یادی از خواجه هدایت الله خان

یکی از قربانیان دیگر مشروطه خواهان در دوره استبداد نادری بزرگمرد افغان ، جوان شجاع و دلیر کابل زمین خواجه هدایت اله خان فرزند خواجه عنایت اله خان است. نادر شاه او را با چهار تن از دیگر فرزندان راستین و قهرمانان واقعی افغانستان به نامهای محمد ولی خان وکیل، غلام جیلانی خان چرخی،محمد مهدی خان سرمنشی دوره امانی و فقیرمحمد خان رئیس جنگلات بدار آویخت . روح تان شادباد ، راد مردان دوره مشروطه که در مقابل زور و ستم مقابله نمودید و به دشمن مقتدر سر خم ننمودید.نامهای شما در تاریخ سرزمین ما جاویدانی است .

خواجه هدایت اله خان باشنده کوچه وزیر ویا گذر وزیر شهر کابل بود در ایام کودکی پدر را از دست میدهد مگر آغوش پر محبت مادر گرامی شان وفا بیگم (ملقب به بوبو جان ) او را پرورش میدهد او با دو خواهر خود بنام های فغفور خانم و و صابره خانم و برادرش خواجه فخرالدین خان بزرگ میشوند .
مادرش مثل همه شیر زنان افغان با وجود امکانات کم و تنگ دستی، پسران خود را شامل لیسه حبیبیه میکند. در آنزمان لیسه حبیبیه مرکز علم و دانش بود با استادان روشنفکر ،مهربان و آزادیخواه.در چنین کانونی به درس خواندن مشغول میشود و بعد از ختم تحصیل ابتدا در وزارت خارجه مشغول بکار میشود و در اثر لیاقت و کار دانی اش به صفت سکرتر قونسل و جنرال قونسل در ماسکو ،تاشکند ،انقره ،بمبی ومشهد انجام وظیفه مینماید آخرین وظیفه اش رئیس تنظیمیۀ هـزاره جات بود
خواجه هدایت اله خان در هر جا و هر حال نگران اوضاع نا بسامان میهن عزیزش و ملت اش بود .در زمان اغتشاش ، از طرف شاه امان اله خان با برادر شاه ،در جنگ هزاره جات شرکت نمودند اما چون شاه امان اله نمیخواست که به جنگ و برادر کشی ادامه دهد لهذا جنگ به زودی خاتمه مییابد .
و قتی نادر شاه به کرسی قدرت رسید , طرفداران شاه امان اله خان را در وهله نخست موقع داد ،مگر بعد آهسته آهسته و به بهانه های مختلف آنها را یکی بعد دیگر روانه زندان ساخت و بلاخره همه را بدار آویخت. .
خواجه هدایت اله خان را هم یکسال در زندان ارگ محبوس ساختند و بعد در 12 سبتمبر بدارکشیدند

.
"صبح روز شنبه (یکروز پس از شهادت خواجه هدایت الله خان )
... ساعت شش صبح بود که خیال محمد وردکی حواله دار دروازه اطاق را باز کرد و سلام داد. از دیدن او خیلی پریشان شده پرسیدم که چه خبر است؟ مهدی جانم را بدائره قلعه خواسته اند. از شنیدن این خبر دلم به هم خورد... مهدی جان بیدار شد. خیال محمد سلام داد و گفت: پسر شما به دائره آمده ... رنگ مهدی جان سفید پرید و تکان شدید خورد...
مهدی جان در حالی که لنگوته خود را بسته کرده و چپن خود را می پوشید گفت نی عزیزم، چنین که خودت فکر میکنی نیست البته که مثل خواجه هدایت الله خان روز آخر زنده گانی من میباشد. درین مدت پسر مرا اجازه ندادند که مرا ببیند حالا هم پسرم نیامده است. صبور جان می فهم که این آخرین دقایق زنده گی من است با تو وداع میکنم. مرا از دعا فراموش نکن و اگر از زندان نجات یافتی، از یونس و آصف (آصف آهنگ) خبر گیرا باش. عزیزم... من از جهان ناکام و نامراد و در حالیکه اولادهایم صغیر و عیالم جوان میباشد، کشته میشوم...
در همین گفتگو بودیم که فقیرجان؛ در حالی که لنگوته پاچ سفید و چپن فولادی پوشیده بود او از چپن او نور مخصوص مشاهده میشد آمد، لبانش پر از خنده بود... گفت صبور جان خواجه (خواجه هدایت الله خان) انتظار ماست ترا هم خواستهاند. گفتم نی، مهدی جان را خواسته اند... درینوقت صدای شیون و گریان ربانی جان و مصطفی مجان پسران سفیر صاحب غلام جیلانی خان در دهلیز بلند شد. جانباز خان به آواز بلند گریه میکرد و لطیف جان پسر عبدالعزیزجان نیز گریه میکرد. از شیندن آواز گریه آنها همه به گریه شدیم. سفیر صاحب (غلام جیلانی خان) در حالیکه که لنگوته ململ سفید و چپن شتری رنگ پوشیده بود در دهلیز آمد. گفت: دیگر کدام از رفیقان با ما میروند؟ مهدی جان و فقیر جان گفتند ما هم با شما میرویم. سفیر صاحب گفت: شیر احمد خان هم رفیق ما و شم است...
ساعت هشت صبح محمد عمر محافظ زندان از اعدام گاه برگشته و در حالیکه مشغول نواختن طنبور بوده است، مرحوم غفوری از او جویای سرنوشت یاران خویش شده بود. عمرخان گفته بودک
آن پنج نفر غرغره شدند..."
عبدالصبور غفوری، سرنشینان کشتی مرگ یا زندانیان قلعه ارگ

" محمد ولی خان دروازی، غلام نبی خان چرخی، غلام جیلانی خان چرخی، محمد مهدی خان چنداولی ــ سرمنشی اعـلیحضرت امان الله خان ــ خواجه هـدایت الله خان رئیس تنظیمیۀ هـزاره جات، فـقـیر محمد خان رئیس جنگلات اعـدام میگردند. میر غلام محمد غـبار، محمد ابراهـیم صفا، سرور جویا، عـبدالعزیز خان قـندهاری، عـبدالغفار خان سرحد دار، رضا خان و عـده ای دیگر تحویل بندیخانه میشوند و سالهای سال را در زنجیر و زولانه بسر میبرند. "

افغانستان در پنج قـرن اخیر

در برج سنبلهء 1312 خورشيدی مطابق به ماه اگست 1933 عيسوی ، کاکايم غلام جيلانی همراه فرقه مشر شير محمد خان جناب ولی خان وکيل اعليحضرت اما الله خان، فقير محمد خان ، ميرزا محمد مهدی خان و خواجه هدايت الله خان به امر نادر شاه حلقهء دار آويخته و به مقام شهادت رسانيدند...!

«ازخاطراتم» به قلم جناب خالد صديق

دو شنبه 12 سپتامبر 2011, بوسيله ى ذ. شمس

تماس با ما : s.schams gmx.de