بر رخ چون گلت، آهسته، صبا گل می‌ریخت

 از شمار
دو چشم، یک تن، کم

وز شمار
خرد، هزاران بیش

محمدابراهیم
باستانی پاریزی، تاریخ‌دان، نویسنده، پژوهشگر، شاعر، موسیقی‌پژوه و استاد بازنشسته
دانشگاه تهران در ۳ جدی (دی) ۱۳۰۴ در پاریز کرمان به دنیا آمد و امسال در روزهای
دید و بازدید نوروزی مردم یعنی ۵ حمل (فروردین) ۱۳۹۳ در تهران درگذشت.

کتاب‌های
تاریخی باستانی پاریزی، آمیخته‌ای است از حکایت‌های شیرین با نثری دل‌نشین که
خوانندگان عادی را نیز به تاریخ علاقه‌مند می‌کند. یکی از نویسندگانی که از دوره
دبستان با آثارش آشنا شدم، باستانی بود که حس مطالعه و خواندن را در من برانگیخت.
در لابه‌لای نگاشته‌هایش درباره تاریخ، به ناگزیر، همیشه از افغانستان هم نامی به
میان می‌آمد یا از سفرهایش به افغانستان یا هم‌نشینی‌هایش با اهل فرهنگ افغانستان
در دیگر سرزمین‌های دنیا و نگاه مثبتش به فرهنگ و ادب و هنر مرزبوم بزرگ و باستانی
افغانستان، ستودنی بود.

چندی
بود که نه حس و حال رفتن به نت را داشتم و نه دسترسی مناسب به نت. از این رو، دیر
شد نوشتن برای مردی کهن‌سال که بخشی از خاطره‌های خوبم از کتاب‌خوانی را از دوره
کودکی و نوجوانی، مرهون نثر زیبایش هستم.

اکنون
غزلی زیبا از باستانی پاریزی را می‌آورم که یادگار خاطره‌هایی تلخ و شیرین برایم
بود و هست:

یاد آن شب که صبا در ره ما گل می‌ریخت

بر سر ما ز در و بام و هوا گل می‌ریخت

سر به دامان مَنَت بود و ز شاخ گل سرخ

بر رخ چون گلت، آهسته، صبا گل می‌ریخت

خاطرت هست که آن شب، همه شب تا دم صبح

شب جدا، شاخه جدا، باد جدا، گل می‌ریخت؟

نسترن خم شده، لعل لب تو می‌بوسید

خضر گویی به لب آب بقا گل می‌ریخت

زلف تو غرقه به گل بود و هر آن‌گاه که
من

می‌زدم دست بدان زلف دو تا، گل می‌ریخت

تو به مَه، خیره چو خوبان بهشتی و صبا

چون عروس چمنت بر سر و پا گل می‌ریخت

گیتی آن شب اگر از شادی ما شاد نبود

راستی تا سحر از شاخه چرا گل می‌ریخت؟

شادی عشرت ما باغ گل‌افشان شده بود

که به پای تو و من از همه جا گل می‌ریخت

کتاب‌شناسی

الف) کرمان‌شناسی

1. 
پیغمبر دزدان (چاپ هفدهم ۱۳۸۲) ۱۳۲۴

2. 
نشریه فرهنگ کرمان (چاپ کرمان) ۱۳۳۳

3. 
راهنمای آثار تاریخی کرمان (چاپ کرمان) ۱۳۳۵

4. 
دوره مجله هفتواد (چاپ کرمان) ۱۳۳۷ ــ ۱۳۳۶

5. 
تاریخ کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ وزیری، چاپ چهارم،
۱۳۷۴) ۱۳۴۰

6. 
منابع و مآخذ تاریخ کرمان ۱۳۴۰

7. 
سلجوقیان و غز در کرمان (چاپ دوم ۱۳۷۳) ۱۳۴۳

8. 
فرماندهان کرمان (تصحیح و تحشیه تاریخ شیخ یحیی، چاپ
سوم، ۱۳۷۱) ۱۳۴۴

9. 
جغرافیای کرمان (تصحیح و تحشیه جغرافی وزیری، چاپ
پنجم، ۱۳۸۴) ۱۳۴۶

10. 
گنجعلی خان (چاپ سوم ۱۳۶۷) ۱۳۵۳

11. 
وادی هفت واد (انجمن آثار ملی، جلد اول) ۱۳۵۵

12. 
تاریخ شاهی قراختاییان ۱۳۵۵

13. 
تذکره صفویه کرمان ۱۳۶۹

14. 
صحیفه الارشاد (پایان صفویه) ۱۳۸۴

ب) مجموعه
هفتی (سبعه ثمانیه)

1. 
خاتون هفت قلعه (چاپ ششم ۱۳۸۰) ۱۳۴۲

2. 
آسیای هفت سنگ (چاپ هفتم ۱۳۸۳) ۱۳۵۰

3. 
نای هفت بند (چاپ ششم ۱۳۸۱) ۱۳۵۳

4. 
اژدهای هفت سر (چاپ پنجم ۱۳۸۴) ۱۳۵۵

5. 
کوچه هفت پیچ (چاپ ششم ۱۳۷۰) ۱۳۵۵

6. 
زیر این هفت آسمان (چاپ پنجم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸

7. 
سنگ هفت قلم (چاپ سوم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸

8. 
هشت الهفت (چاپ دوم ۱۳۷۰) ۱۳۶۳

ج) دیگر
کتاب‌ها

1. 
یادبود من (مجموعه شعر)۱۳۲۷

2. 
ذوالقرنین یا کوروش کبیر (ترجمه، چاپ نهم ۱۳۸۴)
۱۳۳۰

3. 
یاد و یادبود (مجموعه شعر، چاپ دوم، ۱۳۶۴) ۱۳۴۱

4. 
محیط سیاسی و زندگی مشیرالدوله (چاپ دوم، جیبی
۱۳۴۱) ۱۳۴۱

5. 
اصول حکومت آتن، ترجمه از ارسطو ۱۳۴۱ (با مقدمه استاد
دکتر غلامحسین صدیقی، چاپ چهارم ۱۳۸۳)

6. 
تلاش آزادی (چاپ هفتم ۱۳۸۳، برنده جایزه یونسکو)
۱۳۴۷

7. 
یعقوب لیث (چاپ هشتم ۱۳۸۲) ۱۳۴۴ (این کتاب به زبان
عربی ترجمه و در قاهره چاپ و منتشر شده‌است. ۱۹۷۶)

8. 
شاه منصور (چاپ ششم ۱۳۷۷) ۱۳۴۸

9. 
سیاست و اقتصاد عصر صفوی (چاپ پنجم ۱۳۷۸)۱۳۴۸

10. 
اخبار ایران از ابن اثیر (ترجمه الکامل، چاپ دوم
۱۳۶۴) ۱۳۴۹

11. 
از پاریز تا پاریس (چاپ هشتم ۱۳۸۱) ۱۳۵۱

12. 
شاهنامه آخرش خوش است (چاپ ششم ۱۳۸۳) ۱۳۵۰

13. 
حماسه کویر (چاپ چهارم ۱۳۸۲) ۱۳۵۶

14. 
تن آدمی شریف است... ۱۳۵۷

15. 
نون جو و دوغ گو (چاپ پنجم ۱۳۸۳) ۱۳۵۷

16. 
جامع المقدمات (چاپ دوم ۱۳۶۷، جلد دوم ۱۳۷۳) ۱۳۶۳

17. 
فرمان‌فرمای عالم (چاپ چهارم ۱۳۷۷) ۱۳۶۴

18. 
از سیر تا پیاز (چاپ سوم ۱۳۷۹) ۱۳۶۷

19. 
مار در بتکده کهنه (چاپ سوم ۱۳۸۰) ۱۳۶۸

20. 
کلاه‌گوشه نوشین روان (چاپ سوم ۱۳۸۰) ۱۳۶۹

21. 
حضورستان (چاپ دوم ۱۳۷۰) ۱۳۶۹

22. 
هزارستان (چاپ دوم ۱۳۸۲) ۱۳۷۱

23. 
ماه و خورشید فلک (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱

24. 
سایه‌های کنگره (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱

25. 
بازیگران کاخ سبز (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۷۳

26. 
پیر سبزپوشان (چاپ دوم ۱۳۷۹) ۱۳۷۳

27. 
آفتابه زرین فرشتگان (چاپ دوم ۱۳۷۷) ۱۳۷۳

28. 
نوح هزار طوفان (چاپ دوم ۱۳۸۰) ۱۳۷۵

29. 
در شهر نی سواران (چاپ دوم ۱۳۷۸) ۱۳۷۷

30. 
شمعی در توفان (چاپ دوم ۱۳۸۳) ۱۳۷۸

31. 
خود مشت مالی ۱۳۷۸

32. 
محبوب سیاه و طوطی سبز ۱۳۷۸

33. 
درخت جواهر (چاپ دوم ۱۳۸۳) ۱۳۷۹

34. 
گذار زن از گدار تاریخ (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۱

35. 
کاسه کوزه تمدن ۱۳۸۱

36. 
پوست پلنگ ۱۳۸۱

37. 
حصیرستان (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۲

38. 
بارگاه خانقا ه ۱۳۸۴

39. 
هواخوری در باغ با گوهر شب چراغ ۱۳۸۴

40. 
گرگ پالان دیده ۱۳۹۰