان در رابطه به این هدف هستم. من همچنان خواهان اقدامات واقعی، نه تنها توسط حکومت و پارلمان افغانستان، برای در اولویت قرار دادن این هدف و بدست آوردن آن هستم. قوانین باید نافذ گردند، اینها باید بصورت منظم و مساویانه بالای همه تطبیق شوند، و متخلفین باید در مطابقت با نورم های قبول شده به سزای اعمال شان رسانده شوند. ایجاد حاکمیت قانون نیاز به زمان دارد، ولی ما باید در بدست آوردن این هدف هرگز تردید نکنیم.

به منظور تقویت این پیام که حاکمیت قانون باید برای حکومت یک اولویت باشد، تمویل کنندگان بین المللی و دوستان افغانستان و سرمنشی ملل متحد که در این کنفرانس نیز اشتراک مینمایند. ما همه خوب میدانیم که مردم افغانستان از فساد اداری، و بی نظمی در پیروی از طرزالعمل ها و قوانین، و همچنین از توانایی های ضعیف دولت برای تطبیق قانون و جزا دادن ناقضین آن به ستوه آمده اند. هدف عاجل ما داشتن تعهدات به سطح بلند در رابطه به حاکمیت قانون است. ما میخواهیم که شاهد یک پلان مناسب و توافق شده برای برخورد با مشکلات سکتور عدلی و قضایی، پولیس و محابس باشیم. و من میخواهم که شاهد تفویض مسؤلیت های مشخص، در قسمت کمک های کشور های تمویل کننده و همچنان در مورد اینکه کی چی خواهد کرد، باشم. ما همه میدانیم که طی یکشب حاکمیت قانون را بوجود نمی آید، اما این بدین معنی نیست که در این ساحه تلاش ها تسریع و بهتر شده نمی تواند. من تکرار می کنم که باید حاکمیت قانون برای حکومت و برای کشور های کمک کننده و دوستان افغانستان یک اولویت باشد. فعلاً به سوالات شما پاسخ ارایه می کنم.

سوالات و جوابات:

اسوشیتد پرس: اگر شما از نظامیان سوال کنید، احتمالاً به شما خواهند گفت که مبارزه علیه شورش ها در این کشور در اولویت قرار دارد. آیا شما رابطه میان این دو را بیان کرده می توانید و به نظر شما اولویت برای تقویت حاکمیت قانون چیست؟ و از آنجاییکه مبارزه علیه شورش ها در حال حاضر در جریان است، مشکلات ایکه این دو را از هم دور و یا نزدیک می سازد ،چیست؟

تام کونیگز: برای شما دو جواب دارم. عناصر مخالف حکومت توسط جنایت کاران حمایت، تجهیز و قسماً تمویل می شوند، که بعضی اوقات به مافیا، به قاچاق و احیاناً به اقتصاد مواد مخدر نیز وابسته است. یک دلیل دیگر نیز وجود دارد، تعداد زیاد مردم که توسط حکومت و یا کارکرد های آن بیگانه و دور ساخته شده اند و یا بخاطر نبود موسسات عدلی روی گردان شده اند. نیاز برای عدالت در کشور عام شده است و خصوصاً در ساحات که از شورش ها متاثر شده اند. پس ما باید تلاش ها برای آوردن عدالت را در تمام کشور، در تمام ولسوالی ها و خصوصاً در جاها یکه رهبریت میان حکومت و عناصر ضد حکومتی متنازع فیه است، سرعت ببخشیم. و نکته سوم، حاکمیت قانون به معنی تطبیق آن نیز است. به این مفهموم که آنعده متخلفین از قانون که باعث خشونت می شوند باید مسؤل شناخته شوند.

صدای آمریکا (ترجمه از دری): در این اواخر بعضی از مسؤلین دایاگ اظهار نظر کردند که از شمال به افغانستان اسلحه می آید. من میخواهم بدانم که این اسلحه از کدام قسمت شمال و به کی می آید و کی این اسلحه را میفرستد؟

تام کونیگز: معلوماتی دارم که قاچاق سلاح به افغانستان افزایش یافته است. حتی بدون قاچاق هم در این کشور سلاح زیادی وجود دارد. این در واقع نتیجه نا امنی در کشور است که مردم به خریداری سلاح روی می آورند. من معلومات ندارم که این اسلحه از کجا می آید و به کجا میرود، اما برای ثبات در کشور من این را مثبت ارزیابی نمی کنم.
داشتن سلاح راجستر ناشده غیر قانونی است. ما بسیار واضح باید بگوییم که هر شخصی که با سلاح معامله می کند، سلاح وارد و یا در اختیار دارد و راجستر شده و بصورت درست قانونمند شده نیست، خلاف قانون است. هدف برنامه دایاگ و قبل از آن برنامه دی دی آر مشخصاً زیر کنترل آوردن سلاح در کشور و خلع سلاح همچنان انحلال تمام گروه های مسلح غیر قانونی است. ما نسبت به آن اهداف ثابت هستیم و من خوشحال هستم که رییس جمهور در این اوخر تاکید کرد که داشتن سلاح در افغانستان باعث بی ثباتی می شود و پروسه دایاگ باید ادامه پیدا کند.

(ترجمه شده از پشتو) بی بی سی: در کنار شورشگری درجنوب، در داخل دولت نیز تنش های سیاسی وجود دارد، مثلأ حوادث جوزجان و کابل. نگرانی ملل متحد از این حوادث چی میباشد؟

تام کونیگز: من نگران هستم. هر گاه یکی از فعالین در قدرت و یا خارج از قدرت به خشونت میگراید و حتی اگر یک دیگر را با مشت میزنند و یا در پارلمان ویا جاهای دیگر بوتل آب را به سوی یک دیگر پرتاب مینمایند، ما نگران این هستیم که تا هنوز این خشونت ها در روش های پیشرفته ادامه دارد. در هر جائیکه بتوانیم، ما کوشش میکنیم تا این تنش ها را با گفتگو خنثی نمائیم، و اگر دستور عمل های حقوقی هم لازم باشد، اما مذاکره بهترین روش حل این تنش ها میباشد. و فکر میکنم که بخاطر خنثی نمودن این تنش ها به هر علتی که باشد، دستور عمل و روش های زیاد با ارزش وجود دارد. به نظر من روی آوردن به تنش تنها به مثابه بی ثباتی نیست بلکه نمونه های بسیار بد رفتاری نیز میباشد. من به همه مشوره میدهم تا هر چه بیشتر بخاطر فرو نشاندن تنش ها به نهاد ها و میکانیزم های حقوقی مراجعه نمایند، زیرا بدون آن هم مشکلات زیادی داریم. و اگر اشاره شما به تنش های گروهی در شمال است، فکر میکنم که باید حصول اطمینان گردد که تمامی کسانیکه خشونت را آغاز نمودند ،طوری مثال بدون تشخیص بالای ازدحام مردم شلیک نموده اند باید جوابگوی این جنایت باشند.اگر هدف تان ازحوادث دیگر باشد، مشوره من این است که باید مزاج خود را کنترول نمائید.

(ترجمه شده از دری) رادیو اروپای آزاد: نظر ملل متحد در مورد نقش قانون در طی سه سال گذشته افغانستان چی بوده است؟ ما میدانیم که یک تعداد مخالفین در پارلمان نقش قانون در افغانستان را نمی پذیرند. برای حاکمیت قانون در افغانستان چه مدت زمان لازم است؟

تام کوینگز: طی سه سال گذشته در عرصه های مختلف پیشرفت هایی صورت گرفته است، ولی به بسیار آهسته بوده. نقش قانون یک چالش اساسی برای همه جوامع میباشد. عدالت محور دموکراسی میباشد. در پنج سال گذشته، پیشرفت های حاصله سه سال اخیر برای من قناعت بخش نمی باشد. به همین علت دولت افغانستان و دوستان خارجی اش باید هرچه بیشتر به مسئله عدالت توجه نمایند. شما در تمامی جوامع شاهد جنایت میباشید، اما آروزی جوامع بخصوص دموکراتیک ترین آنها این است تا سطح آنرا پائین حفظ نمایند. ما باید بفهمیم که در یک کشور بعد از جنگ قرار داریم، و نمی توان انتظار آنرا داشت که طی سه سال مثلأ به معیار های پیشرفت در سویس برسیم، اما پیشرفت در این عرصه تنها مسئولیت جامعه بین المللی نه بلکه مسئولیت مردم افغانستان است تا عاملین جنایات را، حتی اگر این جنایات در گذشته باشد، به محکمه بکشانند. ما در اینجا چندین مراتبه در مورد عدالت انتقالی صحبت نمودیم، و گفتیم کسانیکه مسئولیت جنایات جنگی گذشته را دارند نیز باید به محکمه کشانیده شوند. یکی از شرایط این پیشرفت، داشتن سیستم فعال عدلی میباشد، و اگر شما به پلان عمل عدالت انتقالی بنگرید، می بینید که یکی از اولویت ها بهبود سیستم عدلی مقدم تر از محاکمه میباشد. با توجه به جنایات در جنگ های گذشته و یا در جنگ های امروز و یا حتی در امور روزمره، بدون عدالت امکان تأمین ثبات وجود ندارد.

اشیا تایمز آنلاین: سوال من در مورد افزایش شکایات از تلفات غیر نظامیان که در نتیجه بمباردمان نیروهای ناتو در جنوب افغانستان میباشد. توضیحات شما در این بار چی میباشد؟

تام کونیگز: در کنفرانس مطبوعاتی اخیر، آقای ریچارد بنت – رئیس بخش حقوق بشر یوناما در این مورد صحبت نمودند. و همه چیز را گفتند و در تمامی موارد با من توافق نمودند. همان مسائل را به شما نیز گفت و من نیز دو هفته قبل در این باره به شورای امنیت عین مسئله را گزارش کردم. ما تلاش کامل خود را بخرچ میدهیم و تمامی طرف های درگیر نیز باید سعی نمایند تا مانع تلفات افراد ملکی گردند.

سوال: چنانچه در یکی از رادیو ها در مورد وضعیت امنیتی شما گفتید که ما وقت کافی نداریم و لازم است تا اقدامات هرچه زود تر انجام شوند. اکنون وضعیت امنیتی را چگونه ارزیابی مینمائید، زیرا طالبان قوی تر میشوند و اخیراً نیز ولسوالی هایی را در شمال شرق کشور تصرف نمودند، و دیروز نیز علیه جان رئیس جمهور سوء قصد نمودند؟

تام کونیگز: برخلاف تصور ما وضعیت امنیتی سال گذشته بدتر شد. امسال ما زیاد متحیر نیستیم و وضعیت نا امنی ما در مقایسه با سال گذشته یکسان میباشد. ازاینکه دولت و جامعه بین المللی در برابر افزایش نا امنی عکس العمل نشان دادند، خوشحال میباشم. نیرو های ناتو و آیساف عملیات خویشرا افزایش بخشیدند، بعضی از کشور ها بخصوص امریکا، انگلستان و پولند و غیره تعداد نیروهای شانرا بیشتر نمودند. کنگره ایالات متحده یک قانونی را بخاطر تمویل مالی زیاد در ایجاد اردوی ملی و پولیس ملی افغانستان، تصویب نمود. اتحادیه اروپا نیز یک گروه اضافی 160 نفری مربیان پولیس را فرستاد. به ولایات جنگ زده نیز توجه جدی وجود دارد. تعداد کشور هایکه به بازسازی مجدد ، ایجاد امنیت و حاکمیت قانون تعهد و قول داده اند، افزایش یافته است. بنابرین چیزهایی سریعأ انجام شده و کوشش می کنیم تا با همین سرعت ادامه یابد. شما میدانید که در این اواخر سفر هایی زیادی داشته ام و هنوز هم سفر خود را به کشورهایکه تمویل کنندگان عمده و دوستان افغانستان اند ادامه ،خواهم داد. هفته آینده به کشور های چین و جاپان خواهم رفت و به تعقیب آن به کشور های مختلف اروپائی میروم ،همواره بر این پیام تأکید خواهم داشت که افغانستان به تعهد دراز مدت در عرصه امنیت و بازسازی و انکشاف ضرورت دارد. در میان خبر های بد روزمره، خبر خوب تعهد دراز مدت، یعنی تعهد از جانب دولت افغانستان، از جانب جامعه بین المللی، کشور های تشریک کننده نیرو های نظامی و تمویل کننده گان را نباید فراموش نمائیم. من همچنان از ارتباط قوی میان تلاش ما در عرصه نظامی، ملکی و سیاسی حمایت قوی مینمایم. من فکر میکنم که نیروهای نظامی بین المللی میتوانند بخاطر حمایت از اجرای قانون در این کشور تلاش بیشتر نمایند و نه تنها بخاطر منع و پاسخ به خشونت و فعالیت های جنائی گروه های نظامی غیر قانونی بلکه در عرصه اجرای قانون مبارزه با مواد مخدر نیز میتوانند تلاش نمایند. چالش ها تنها در جنوب نه بلکه در مزار یا شبرغان نیز وجود دارد.

ایرین: آیا شما می توانید در مورد حفاظت غیرنظامیان در افغانستان به ما توضیح دهید. طوری که همه ما می دانیم، طالبان به خاطر قتل عام بی رحمانه مردم ملکی محکوم شده اند. می خواهم ارزیابی شما را از عملکرد نیروهای بین المللی، خصوصا نیروهای امریکایی،که خارج از قومانده ناتو فعالیت می کنند در این ارتباط بدانم.

تام کونیگز: درقدم اول در ارتباط با کمبود حفاظت از زندگی افراد ملکی، حملات بالای افراد ملکی در دو سند بسیار خوب به نشر رسیده است – در گزارش سازمان نظارت بر حقوق بشر و همچنین سازمان عفو بین الملل. فکر می کنم که اینها اسناد خیلی با ارزشی هستند باید مورد مطالعه قرار گیرند.
در ارتباط با مواردی که تلفات افراد ملکی بواسطه مداخله جامعه بین المللی صورت گرفته اند ما سعی کرده ایم که حقیقت آنرا به طور کامل بیابیم. و ما با نیروهای نظامی همکاری می کنیم، چه داخلی و چه بین المللی، تا از وقوع آن در آینده جلوگیری کنیم. یقیناً این یک چالش دائمی است و ما این موضوع را نه تنها با رئیس جمهور بلکه با قومندان آیساف نیز مطرح کرده ایم. ما به هیچ کدام از این نیروها دستور نمی دهیم، اما سعی داریم که به آنها برای هماهنگی بهتر کمک نماییم تا نیروهای سیاسی و خصوصا دولت افغانستان نیز هماهنگی بهتری داشته باشند. ما از یک دیدگاه جامع پیشتیبانی می کنیم – هم نظامی و هم ملکی – که این کار باید با توجه به تمام اقدامات در ولایات و مناطق مختلف صورت گیرد تا اینکه جلوی اقدامات ناهماهنگ که ممکن است باعث ایجاد مشکلات در موفقیت سیاسی دولت گردند، گرفته شود.

رویترز: تا چه اندازه مشکلات سیاسی و ظاهرأ ضعف رئیس جمهور وظیفه مبارزه با بی قانونی و فساد و مبارزه علیه شورشگری طالبان را بیشتر دشوار میسازد؟

تام کوینگز: من نمی توانم و در موقفی قرار ندارم تا در مورد قوت یا ضعف سیاسی کسی اظهار نظررسمی نمایم، این مسئله مربوط به مردم افغانستان میشود. اما بدون شک قوت اجرائی مانند جاه های دیگری که دارای ثبات است، نیست. اما این مسئله طبیعی است.
بی قانونی و شورشگری و بخصوص طالبان سعی مینمایند تا از هرگونه ضعف سوء استفاده نمایند و همچنان سعی مینمایند تا ضعف و تعهد جامعه بین المللی را بکار بگیرند. ما به وضاحت این را می بینیم. بنابرین نهاد های قوی تر سیاسی، البته نمی خواهم بگویم که کدام حزب قوی است و یا کدام حزب ضعیف، اما هر قدر نهاد ها موثر و یا قوی باشند، به همان اندازه میتوانند در مبارزه علیه فساد، صنعت مواد مخدر و مبارزه علیه خشونت تغییرات جدی به بار بیاورند. بدون شک مخالفین قوی سیستم سیاسی را تقویت میکنند وضرورنیست که باعث تضغیف قوه اجرائیه گردد. بنابرین فکر میکنم که ما دارای دو عرصه هستیم. یکی عرصه سیاسی داریم که شامل دولت و مخالفین میگردد و دیگر عرصه اجرائی داریم که کارا و یا کمتر کارا میباشد. بخاطر مبارزه با بی قانونی قوت اجرائی مهمتر از همه است.

این طبیعی است که دو سال پیش از انتخابات آینده، نیرو های سیاسی مختلف خود را معرفی نمودند و کوشش مینمایند تا تصور و پیشنهادات سیاسی شانرا یکجا نمایند. این به مثابه ضعف سیاسی نمی باشد. از سوی دیگر، حملات نظیر حمله دیروز علیه رئیس جمهور منتخب باید باعث برانگیختن واکنش از جانب همه افغانهایکه خواهان داشتن ساختار قانونی و مشروع اند، گردد، و از حمایت هرگونه عمل خشونت آمیز دوری نموده و این خشونت و یا حمله خشونت آمیز غزنی را تقبیح نمایند.
من امیدوارم که اینگونه عمل باعث ضعف رئیس جمهور نگردیده بلکه باعث تقویت وی گردد.اما در پایان باز میگویم که این مسئله وابسته به عکس العمل تمام افغانها میباشد.

8:00 صبح: ناامیدی در بسیاری از مناطق باثبات در شمال و غرب کشور و همچنین در پایتخت درحال افزایش است. آیا شما فکر نمی کنید که این ناامیدی باعث بی ثباتی در آینده گردد؟ آیا شما فکر می کنید که این مسئله نگران کننده تر از طالبان است؟ آنها در ابتدا دولت را حمایت می کردند، اما در حال حاضر این حمایت در حال کاهش است.

تام کوینگز: مطمئنا، اگر افرادی که تا کنون از قانون حمایت کرده اند به خشونت دست بزنند به طور قطعی این دلیلی برای بی ثباتی می باشد. از سوی دیگر، من می دانم که گاهی اوقات ناامیدی یا برآورده نشدن خواسته ها دلیلی است که برخی افراد از دولت روی گردان شوند. فکر می کنم در این رابطه باید با دقت بیشتری فکر کرد. مخالفت با دولت حاکم به معنای بی ثباتی نیست – زیرا شما مخالفت را در هر کشوری ممکن است ببینید که می تواند به گونه سالمی انجام شود. اگر این مخالفت تبدیل به روشهای غیر قانونی گردد و در مخالفت با قانون اساسی و حاکمیت قانون باشد آنوقت تهدیدی برای ثبات و صلح تلقی خواهد شد. بطور قطعی دموکراتها در کشور امریکا به خاطر عکس العمل جمهوری خواهان ناامید شدند. به همین خاطر آنها در آخرین انتخابات تصمیمی برخلاف آقای بوش گرفتند. یکی از عکس العملهای آقای بوش ممکن است تعیین آقای زلمی خلیل زاد به عنوان سفیر امریکا در سازمان ملل متحد باشد. هیچ کدام از این اقدامات به معنای بی ثبات ساختن کشور امریکا نمی باشد. به این دلیل است که ما بطور واضح از کسانی که ناامید شده اند و یا خواستار انجام کارها به شیوه های متفاوت می باشند می خواهیم که از روشهای سیاسی که تحت قانون اساسی فراهم شده اند استفاده کنند و به خشونت روی نیاورند. اغتشاش و خشونت تهدید مستقیمی به نظم و قانون است و هیچ کس نباید آنرا با یک مخالفت قانونی برابر بداند.

رادیو فردا: گزارشهایی در مورد اینکه بین مردم در بامیان جنگی حادث شده است – بین کوچی ها و دیگران یک نفر کشته شده و تعدادی دیگر زخمی شده اند. آنها همچنین مقداری از ساحات اطراف را سوزانده اند. نظر ملل متحد در این مورد چیست؟

تام کونیگز: اگر شما در مورد این منازعه شنیده اید، ما از مقامات درخواست کرده ایم که در این مورد میانجیگری کنند. در این وقت از سال غیر معمول نیست که منازعاتی بین کوچی ها و زارعین محل صورت گیرد. این مسئله بازهم ثابت می سازد که حاکمیت قانون امری ضروری است و همچنین به یک سیستم عدلی و قضایی درست که قادر به تنظیم و حل منازعات بر سر زمین باشد نیاز است زیرا منشا این منازعه زمین است. جدا از این مسئله خاص، منازعات بر سر زمین موضوعی است که باید در کنفرانسی که در مورد حاکمیت قانون برگذار می گردد به بحث گرفته شود.

رادیو کلید: جنجال بین لوی څارنوال و جنرال جرئت. موقف یوناما در این ارتباط چیست؟

تام کوینگز: یوناما نظری در این مورد ندارد. من قبلا در این باره گفته بودم که من بسیار خوشحال خواهم شد اگر هر کدام از طرفین مزاج خود را کنترول کنند. برای پاسخ به سوال شما از دو کلمه استفاده می کنم "خونسرد باشید". تشکر از همه شما.