طالبان وارد عرصه دیپلماسی می شوند

حدود یک سال است که موضوع بازشدن دفتر رسمی گروه طالبان در یکی از کشورهای خارج از افغانستان و پاکستان برسر زبانها است، همانطوری که روند مذاکره با گروه طالبان از پیچیدگی خاص و سراسر ابهام و اسرار برخور دار است، تلاش هایی که در طول یک سال برای بازگشایی دفتر رسمی گروه طالبان در یکی از کشورهای جهان صورت گرفته است، بسیار پیچیده و پرازاسرار و تناقض آمیز است. هرچند در دنیای سیاست بسیاری از تناقضات قابل حل است و بسیاری از تحولاتی که نه پیشبینی می گردید و نه قابل باور بود به وقوع پیوسته است، اما بازگشایی دفتر گروه طالبان به صورت رسمی در یکی از کشورهای جهان حرکتی است که تمامی پیکره آن با تناقض و ابهام همراه است.

این گروه یکی از گروههای تروریستی است که رهبران و اعضای اصلی آن در لیست سیاه بین المللی قرار دارد و در دادگاه عفو بین المللی دوسیه قطوری در مورد جنایات مرتکب شده دارد، این گروه یکی از عوامل اصلی حمله امریکا و ناتو به افغانستان در سال 2001 بود و در اوایل این دهه حتی مطرح کردن مذاکره با این گروه نوعی جرم به شمار می رفت و تقریبا همه کشور های جهان از ضرورت نابودی القاعده و طالبان داد سخن می زدند، اما همانطوری که گفتیم در دنیایی سیاسی بسیاری از ناممکن ها ممکن و تناقضات به وحدت و جمع تبدیل می گردد، ذهنیت جامعه جهانی و بین المللی از نفرت سراسری نسبت به طالبان در گذر زمان تغییر کرد و به اصل مذاکره و گفتگو تبدل گردید.

البته مذاکرات، اصلی است که در موارد و شرایط مختلف جریانهای متخاصم در عین حالی که یک دیگر را به رسمیت نمی شناسند، برای حل مشکلات با یک دیگر مذاکره می کنند و برای رسیدن به یک تفاهم قابل قبول تلاش می کنند، اما این مسئله هیچ گاه به منزله به رسمیت شناختن طرف های مقابل نیست، حتی سال های بعد از توافقاتی که در مذاکرات انجام شده، طول کشیده تا زمینه به رسمیت شناختن در طرف تحقق پیدا کرده است.

به هرحال حدود یک سال پیش بود که برای اولین بار موضوع بازگشایی دفتر گروه طالبان در مذاکرات سه جانبه ای که میان افغانستان، پاکستان و ترکیه در استانبول صورت گرفت، مطرح گردید، این که این موضوع از طرف چه کسی برای اولین بار مطرح شده روشن نیست، اما در جریان این نشست بود که این موضوع برسر زبانها افتاد و حامد کرزی نیز از این طرح حمایت کرد. قرار بود دفتر رسمی گروه طالبان در آنقره یا استانبول بازگشایی شود، تا زمینه مذاکره با طالبان سرعت بیشتری به خود بگیرد، هرچند ترکیه در در همان آغاز با بازگشایی دفتر طالبان در آنقره مخالفت کرد، اما در شهر استانبول سکوت اختیار کرده بود و در واقع ترکیه به دنبال این موضوع بود که پیامدهای بازگشایی دفتر طالبان را به صورت دقیق مورد مطالعه قرار دهد.

ترکیه ماهها روی این موضوع مطالعه کرد، اما از آنجایی که ترکها اسلام معتدل همراه با تساهل و تسامح را شعار خود می دهند، هرگز نتوانست خود را با مبانی فکری طالبان نزدیک کرده و اجازه دهد که دفتر این گروه در استانبول بازگشایی شود، به همین دلیل ترکیه پس از ماهها سکوت و مطالعه به این در خواست پاسخ رد داد و دستهایی که برای بازگشایی دفتر طالبان تلاش می کردند، به دنبال کشورهای دیگری گشتند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و حتی ترکمنستان از جمله کشورهایی بودند که بر سرزبان رسانه ها افتاده بود که دفتر گروه طالبان در یکی از این کشورها باز خواهد شد، اما از آنجایی که این دو کشور عربی یادشده درپی شناسایی امارت طالبان در یک و نیم دهه قبل نکوهش زیادی شده بود و این شناسایی دستآوردی برای این کشور ها نداشت، آنها نیز راضی باز گشایی دفتر نمایندگی طالبان در کشور شان نشدند و سرانجام اکنون آنچه باب رسانه ها گردیده این است که امیر قطر موافقت کرده است که دفتر نمایندگی رسمی گروه طالبان در دوحه قطر بازگشایی گردد.

البته هنوز این دفتر عملا بازنشده است و هیچ اظهارنظری از سوی مقامات قطری هم در این باره نشده است، اما آنچه جای تعجب است حمایت های دولتی و بین المللی از بازگشایی این دفتر در دوحه است. شورای عالی صلح افغانستان از باز شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر پشتیبانی کرده و آن را گامی در تأمین صلح دانسته است. اسماعیل قاسمیار از اعضای این شورا می گوید که هیأت شورای عالی صلح در سفرهای خود به ترکیه، ترکمنستان و پاکستان خواهان مستقل شدن طالبان از هر گونه فشارها و سانسورها از سوی دولت پاکستان، شده بودند. اکنون این شورا قبل از بازگشایی این دفتر رسما از این طرح حمایت می کند.

هم چنین روزنامه تایمز انگلیس خبر داده است که دولت آمریکا با تاسیس دفتر نمایندگی برای طالبان در قطر موافقت کرده واین اقدام را به عنوان برنامه ای در راستای پیشبرد آشتی ملی در افغانستان دانسته است و گفته می شود تا قبل از پایان سال جاری میلادی، دفتر نمایندگی سیاسی طالبان در قطر افتتاح گردد. تایمز انگلیس اضافه می کند: هدف از این اقدام، فراهم ساختن این امکان برای غرب بود که مذاکرات رسمی صلح را با طالبان انجام دهد تا به توافقی برای پایان جنگ در افغانستان دست یابد. اما کارشناسان می گویند این خبر زمانی به نشر رسید که مقامات نظامی امریکایی بر ادامه نبرد با طالبان تاکید کرده اند و این گروه را شکست خورده توصیف کرده است، اما از طرف دیگر در سالگرد 11 سپتامبر یک امتیاز سیاسی دیگری به طالبان داده و به بازگشایی دفتر این گروه در قطر موافقت کرده است. جالب این است که تایمز لندن از این دفتر به عنوان سفارت امارت اسلامی یاد کرده است و اگر این دفتر عنوانی سفارت امارت طالبان را به خود بگیرد، تمامی اعضای این گروه از مصونیت دیپلماتیک برخور دار خواهد شد. براساس نوشته این روزنامه طالبان نیز درخواست کرده است که اعضای دفتر نمایندگی خود در قطر از آزادی در جابه جایی برخوردار باشند و در مدت فعالیت در قطر تحت محدودیت یا بازداشت قرار نگیرند.

به هرحال برخی از کارشناسان بازگشایی دفتر طالبان را که حتی از آن به سفارت امارت اسلامی طالبان یاد شده است، آن را دادن امتیاز دیگری به طالبان می دانند که برخلاف همه ادعاهایی که تاپیش از این می شد در یک چرخش سیاسی این امتیاز کلان را نیز به طالبان می دهند در حالی ادبیات طالبان در صحنه های سیاست و نظامی گری فقط جنگ است و خشونت و افراطی گری و با توجه به این عملکرد و باورهای افراطی همانطوری که در سالهای گذشته تلاش های صلح با این گروه به نتیجه نرسیده بعد از این نیز نخواهد رسید.